Dolny Śląsk - dziedzictwo przeszłości utrwalone w zabytkach

Niederschlesien - die Erbschaft der Vergangenheit in Denkmälern verewigt

Lower Silesia - inheritance of the past in remains


Głogów

vor 1945 Glogau

 

                       

           

                   

Zamek Książąt Głogowskich

Zamek Książąt Głogowskich usytuowany jest malowniczo na lewym brzegu Odry. Powstawał przez kilka wieków, jak wiele innych obiektów tego typu. Początki jego sięgają schyłku XIII wieku i związane są z powstaniem samodzielnego Księstwa Głogowskiego. O solidności zamkowego założenia na planie kwadratu i jego zdolności obronnej świadczą fundamenty, grube na 3,5 metra. Najstarszy dziś fragment regularnej czworobocznej budowli to potężny ceglany stołb z 1344 roku, do którego z czasem przyrastały kolejne skrzydła. Nosi on nazwę Wieży Głodowej, co jest pamiątką wtrącenia do jego lochów przez Jana II Żagańskiego opornych księciu mieszczan, w tym rajców miejskich i burmistrza. Przebudowy zamku dokonał Zygmunt Jagiellończyk, późniejszy król Polski z przydomkiem Stary, rezydujący w nim przez kilka lat. Kolejne zmiany wprowadzono w latach 1652 – 1659 i w 1669 roku. Polegały one na barokowych przeróbkach wnętrz i fasad. Zamek uzyskał charakter pałacowej rezydencji. Z epoki wojen napoleońskich pozostały kule armatnie, tkwiące w północnym skrzydle oraz pamięć, że sam cesarz Napoleon przebywał tu w latach 1807 i 1812. Podczas ostatniej wojny zamek został spalony i zniszczony. Odbudowany w latach 1971 – 1983 stanowi siedzibę Muzeum Archeologiczno – Historycznego i Towarzystwa Ziemi Głogowskiej.

       

Zamkowy dziedziniec i brama w murze w pobliżu zamku.

                       

Płyty na zamkowym dziedzińcu.

Płyta nagrobna przedstawicielki rodu von Stossel

                    

Na płycie jest umieszczonych 8 herbów  z których cztery to herby ojczyste i cztery macierzyste. Herby ojczyste znajdują się po lewej stronie, kolejno od lewej strony to:

von Stossel

von Glaubitz

von Kanitz

von Röder

 

Herby macierzyste - po prawej stronie:

 

von Stosch

von Portugall

von Nostitz

von Kröckwitz

 

 

Denkmal der Asche der weiland hochwohlgeborenen, edlen Frau Eva Margaretha von Niebelschütz, geb. von Dihren (alias Diherrn), Frau zu Ober-Rostersdorf.
Sie war gebohren den 26. Septemb. 1665 (1645 ?) geb. ????? und von dem Hoch Wohlgebohrnen Herrn Hr. Hanß Ernst von Niebelschütz, Herr auf Gleinitz, ????, Winzig u. Hummer (?) zur Ehe erwählt (?)
Diese Ehe segnete Gott mit 3 Söhnen und 2 Töchtern, die aber wie zwey Söhne starben vor der Zeit. von dem ??? Hwerrn v. Schweinitz, ihrem ersten Ehemanne.
Der Tod raubte Ihren Gemahl am 8. May 1710, lebte mit ihr im Ehestande 15 Jahr bis sie wie ihr Ehemann 1725 ebenfalls den Weg allen Fleisches gehen mußte in einem ruhmvollen Alter von 44 (64 ?) Jahren, 7 Monaten, 9 Tagen
 


                   

Kościół św. Mikołaja

Kościół św. Mikołaja stanowi rzadki na Śląsku przykład wczesnogotyckiej architektury. O jego odległych początkach, sięgających pierwszej połowy XIII wieku, świadczą dwie półkoliste absydy z czasów romańskich. Po obu stronach nawy dobudowano w dwóch następnych wiekach szereg kaplic. W XV wieku został rozbudowany do formy trzynawowej. Po pożarze w 1642 roku otrzymał barokowe wyposażenie. Uległ przebudowie w 1670 roku, kiedy to powstała kaplica loretańska i odbudowie w 1758 roku, kiedy kolejny raz strawił go pożar. Zniszczony został w 1945 roku w trakcie działań wojennych. Duża kubatura odstrasza od pełnej odbudowy, wymagającej znacznych rekonstrukcji. Dlatego też przyjęto o wiele skromniejszą wersję. Jest on w tej chwili zabezpieczony w postaci trwałej ruiny, jako symbol zniszczeń Głogowa.

           

Fragment muru okalającego kiedyś kościół oraz widoki świątyni.


                       

Kościół i kolegium Bożego Ciała

Kościół i kolegium Bożego Ciała pochodzi z lat 1695 – 1702. Jednonawowy, pojezuicki. Ma charakterystyczną późnobarokową, dwuwieżową fasadę, wykończoną przez Jana Błażeja Peintnera w 1711 roku. Całość jest pracą znanego działającego na Śląsku włoskiego architekta Giulio Simonettiego. Swoją formą emporowo – halową nawiązuje do wrocławskiego kościoła św. Antoniego. Zniszczony został w 1945 roku. Po odbudowie w latach 1958 – 1961 posiada prześwietlone, lekkie wnętrze o niektórych barokowych elementach wyposażenia. Natomiast z kolegium jezuickiego (1696 – 1706) ocalało po ostatniej wojnie tylko jedno skrzydło. Odbudowane przylega do świątyni od wschodu.

   

Portal kamienicy Rynek 26 z 1617 roku wmurowany w ścianę dawnego kolegium jezuitów.

Nagrobek hrabiny von Franckenberg. W kościele jest także nagrobek księżnej von Lichtenstein.

       

Posągi św. Ignacego Loyoli i Franciszka Ksawerego oraz kartusz na fasadzie kościoła.


       

Kolegiata Najświętszej Maryi Panny

Jedynym obiektem Ostrowa, najstarszej części miasta, zupełnie podobnej w swej historii do wrocławskiego Ostrowa Tumskiego, jest widoczna z daleka, samotna bryła ruin kolegiaty (dziś w trakcie odbudowy). Pierwotnie był to kościół drewniany w obrębie grodu, który tak bohatersko bronił się w 1109 roku. W dowód wdzięczności za użyczenie w czasie oblężenia schronienia ludności, w jedenaście lat później książę Bolesław Krzywousty miał ufundować tu kolegiatę. Jednakże budowę murowanej świątyni rozpoczęto dopiero w 1262 roku z łaskawości Konrada I. Z tego też czasu pochodzi szereg romańskich detali, jak prezbiterium, okna, łuk tęczowy. Częściowej przebudowy dokonano w końcu XIV wieku i w latach 1413 – 1460, zmieniając wnętrze na wielką, trzynawową halę z szeregiem kaplic, zaś barokizacji dokonano w XVIII wieku. Szkarpy zakrystii i małego prezbiterium pochodzą z lat 1590 – 1600. Wysoka neogotycka wieża i kruchta powstały w 1840 roku. Wierzchołek wieży zdobi wysoki na 4 metry pozłacany krzyż. Jeszcze w 1867 roku dwaj Polacy – Nowak i Bochenek – przemalowali freski. O świetności i znaczeniu kolegiaty świadczy choćby fakt, że w XVII wieku były tu 24 ołtarze. Pociski i bomby w 1945 roku pozostawiły z tak cennego obiektu jedynie mury. Gruzy zniszczyły poważnie sarkofag Matyldy (zm. 1318 roku), żony Henryka III, ale za to odsłoniły w chórze romańskim wnętrze. Ukryta w nim była monumentalna rzeźba Salomei (zm. 1271 roku), żony Konrada I, jedno z najlepszych dzieł polskiego gotyku. Po konserwacji można ją podziwiać w poznańskim Muzeum Narodowym. W południowej ścianie prezbiterium tkwią kule szwedzkie, pochodzące z wojny trzydziestoletniej.

       

Kolegiat współcześnie oraz fotografii sprzed 1945 roku oraz nagrobek ks. Małgorzaty Cilly, księżnej głogowskiej, znajdujący się w  przedsionku kolegiaty.

       

Fragment fresków w bocznej kaplicy.

           

Wejście główne do kolegiaty oraz płyty we wnętrzu.

   

Zniszczony św. Jan Nepomucen z Rapocina znalazł swoje nowe miejsce w Kolegiacie.

Archiwalna fotografia epitafium z głogowskiej kolegiaty.


                       

Ratusz

Sercem starego miasta jest budynek ratusza. Swymi najstarszymi wątkami sięga on połowy XIII wieku, a więc czasów lokacji miasta za Konrada II. Pożary w latach 1420 i 1433 niszczyły ten reprezentacyjny miejski budynek, a każda kolejna odnowa zacierała jego pierwotny styl architektoniczny. Największy pożar w 1574 roku, doprowadził do takich spustoszeń, że bez dużych uzupełnień już się nie obeszło. Ratusz otrzymał wówczas trakcie odbudowy renesansowy wygląd, wzmocniony bogatą attyką. Gruntownie został przebudowany w latach 1832 -1835, kiedy to otrzymał nową neoklasycystyczną formę. Tu koncertował w 1843 roku słynny pianista i kompozytor Franciszek List. Mimo ostatnich zniszczeń w 1945 roku zachowały się w ratuszu dwie cenne piwniczne sale późnogotyckie. Pierwsza z nich wschodnia, wsparta na jednym tylko centralnym piaskowcowym słupie, posiada sklepienie siatkowe, druga zachodnia – przepiękne sklepienie kryształowe. Dziś odbudowany ratusz (w latach 1986 – 2002) ze zrekonstruowaną wieżą o wysokości 80 metrów jest siedzibą władz miejskich.

Teksty za zgodą autora - prof. dr. hab. Krzysztofa Radosława Mazurskiego z publikacji "Głogów i okolice"


               

Wieża artyleryjska zbudowana w 1857 roku. "Turm Reduit" – śródszaniec wieża. Cylindryczna budowla ceglana, dwukondygnacyjna.


                       

                       

                       

                       

               

Fort artyleryjski  "Ober Redoute" zbudowany w latach 1825 - 1828. Otoczony fosą. Wysadzony w 1945 roku.


   

Fort artyleryjski - "Lünette am Schloss See". Zbudowany w 1857 roku, otoczony fosą.


                       

Fort Gwiaździsty "Fort Stern"- zbudowany w I połowie XVIII wieku. Dawny szpital, drzwi wejściowe do budynku, pamiątkowa niszczejąca płyta na ścianie fortu oraz herb rodu Rheinwald.

       

C I - G I T.
J. C. L. RHEINWALD
Général français.
baron de l'Empire,
Command' de la Legion d'honneur
Gouverneur de Glogau
Il fut bon Pere ...dre Epoux
et merita par sa loyaute
et son humanite
l'estime des habitants
Il mourut. le 22 JUIN
1810 ăgé de 48 ans


To jest: Julien-Charles-Louis Rheinwald, generał francuski, baron Cesarstwa, Komendant Legii Honorowej, gubernator Głogowa. Był on dobrym ojcem i ... mężem, a przez swoją prawość i swoje człowieczeństwo zasłużył na szacunek mieszkańców. Zmarł on 22 czerwca 1810 w wieku 48 lat.

Wedle biogramów gen. Rheinwalda zmarł on mając 50 lat, a nie 48, jak podano na tablicy. Generał brygady Julien-Charles-Louis Rheinwald urodził się 22 stycznia 1760 r. w Saint-Johann na obecnym pograniczu francusko-niemieckim, w obszarze zwanym później Zagłębiem Saary. Do wojska zaciągnął się w wieku 17 lat, a pierwszym jego oddziałem był pułk piechoty anhalckiej. W 1791 r. był już porucznikiem 3 Pułku Piechoty, walczył w Korpusie Wogezów i Armii Renu, w której dosłużył się stopnia pułkownika i funkcji szefa sztabu lewego skrzydła całej armii. Generał brygady został mianowany prowizorycznie 30 marca 1799 r., a wcześniej objął funkcję szefa sztabu gen. Augereau w Armii Niemiec i Armii Szwajcarii. Później pełnił rozmaite funkcje sztabowe, aż w 1806 r. mianowano go komendantem wojskowym kolejno Stuttgartu, Spiry, Frankfurtu. Dnia 19 stycznia 1807 r. otrzymał funkcję komendanta Brzegu nad Odrą, a 22 lutego 1809 r. Głogowa. Tutaj zmarł po ataku apopleksji dnia 22 czerwca 1810 roku.

W Głogowie oprócz Rheinwaldta pochowano również jeszcze jednego francuskiego wysokiego oficera, a mianowicie szefa sztabu 14 Dywizji IV Korpusu płka. Josepha Blanquet, który zmarł tutaj w nocy 25/26 stycznia 1813 r. Wiadomo tylko, że pochowano go na terenie cmentarza katolickiego

Autor tekstu - Mariusz Olczak

   

Tablica upamiętniająca wymarsz wojsk francuskich z Głogowa. Ulokowana w kurtynie fosy miejskiej pod budynkiem sądu - „Dnia 17.04.1814 roku wymaszerował przez to przejście garnizon francuski pod wodzą swojego komendanta generała dywizji barona Laplane w sile 1800 ludzi , na stokach wału złożył broń i został wzięty do niewoli ”.


   

Kamienie upamiętniające setną rocznicę ustanowienia najwyższego niemieckiego odznaczenia wojskowego - Żelaznego Krzyża 10 marca 1813 roku.


                       

                   

Autor fotografii - Jan Taras.


               

Pomnik Dzieci Głogowskich.


           

Budynek sądu.


                           

Zatopione barki w Odrze (stare koryto) - susza 2015 rok.


Niemiecki sprzed 1945 roku właz studzienki.


       

Dworzec kolejowy dziś i dawniej oraz po remoncie zakończonym w 2013 roku.

               

                   

Stara parowozownia w fazie dewastacji.

           

Rok 2014 - parowozownia już nie istnieje.

                       

Infrastruktura kolejowa oraz okolice dworca kolejowego.


                           

Zabytkowy budynek na starym mieście (dawna poczta), zrekonstruowane mury obronne oraz skrzyżowanie ulic Przemysłowej i Sikorskiego.


   

Remont ulicy Piotra Skargi - jesień 2009.


               

                       

Głogowska starówka.


               

Ruina Teatru Miejskiego, którego budowę rozpoczęto w 1799 roku.

   


                   

                       

Fosa miejska.

               

Pozostały fragment fosy w parku na tyłach fortu "Gwiazda".


               

POLSKIM I NIEMIECKIM OFIAROM WOJNY PRZEMOCY I WYPĘDZENIA


       

Pawilon Goethego w Głogowie powstał w 1910 roku. Współcześnie wielokrotnie remontowany i tyleż dewastowany.


               

Stare wieże ciśnień oraz magazyn zbożowy.


       

Cerkiew prawosławna św. Maksyma Gorlickiego.


                   

Kościół Rektorski p.w. św. Brata Alberta oraz dzwonnica w jego pobliżu.


               

Kościół p.w. św. Klemensa przy klasztorze OO. Redemptorystów oraz budynek klasztoru.


       

15.09.1956 z Warszawy przyszła pozytywna decyzja o przyznaniu na potrzeby miejskiej kultury budynku przy ul. Jedności Robotniczej 14, przekazanym przez Wojskową Komendę Rejonową. Kompleks został wzniesiony w latach trzydziestych XX w. jako Dom Oficera czy Klub Oficerski (Offizierheim) dla mieszczącego się w nieodległych, rozbudowywanych koszarach 54 pułku piechoty Wehrmachtu. W czasie wojny pełnił funkcję lazaretu polowego. Stosunkowo niewiele ucierpiał w trakcie oblężenia i z racji położenia stał się biurowcem dla potrzeb cywilnego miasta. Kiedy zaczęto naciskać, by zamiejscowe placówki powiatowe lokować w Głogowie, wojsko zażądało zwrotu. Od marca 1950 r. mieściła się więc tu Wojskowa Komenda Rejonowa, pierwsza placówka powojennego garnizonu głogowskiego. Pomieszczeń było dużo, więc niektóre stały nie wykorzystane. Szczególnie wielka sala widowiskowa. Przejęcie jej stało się więc celem dla Prezydium Powiatowej Rady Narodowej. Podobne starania czynił również pierwszy dowódca garnizonu ppłk H. Pozlewicz, który w utworzeniu klubu garnizonowego upatrywał szansy na likwidację garnizonowej pustyni kulturalnej. Cywilni gospodarze miasta wykorzystali wpływy w Warszawie, które umożliwił pierwszy przewodniczący PRN, F. Nowak. Dziś przyszła upragniona zgoda. W przekazanej bazie utworzony został Powiatowy Dom Kultury. Ta wielce zasłużona dla kultury ziemi głogowskiej placówka w pełni wykorzystała stworzone do działania warunki. Obecnie w budynku mieści się Szkoła Muzyczna I i II stopnia im. Franciszka Liszta.


           

Biblioteka Świętego Pielgrzyma - pomnik papieża Jana Pawła II odsłonięty 11 listopada 2006 roku na na placu Jana Pawła II


           

Upamiętnione miejsce po głogowskiej synagodze.


   

Figura Jana z Głogowa i szpital.


       

Budynek Starostwa Powiatowego.


                   

Głogowskie miejsca spacerowe.


                   

                   

   

Zabudowa ulicy Elektrycznej i kamienice przy Alei Wolności.


                       

Głogowskie mosty.


           

Statki na Odrze.


       

Ceglany tradytor artyleryjski - "Blockhaus Schanze". oraz budynki dawnego Ośrodeka Sportu i Rekreacji "Neptun".


       

Św. Jan Nepomucen.


                       

   

                   

               

Głogowskie szkoły.

   

Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Głogowie - dawny sprzed 1945 roku szpital miejski.


       

Widoki z zamkowej wieży - Wieży Głodowej.


             

Grodzisko tzw. Schweden-Schanze w okolicach Głogowa.


           

               

Odgruzowane piwnice starego miasta.


   

Wykopaliska na starym mieście - rok 2008.


                           

Przebudowa skrzyżowania ulic na starym mieście (2010 rok), odrestaurowany fragment zniszczonego domu oraz budynki przy ulicy Obrońców Pokoju, Sikorskiego i Jedności Robotniczej.


       

Miejsca po byłych (sprzed 1945 roku) cegielniach.


                       

Budynki jednostki wojskowej w Głogowie i ślad po wojskowych obiektach przy u. Sikorskiego.

                       

                           

                       

Jednostka wojskowa w Głogowie - lato 2012 rok.

Na rozległym płaskim cokole leży wielki narzutowy głaz. Został sprowadzony prawdopodobnie spod Przemkowa w 1975 roku. Według nie potwierdzonych podejrzeń mógł zostać użyty wtórnie (ale w tamtych czasach to była taka lokalna zwyczajność). Na kamieniu była umocowana tablica dedykowana: „w XXX rocznicę forsowania Odry i Nysy bohaterskim pontonierom 6 WSZBPM…” i tu trzeba ten tajemniczy skrót rozszyfrować. 6 pułk pontonowy, który stawiał ten pomnik dziedziczył tradycje 6 Warszawskiego Samodzielnego Zmotoryzowanego Batalionu Pontonowo - Mostowego. Miedziana, ciężka tarcza zniknęła z głazu w momencie przekazywania tego terenu cywilom. A szkoda, że ówcześni dowódcy nie zadbali, by tak charakterystyczna pamiątka była np. ozdobą „Sali Tradycji” saperskiej jednostki. "

Tekst - Wiesław Maciuszczak.

       

Grudzień 2012 rok - widok na jednostkę wojskową po wyburzeni budynków od ul. Sikorskiego. Na ostatnim zdjęciu stan w roku 2014.

   

Pomnik na terenie 4 Głogowskiego Batalionu Inżynieryjnego.


                       

Przed burzą, stare niemieckie latarnie, kamienica, ruina budowli (dawnych fortyfikacji) nad Odrą oraz stara kamienica.


                   

Tyle pozostało po miejskim basenie. Przedostanie zdjęcie zostało wykonane w 2003 roku a ostatnie pochodzą z okresu przedwojennego.


       

Okolice miasta.


               

Widok z okien hotelu Qubus.


           

Podczas prac prowadzonych u zbiegu ulic Piastowskiej i Wały Chrobrego latem 2011 roku dokopano się do resztek młodszej Bramy Wrocławskiej. Jest to obiekt twierdzy głogowskiej, pochodzący z XIX wieku.


       

                           

Tyle w 2010 roku pozostało po fabryce domów Głogowie produkującej elementy od końca lat 70 - tych do początku 90 - tych XX wieku.


Zaprezentowane zabytki z miasta Głogowa nie stanowią pełnego ich wykazu. Fotografii  i historycznych danych należy także szukać na innych stronach dostępnych w Internecie.

www.glogow.pl/tzg

www.glogow.pl/twierdza


 

Archiwalne widokówki i zdjęcia

Historische Ansichtskarten und Fotos

                           

                       

Friedrich Bernhard Werner - Ilustrowana Topografia Śląska z lat 1744-1768. Skany udostępnił autor strony: http://www.dokumentyslaska.pl/

Friedrich Bernhard Werner - Schlesische Bethäuser. Reprint von 1748 - 1752.

Sąd Rejonowy - Neue Justizbauten in Preussen; pochodzi z: Zeitschrift für Bauwesen, wyd. W. Ernst u. Sohn, Berlin 1915.

Panorama miasta z fragmentem wiaduktu kolejowego, ryt. R. Brendamour według rys. T. Blätterbauera, Pochodzi z: Schlesien. Eine Schilderung des Schlesienlande F. Schrollera, wyd. C. Flemming, Głogów 1885-1888.

                           

                           

                           

                           

                           

                           

                           

                           

                           

                           

           

Panorama miasta na jednostronnej plakiecie noworocznej według E. Lindnera i G. Grundmanna.

Medal z brązu. Portrety: Wilhelma II (1861-1888) i Fryderyka III (1888) oraz otokowy napis: KAISER FRIEDRICH KAISER WILHELM GRUNDER REICHES, Rv. Budynek szkoły wojennej w Głogowie i poziomy napis: KRIEGSCHULE GLOGAU.

   

Medal srebrny z 1802 r. autorstwa F.W. Loosa, wybity z okazji jubileuszu 50-lecia pracy urzędniczej prezydenta Karla Ludwika von Cocceji. Cocceji zmarł 13 VII 1808 w wieku 85 lat. W tym samym dniu zmarła także jego druga żona. Jej nagrobek był na wschodniej ścianie kościoła Schifflein Christi. Natomiast Ludwik von Cocceji został pochowany na starym ewangelickim cmentarzu w Głogowie. Zdjęcie przedstawia jego charakterystyczny nagrobek w latach 30-tych XX wieku, kiedy to ze względu na jego bardzo zły stan techniczny został usunięty.

                           

           


           

Albrecht Eusebius Wenzeslaus von Wallenstein (albo Waldstein, w j. czeskim Albrecht Václav Eusebius z Valdštejna), (ur. 24 września 1583 w Heřmanicach, zm. 25 lutego 1634 w Chebie) - czeskiego pochodzenia wódz i polityk z okresu wojny trzydziestoletniej. Na ostatnim zdjęciu jego ołtarz polny z 1637 roku znajdujący sie w kościoł Nawiedzenia NMP w Hejnicach/Haindorf w Czechach. Albrecht von Wallenstein toczył walki w okolicach Głogowa.


Głogowskie nekropolie


Cmentarze katolickie

           

                   

                   

   

Cmentarz komunalny przy ul. Legnickiej to dawny niemiecki cmentarz katolickich mieszkańców Głogowa. Na ostatniej fotografii (archiwalnej) nieistniejący nagrobek Juliusa Blaschke - badacza dziejów miasta i regionu który zmarł 23 stycznia 1922 roku.


           

Dokładne miejsce po małym cmentarzy katolickim w sąsiedztwie Kolegiaty Najświętszej Maryi Panny.


Cmentarz w Brzostowie (część miasta Głogów)

                       

Cmentarz Komunalny na ul. Świerkowej obejmuje częściowo miejsce po starej nekropoli - niemieckich mieszkańców miejscowości.


               

Zdewastowany katolicki cmentarz niemieckich mieszkańców Głogowa sprzed 1945 roku. Tuż obok Zasadnicza Szkoła Samochodowa. Pod koniec lat 80 - tych XX wieku z inicjatywy dyrektora i dzięki zaangażowaniu ówczesnych działaczy komitetu rodzicielskiego wybudowano na terenie byłego cmentarza kort tenisowy. W jego otoczeniu jeszcze w 2008 roku dostrzec można było płyty nagrobne i obramowania grobów. A może by tak za kilka lat wyrównać cmentarz komunalny przy ul. Legnickiej i zrobić tam jakiś kompleks sportowy, przecież liczy się tylko to co tu i teraz.

       

A jednak upamiętniono - rok 2009 - 64 lata po zakończeniu wojny.


Cmentarze ewangelickie

                   

                   

Zlikwidowany cmentarz ewangelickich mieszkańców Głogowa sprzed 1945 roku. Na ostatnim zdjęciu ostatnia płyta nagrobna której zdjęcie pochodzi z 2003 roku - dziś już nieobecna.

   

A może choćby odrobinę pamięci w postaci takich tablic informujących o istnieniu cmentarzy jakie stawia się na ich miejscu w powiecie wschowskim.

Więcej zdjęć cmentarza na:

http://www.glogow.pl/okolice/podstrony/glogowski/ruszowice.htm


               

Cmentarz na starej mapie oraz dokładne miejsce po starym cmentarzu ewangelickim który znajdował się na dzisiejszym największym rondzie w mieście - Rondzie Konstytucji 3 Maja.

       

 Stare budowle na obecnym Rondzie Konstytucji 3 Maja - kiedyś w sąsiedztwie cmentarza.


               

Cmentarz garnizonowy znajdował się w sąsiedztwie starego cmentarza ewangelickiego. Dziś jest teren zachodniej części parku przy ulicy Ignacego Daszyńskiego.


Żydowskie nekropolie w Głogowie - Marek Robert Górniak

Nie zachował się żaden z dawnych kirkutów głogowskich. Jednak o wielowiekowej obecności Żydów w Głogowie świadczą dziś ślady po cmentarzu z fragmentem alei lipowej przy ul. Sienkiewicza oraz kilka fragmentów macew zgromadzonych w magazynach Muzeum Archeologiczno-Historycznego w Głogowie.
Historia nekropolii żydowskich w Głogowie jest trudna do odtworzenia. Prawdopodobnie najstarszy cmentarz żydowski w Głogowie powstał około 1274 r. w obrębie obecnej dzielnicy Brzostów (wówczas na południe od miasta). Według niektórych badaczy jednak mógł być usytuowany na terenie obecnego łożyska Odry, gdyż w 1935 r. podczas bagrowania dna natrafiono na kamienne tablice z hebrajskimi napisami. Zapewne cmentarz ten został zniszczony w czasie pogromów w XV w. lub zlikwidowany po wygnaniu Żydów przez księcia żagańskiego Jana II Okrutnego.
Drugi cmentarz żydowski powstał w 1. połowie XVII w. z inicjatywy B. Israela i Michaela Sachsa (w 1622 r. otrzymali od cesarza Ferdynanda II zgodę na założenie nowego kirkutu). Zlokalizowano go przy drodze do Biechowa na należącej do Brzostowa posiadłości Zehnthof (w sąsiedztwie spichlerza Zehnerschauer). Jednak cmentarz ten wkrótce okazał się zbyt mały dla rozrastającej się gminy żydowskiej, a jego część wykluczono ze względu na rozbudowę fortyfikacji. Używano go do 1666 r., kiedy to Helena von Reischewitz odsprzedała gminie żydowskiej parcelę w pobliżu Odry (koło fosy miejskiej i strzelnicy) z przeznaczeniem na mogilnik. W 1685 r. zakupiono kolejny kawałek gruntu. Następne poszerzenia nekropolii nastąpiły w latach 1716 i 1721 (odkupiono od barona Heinricha von Trach dalsze kawałki ziemi, tzw. Tschammerhof). Na cmentarzu grzebano także Żydów zamiejscowych (mimo iż było to zabronione, od 1724 r. cesarska rezolucja wyraźnie nakazała zwierzchnikom gminy przestrzeganie powyższego przepisu pod karą 1000 talarów). W wyniku I wojny śląskiej i oblężenia głogowskiej twierdzy przez wojsko pruskie w grudniu 1740 r. dokonano niwelacji terenów przed fortecą, a kirkut zrównano z ziemią.
Po wcieleniu Śląska do Prus, głogowska społeczność mozaistyczna uzyskała prawo do utworzenia nowego kirkutu. W następstwie przywileju króla Fryderyka II z 25 maja 1743 r. Żydzi uzyskali gwarancję dalszego użytkowania cmentarza. W regulaminie szczegółowo określono wysokość czynszu uiszczanego Urzędnikowi Królewskiemu w Głogowie na 60 talarów rocznie w dniu św. Michała. Reskryptem z 13 marca 1766 r. określono, iż koszty pochówku mężczyzny były równe rocznemu podatkowi płaconemu przez tę osobę na gminę. Pogrzeb kobiety lub dziecka powyżej 15. roku życia miał być tańszy o połowę, a za dzieci w wieku 5-15 lat płaciło się równowartość podatku kwartalnego. Biedni byli grzebani bezpłatnie.Czynności związane z pochówkiem zastrzeżone były dla Świętego Bractwa – Chewra Kadisha (utworzone pod koniec XVI w.), które zwyczajowo liczyło 71 członków. Następne regulacje prawne przeprowadzono w latach 1800 i 1806 (głównie dotyczyły one nadzoru magistratu nad cmentarzem). Ponadto wprowadzono wiele przepisów szczegółowych. Choć było to sprzeczne z tradycją żydowską (nakazującą pogrzeb najpóźniej następnego dnia po śmierci), zabroniono grzebania zwłok przed upływem 3 dni od daty zgonu. W okresie okupacji napoleońskiej w lipcu 1813 r. przebudowując umocnienia fortyfikacji, wykorzystano wiele kamieni nagrobkowych z cmentarzy żydowskiego i ewangelickiego. Następnie zamknięto nekropolię ze względu na plany budowy linii kolejowej z Głogowa do Leszna. W okresie od 12 marca do końca maja 1857 r. dokonano ekshumacji i przeniesiono na nowy cmentarz prochy z ponad 300 mogił. Z czasem wywłaszczano dalsze części kirkutu (m.in. w 1906 r. przeniesiono 106 grobów). Na tym cmentarzu pochowano m.in. Salomona Maimona (zm. w 1800 r. w Podbrzeziu Dolnym koło Kożuchowa).
Ostatni z cmentarzy żydowskich ulokowano za promenadą, obok ogrodu masońskiego (Logengarten), wzdłuż ul. Sienkiewicza). Za grób dorosłego członka gminy mozaistycznej (powyżej 13. roku życia) płacono od 10 do 60 marek w zależności od dochodów, ale przy dochodach powyżej 6 000 marek płaciło się procent od dochodu rocznego. Osoby spoza gminy głogowskiej uiszczały 50-procentowy dodatek. Pogrzeby członków wspólnoty mozaistycznej w Głogowie odbywały się do 1937 r. (ostatnim pochowanym zmarłym był Emil Methis – 15 kwietnia). Przed 1939 r. cmentarz obejmował 110 arów i otoczony był wysokim (180 cm) ceglanym murem. Miał kaplicę przedpogrzebową (oddaną do użytku 16 września 1906 r.) i dom dla stróża. Dziesiątego czerwca 1943 r. część terenu kirkutu zarekwirowało gestapo, które w miejscowej kaplicy przechowywało zrabowane mienie pożydowskie. Po czym kirkutem zarządzały głogowskie władze hitlerowskie i wybudowano budynki pomocnicze komendantury wojskowej. Zgromadzone macewy i cegły z murów odsprzedano kamieniarzom. Podczas ofensywy wojsk radzieckich w 1945 r. ucierpiały również budynki cmentarne. Do 1946 r. w obrębie kirkutu znajdowały się nieliczne macewy, w związku z rozbudową miasta został on ostatecznie zlikwidowany. W 1968 r. dokonano ekshumacji pochowanych przed wojną 19 osób, a ich szczątki przeniesiono do zbiorowej mogiły na cmentarzu katolickim.

           

Obecny budynek należący do Energia Pro Koncern Energetyczny S.A. to obiekt po Stadtliches Elektrizitätswerk - elektrowni, która rozpoczęła pracę jesienią 1907 roku. Elektrownię wybudowano na terenie żydowskiego cmentarza (trzeciego) co przedstawia fragment mapy z zaznaczonym cmentarzem.

