Górka Wąsoska - powiat górowski

vor 1945 Gurkau - Kreis Guhrau

G ó r k a  W ą s o s k a
Gorke (1504), Gorckau (1670), Gorckaw (1687/88).

Mimo wczesnego rodowodu wsi nie posiadamy informacji aż do 2 poł XVIII w., kiedy właścicielem tutejszego majątku był pułkownik von Goltz (1765). Następnie dobra przechodziły następujące zmiany własnościowe: von Gillern (1787), Friedrich von Ravenstein (1886, 1894), von Schweinichen (1898), major Friedrich Karl Mauwe zwany von Schmidt (1902). Ostatnią właścicielką była Ruth von Waldow z domu von Mauve (1937).
W 2 poł. XVIII w. była to średniej wielkości wieś z folwarkiem, którą zamieszkiwało 49 osób, w tym 4 zagrodników.
Na terenie miejscowości ok. poł. XIX w. znajdował się folwark pański, kuźnia, gorzelnia, wiatrak, 10 domów i 76 mieszkańców. Rozwój wsi przebiegał w oparciu o gospodarkę rolno - hodowlaną oraz przemysł gorzelniany na lokalne potrzeby.
Obecny zespół folwarczny został ukształtowany u schyłku XIX i na pocz. XX w. W skład założenia wchodziła część gospodarcza i rezydencjonalna z pałacem otoczonym parkiem. Pałac powstał w 1 ćw. XIX w, następnie został rozbudowany w 3 ćw. XIX i na pocz. XX w. Jest założeniem na planie litery L, otoczony murem, zaś od strony pd. - zach. i pn. - wsch. - parkiem krajobrazowym typu swobodnego.
Miejscowość położona jest ok. 2 km na północ od Wąsosza, przy lokalnej drodze łączącej Wąsosz z Górą. We wsi czytelny jest pierwotny układ przestrzenny typu ulicowego, w kierunku północno - wschodnim od drogi, przy której rozwinęła się osada usytuowany jest zespół pałacowo - folwarczny.

Wykaz zabytków architektury i budownictwa
Zespół pałacowo - folwarczny, XVIII/XIX; XIX/XX
a) pałac, p. XIX, 3 ćw. XIX, XX, wpisany do rejestru zabytków dn. 08.08.1990 pod nr 1171
b) oficyna pałacowa, nr 11 a, XIX, XX, wpisana do rejestru zabytków dn. 08.08.1990 pod nr 1171
c) zabudowania folwarczne, XIX/XX, wpisane do rejestru zabytków dn. 08.08.1990 pod nr 1171
Dom mieszkalny, p. XIX, p. XX
Obora, 1905
Stodoła, 1890
d) park krajobrazowy, XIX, wpisany do rejestru zabytków dn. 08.08.1990 pod nr 1171
e) brama wjazdowa, XVIII/XIX

Charakterystyka istniejącej zabudowy

GÓRKA WĄSOSKA – bardzo mała wieś, granicząca od południa bezpośrednio z Wąsoszem. Cała miejscowość to duży folwark, kilka zagród i jeden nowy budynek jednorodzinny.
Zespół pałacowy, z pałacem, oficyną, parkiem krajobrazowym i zabudowaniami folwarcznymi, został wpisany do rejestru zabytków. Pałac obecnie jest ruiną, a zachowane pozostałości grożą w każdej chwili zawaleniem.
Park jest zarośnięty, a jego historyczny układ mało czytelny. Zaniedbane i w złym stanie znajdują się również zabudowania folwarczne.

Z KSIĄŻKI ADRESOWEJ
ŚLĄSKICH MAJĄTKÓW ZIEMSKICH – rok 1937

Opracowanie: Zofia Hanulak i Elżbieta Maćkowska