Lubiel - powiat górowski

vor 1945 Leubel - Kreis Guhrau

Lubiel
Leubel (1787, 1845, 1941).
Przysiółek: Czaple - Tschipkei (1787, 1845), Grohsau (1934).

W sześciesiątych latach XVII w. w Lubielu osiadł płk. "Freiherr" Johann Adam von Garnier - właściciel majątku w Trzcinicy Wielkiej, który nabył wraz z 12 okolicznymi folwarkami dzięki sumom otrzymanym w nagrodę za zasługi wojenne pod sztandarami Habsburgów. Po śmierci von Garnier, w 1680 r., posiadłość w Lubielu wraz z kilkoma innymi dobrami przeszła w ręce jego bratanka, następnie - w 1721 r. dostał się w spadku wrocławskim jezuitom. Ci z kolei sprzedali majątek panu Giller, kolejnymi właścicielami byli hr. von Sinzendorf (1739), a od 1848 r. rodzina von Pourtales. Ostatecznie w 1937 r. dobra znalazły się pod zarządem fundacji Jamesa hr. von Pourtalesa, powołanej dla wspierania kolonizacji.
W 2 poł. XVIII w. