Dolny Śląsk - dziedzictwo przeszłości utrwalone w zabytkach

Niederschlesien - die Erbschaft der Vergangenheit in Denkmälern verewigt

Lower Silesia - inheritance of the past in remains

 

Góra

vor 1945 Guhrau

 

                   

               

Centrum miejscowości.

               

Wieża ciśnień z 1915 roku, pozostałość dawnego zamku (więzienia), Wieża Głogowska, oraz komin stanowiący ostatni fragment winiarni.

           

Urząd Miasta i Gminy oraz zabudowa miasta.

                           

                           

                           

                           

                           

                           

Szkoły w Górze.

           

Nieczynna cukrowania w Górze.

                   

Budynek Poczty Polskiej oraz szpital.

                           

                           

           

Kościół p.w. św. Katarzyny Aleksandryjskiej oraz epitafia na jego zewnętrznych ścianach.

               

Domy w otoczeniu kościoła p.w. św. Katarzyny Aleksandryjskiej.

                       

                           

                       

                       

Cmentarz parafialny, stacje Drogi Krzyżowej z około 1900 roku oraz ruiny sąsiadującej z cmentarzem nieczynnej cukrowni.

           

Kościół Bożego Ciała - na terenie cmentarza parafialnego.

           

Dawny ewangelicki cmentarz.

               

Zniszczony cmentarz niemieckich mieszkańców Kajęcina - Kainzen (obecnie w granicach administracyjnych miasta Góra). Rozpoznawalny jest po regularnej alei drzew.

                   

Cmentarz żydowski - kirkut a właściwie nikłe resztki które z niego pozostały.

           

           

Cmentarz Żołnierzy Armii Radzieckiej w Górze (na terenie byłego Kajęcina).

Na terenie Cmentarza Żołnierzy Armii Radzieckiej w Górze jest pochowanych 1437 żołnierzy, w tym nie jest znana tożsamości i stopień wojskowy 425.

Dnia 3 czerwca 2011roku w sali Starostwa Powiatowego w Górze odbyło się spotkanie z Członkami Stowarzyszenia Berlińskiej Historii Rodzinnej i Miejskiej (rodzina Gilka-Bötzow). Na zaproszenie Starosty Górowskiego Piotra Wołowicza w spotkaniu udział wzięli Burmistrz Góry Irena Krzyszkiewicz, Przewodniczący Rady Powiatu Zbigniew Józefiak, Wójt Niechlowa Jan Głuszko, Wicestarosta Powiatu Górowskiego Paweł Niedźwiedź, Dyrektor Wydziału Oświaty, Kultury i Sportu Sławomir Bączewski, Tłumacz jęz. niemieckiego Izabela Kucharska.

Głównym celem sentymentalnej podróży kilkunastoosobowej delegacji z Berlina było odwiedzenie miejsc swoich korzeni. Trzydniowa podróż (od 2.06 do 4.06) obejmowała następujące miejscowości: Drzeniów, Jędrzychowice, Kietlów, Góra, Siciny, Bełcz Wielki, Szlichtyngowa, Wyszanów i Głogów.

                           

                       

                   

Góra - lato rok 2012.

 

Archiwalne widokówki i zdjęcia

Historische Ansichtskarten und Fotos

                   

Friedrich Bernhard Werner - Ilustrowana Topografia Śląska z lat 1744-1768. Skany udostępnił autor strony: http://www.dokumentyslaska.pl/

Friedrich Bernhard Werner - Schlesische Bethäuser. Reprint von 1748 - 1752.

                       

                       

                       

                       

                       

                       

                       

                       

                       

                       

                       

                       

                       

                       

                       

                       

                       

                       

   

Linia kolejowa Bojanowo - Głogów

                       

                       

Nieczynny dworzec kolejowy.

Przez Górę przechodziła linia kolejowa Bojanowo - Głogów sukcesywnie otwierana na różnych odcinkach od 14.12.1885 do 1.10.1906 roku. Linia została ostatecznie zamknięta dla ruchu pasażerskiego w 1991 roku oraz dla towarowego w rok później. 

Poszczególne stacje i przystanki kolejowe oraz kilometry licząc od Bojanowa: 

Bojanowo                    0

Zaborowice                 5,35

Boraszyn Wielki          8,575

Boraszyn Mały            10,852

Góra Śląska               15,188

Sławęcice                   18,281

Strumienna                 20,274

Naratów                      24,504

Niechlów                     29,482

Dryżyna                       36,05

Szlichtyngowa             38,442

Wilków                        41,428

Serby Wschód            46,079

Serby Zachód             48,867

Odrzycko (Głogów)     50,028

 

   

 

       

Dokładne miejsce po drugim dworcu kolejowym w Górze (Góra Dworzec Mały) oraz pozostałość przylegającej do budynku infrastruktury kolejowej.

               

Linia kolejowa Leszno - Góra - Krzelów

Historia

Dolnośląska powiatowa Góra uzyskała w 1885 roku pierwsze połączenie kolejowe z Bojanowem w Prowincji Poznańskiej. Trasa ta została w 1906 roku poprowadzona dalej do Głogowa. Zabrakło jednakże połączenia północ – południe, pomiędzy węzłami kolejowymi w Lesznie i Legnicy. Dlatego też 11 czerwca 1914 roku z udziałem Państwa Pruskiego, Prowincji Poznańskiej, powiatów: leszczyńskiego, górowskiego, ścinawskiego oraz miast: Góra, Ścinawa i Chobienia, wraz z mnóstwem zainteresowanych osób, a także, z należącym do Lenz & Co, Kolejowym Towarzystwem Budowlanym, założono Leszczyńsko – Górowsko – Ścinawską Kolej Małą Towarzystwo Akcyjne z siedzibą w Górze.

Ze względu na wybuch I wojny światowej, krótko po założeniu kolejki, trasę otwarto dla ruchu towarowego dopiero 15 września 1916 roku, a dla ruchu pasażerskiego 24 maja 1917 roku. Ruch obsługiwała – tak jak na Kolei Legnicko – Rawickiej – firma Lenz & Co.

17 stycznia 1920 roku Leszno wyzwolono. Mniej więcej od tego momentu około 10 kilometrowa część trasy leżąca na odcinku od Leszna do granicy w okolicach Laskowej nie była używana. Stało się tak z dwóch powodów. Po pierwsze w ramach prowadzonych walk powstańczych, Powstańcy Wielkopolscy wysadzili most na rzece Kopanicy (Rów Polski) w okolicach Henrykowa. Drugi powodem jest powstanie wkrótce granicy, między polską Laskową, a niemiecką wówczas Chróściną (1920r.). Do roku 1922 linia została na tym odcinku rozebrana, na co wskazują nigdy nie wznowione kursy do Leszna, nawet podczas niemieckiej okupacji w czasie II wojny światowej. Dziś spacerując wzdłuż torów linii Poznań – Wrocław widać jeszcze starotorze, ciągnące się do ogródków działkowych za Zaborowem.

Od 1920r. pociągi w kierunku Góry zaczynały bieg we Wrociszowie-Chróścinie. Nazwę Towarzystwa zmieniono 25 marca 1939 roku na Górowską Kolej Małą Towarzystwo Akcyjne.

Trasą Góra – Krzelów (Ścinawa, bo tam dojeżdżała większość pociągów) w latach dwudziestych i trzydziestych XX wieku, jeżdżono pięć razy dziennie, w niedziele mniej; pomijając to jeździło kilka pociągów na linii Rawicz – Legnica przez Ścinawę, dzięki czemu podróżni, z tego punktu kolejowego (Ścinawy), mogli bez dalszych przesiadek podróżować główną linią Wrocław – Głogów, a także kontynuować podróż w kierunku Legnicy. W czasie II wojny światowej linia obsadzona była już tylko przez 3 – 4 pociągi dziennie. Znaczące zmniejszenie obsługi ruchu przypadło na odcinek od Góry do granicznego Wrociszowa-Chróściny.

Towarzystwo w 1928 roku składało się z 4 parowozów serii T3 (polskie oznaczenie TKh1); 1 wagonu motorowego, 5 wagonów osobowych, 2 wagonów bagażowych; w 1939 roku były to 3 lokomotywy, 2 wagony silnikowe, 7 wagonów osobowych, 2 bagażowe i 32 towarowe. Linia nosiła nazwę „małej”, bowiem jej parametry odbiegały od ówcześnie przyjętych standardów (promienie łuków, nacisk osiowy, wielkość wzniesień), a nie jak podają niektóre źródła, że była linią wąskotorową. Podróż z Leszna do Krzelowa zajmowała według rozkładu z 1917 roku 3 godziny. Średnia prędkość pociągu wynosiła zatem 20km/h.

Trasa

Pierwotnie licząca nieomal 60 km długości, normalnotorowa (1435mm) linia rozpoczynała się na Małym Dworcu w powiatowym Lesznie, należącym do ówczesnej Prowincji Poznańskiej i wiodła w kierunku południowym, równolegle do torów linii Poznań – Wrocław, rozdzielając się w obecnej dzielnicy Leszna, Zaborowie. Dalej przez granicę prowincji na Dolny Śląsk, krzyżując się w Sławęcicach z państwową linią Bojanowo – Odrzycko. Stąd, aż do Góry, tory podążały równolegle do siebie, mając osobne dworce w Sławęcicach i Górze. Za Górą linia kierowała się w kierunku Odry i biegła kilka kilometrów wzdłuż niej; potem osiągała w Krzelowie linię Kolei Legnicko-Rawickiej, która prowadziła przez Ścinawę do Legnicy.

Linia ta na odcinku Leszno – Krzelów nie przekraczała Odry, działo się to dopiero przed samą Ścinawą, a więc już za Krzelowem. Najbliżej rzeki linia znajdowała się w okolicach Luboszyc i Chobieni. Jednakże w tej drugiej sytuacja była bardziej skomplikowana, bowiem dworzec znajdował się tam po wschodniej stronie rzeki, a miasto po zachodniej.

 

• 0,0 Lissa Kleinbahnhof – Leszno Dworzec Mały

• 2,8 Lissa Saboren – Leszno Zaborowo

• 7,6 Heinrichshof – Henrykowo

• --- Staatsgrenze ab 1920 – granica państwa od 1920, okolice Laskowej

• 13,1 Heinzendorf-Kraschen – Wrociszów-Chróścina /Witoszyce/

• 16,5 Gleinig – Glinka

• 19,0 Schlabitz Kleinbahnhof – Sławęcice Dworzec Mały

• 22,0 Guhrau Kleinbahnhof – Góra Dworzec Mały

• 24,7 Alt-Guhrau – Stara Góra

• 27,1 Neuguth – Rogów Górowski

• 29,7 Groß Osten – Osetno

• 33,4 Oderbeltsch (1939: Waldvorwerk) – Bełcz Wielki (1939: Masełkowice)

• 35,2 Herrnlauersitz - Luboszyce

• 38,1 Irrsingen – Irządze

• 41,4 Lübchen – Lubów

• 43,9 Köben (Fähre über die Oder) – Chobienia

• 46,7 Neuheidau – Bieliszów

• 49,7 Nieder Gimmel – Jemielno Górowskie

• 51,8 Neuvorwerk (Nur Güterverkehr) – Borki (tylko ruch towarowy)

• 53,4 Rayschen – Rajczyn

• 54,9 Krischütz – Gryżyce

• 58,7 Wischütz – Wyszęcice

• 59,8 Krehlau LRE – Krzelów Kolej Rawicko-Legnicka

• + 8,0 Ścinawa

 

Autor: Witold Porankiewicz 

Opracowane na podstawie: 

Siegfried Bufe: Eisenbahnen in Schlesien. Egglham 1989.

http://dirk.steindorf-sabath.eu/kr-eisen-lissa-guhrau.html

Heinrich Held – pieśniarz z Góry
Marcin Błaszkowski

Heinrich Held jest jedną z najważniejszych postaci pochodzących z Góry, o znaczeniu dla kultury europejskiej. Urodził się w Górze 21 lipca 1620 r. Jego matka była córką głogowskiego rajcy miejskiego Bartholomäusa Kutznera, a jego dziadek – Valentin Held był prawnikiem miejskim w Górze. Jego rodzina obfitowała w osoby wykształcone, aż czworo Heldów studiowało na uniwersytecie w Frankfurcie nad Odrą.
W 1628 r. z powodu prześladowań kontrreformacyjnych Heinrich Held przeniósł się z rodziną do Wschowy, leżącej wówczas w Królestwie Polskim. Rodziny niemieckie z pogranicza polskiego miały w zwyczaju uczyć swoje dzieci języka polskiego. Tak stało się i w przypadku Heinricha Helda – gdy miał 8 lat, rozpoczął naukę naszego języka. Brał także już od dziecka lekcje muzyki.
Od 1637 r. uczęszczał do gimnazjum w Toruniu, gdzie wykazał się talentem poetyckim. Studia prawnicze podjął w Królewcu i – jak wielu studentów – pracował na swoje utrzymanie jako nauczyciel domowy. W 1642 r. zaczął studiować na Uniwersytecie w Frankfurcie, gdzie rok później wydał pierwszy zbiór pieśni. Po zakończeniu studiów, przez cztery lata pracował jako prawnik w Szczecinie, u swojego krewnego, przewodniczącego sądu - Sebastiana Hempela.
Na płaszczyźnie literatury Heinrich Held współpracował z Andreasem Tscheringiem, profesorem na Uniwersytecie w Rostocku. Andreas Tschering wsławił się tym, że był pierwszym poetą, który dokonał bezpośredniego przekładu poezji arabskiej na język niemiecki. Swą karierę uczelnianą kontynuował Held na Uniwersytecie w Greiswaldzie.
Po podróżach do Holandii, Anglii oraz Francji wrócił Held do Wschowy, gdzie ponownie pracował jako prawnik. W 1658 r. został sekretarzem miejskim w Dąbiu, które dzisiaj jest osiedlem Szczecina. Tam zmarł 16 sierpnia 1659 r.
Heinricha Helda uważa się za jednego z najbardziej znanych przedstawicieli tzw. pierwszej śląskiej szkoły poetyckiej, której pionierem był pochodzący z Bolesławca Martin Opitz. Grupa tych barokowych poetów-pieśniarzy miała decydujący wpływ na ustalenie zasad poezji w czasach, gdy zaczęto odchodzić od łaciny na rzecz języków narodowych.
Próbie czasu nie poddały się dwie pieśni Helda, są one drukowane w każdym zbiorze ewangelickich pieśni kościelnych. Pierwsza z pieśni znana jest nawet w polskim przekładzie „Przyjdź, ach przyjdź”, ale śpiewana jest jedynie w polskich parafiach ewangelickich, choć jej tekst jest ekumeniczny. Druga pieśń jest pieśnią adwentową, powszechnie znaną w Niemczech. O niej jednak należy opowiedzieć przy innej okazji...

Dwie pierwsze zwrotki „Przyjdź, ach przyjdź” według przekładu Śpiewnika górnośląskiego z 1931 r.

Przyjdź, ach przyjdź,
Duchu żywota,
wiekuisty Boże Ty,
niechaj łaski Twej szczodrota
przy nas trwa po wszystkie dni.
To i wśród najcięższych bied
wzejdzie nam pociecha wnet.

Wyrzuć z serca wszelkie wady,
karność świętą wpoić chciej;
niech słuchamy Twojej rady,
niech żyjemy podług niej.
Daj nam zdrowy, jasny sąd,
byśmy rozeznali błąd.

Źródło:
Ruth Schildhauer-Ott Der schlesische Dichterkreis des Barockund seine Bedeutung für das evangelische Kirchenlied, Aachen 2004
Śpiewnik ewangelicki, Bielsko-Biała, 2002.

Śląsk - Dolny Śląsk - Schlesien - Niederschlesien - Silesia - Zabytki Dolnego Śląska

Będę wdzięczny za wszelkie informacje o historii miejscowości, ciekawych miejscach oraz za skany archiwalnych widokówek lub zdjęć.

Wenn Sie weitere Bilder oder Ortsbeschreibungen zu dem oben gezeigten Ort haben sollten, wäre ich Ihnen über eine Kopie oder einen Scan sehr dankbar.

Tomasz  Mietlicki    e-mail  -  itkkm@o2.pl