                       

Fragment alei lipowej przy ul. Sienkiewicza - ostatni ślad (czwartego) żydowskiego cmentarza w Głogowie, fragment mapy z zaznaczonym cmentarzem oraz stare plany kaplicy na terenie byłej nekropolii.

   

Płyta pamiątkowa umieszczona na cmentarzu przy ulicy Legnickiej. Mogiła zawiera niewielkie szczątki głogowskich obywateli narodowości żydowskiej (19 osób) pochowanych pierwotnie na cmentarzu przy ulicy Sienkiewicza.

           

Fotografie wykonane 7 listopada 2013 roku, kiedy to w ramach obchodów 75 ROCZNICY NOCY KRYSZTAŁOWEJ W GŁOGOWIE, o godz. 16:30 odbył się wernisaż wystawy: „Głogowscy Żydzi – z dziejów społeczności żydowskiej Głogowa od XIII do XX wieku. Wystawa prezentowała historię Żydów zamieszkujących Głogów.

       

Fragmenty macew wywiezionych w okolice Głogowa z kirkutu przy obecnej ul. Sienkiewicza.


„Z Napoleonem z Rosji do Paryża 1812-2012”

Informacja o przedsięwzięciu i pobycie w Głogowie

Holenderski historyk Joost van Hovell tot Westervlier i fundacja charytatywna Gichon zorganizowali przejazd trasą Napoleona z grudnia 1812 r., ze Smorgoniów na Białorusi do Paryża. W przedsięwzięciu, odbywającym się pod hasłem „Napoleon dla dzieci Czarnobyla”, bierze udział 10 osób. Grupa podróżuje pojazdem konnym, osoby w strojach historycznych (Hovell jako Napoleon), oraz towarzyszy jej tir, mieszczący zaplecze (konie, aneksy: kuchenny, sanitarny, noclegowy).
Wyjazd ze Smorgoniów nastąpił 25.04.2012 (właściwy start, z Wilna - 27.04). Planowany czas przejazdu wynosi 18 dni (Napoleon potrzebował tylko 13!). Dzienny przejazd obliczony jest na około 90 km, średnia szybkość na 12 km/godz. Przyjazd do Głogowa nastąpił 8 maja, w godz. popołudniowe (ok. 16-17.00). Głogów stanowi punkt etapowy (poprzedni - Witaszyce, k. Jarocina).

Towarzystwo Ziemi Głogowskiej, będące w kontakcie z Hovellem, podjęło się przygotowania niewielkiego programu pobytu. Współpracuje także Stowarzyszenie Miłośników Głogowskich Fortyfikacji „Twierdza Głogów”. Specyfika podróży wyklucza jakikolwiek rozbudowany program: niepewna dokładna godzina przyjazdu, zmęczenie uczestników (głogowski etap ma około 115 km)

Program pobytu obejmował:

1. Zatrzymanie się w zamku (zdarzenie kameralne, realizowane we współpracy z Muzeum Archeologiczno-Historycznym). Zainscenizowane powitanie przez francuskiego gubernatora twierdzy (Dyr. Muzeum Wojen Napoleońskich w Witaszycach), następnie przejście do wskazanej sali, gdzie nastąpiła ogólna prezentacja grupy i zaproszonych gości oraz skromny poczęstunek.

2. Przejazd pojazdu z Napoleonem przez Stare Miasto: od zamku, ul. Brama Brzostowska, ul. Grodzką do Rynku, gdzie odbyła się krótka prezentacja słowna przedsięwzięcia (tłumaczone wypowiedzi uczestników) oraz sesja fot.
Od wczesnych godzin popołudniowych na Starym Mieście krążył konny pojazd kryty z bieżącą formacją o zdarzeniu.

Dalszy ciąg stanowił przejazd pojazdu ulicami Smolną, Rzeźniczą i Staszica do ul. Wały Chrobrego. Po drodze zatrzymanie się na pikniku żołnierskim Stowarzyszenia Miłośników Głogowskich Fortyfikacji „Twierdza Głogów” (w fosie). Od ul. Wały Chrobrego przejazd do Nosocic na kwaterę - „Rancho Paradise”.

9 maja w godzinach porannych grupa odjechała w kierunku Polkowic i Bolesławca.


           


Śląsk - Dolny Śląsk - Schlesien - Niederschlesien - Silesia - Zabytki Dolnego Śląska

Będę wdzięczny za wszelkie informacje o historii miejscowości, ciekawych miejscach oraz za skany archiwalnych widokówek lub zdjęć.

Wenn Sie weitere Bilder oder Ortsbeschreibungen zu dem oben gezeigten Ort haben sollten, wäre ich Ihnen über eine Kopie oder einen Scan sehr dankbar.

Tomasz  Mietlicki    e-mail  -  itkkm@o2.pl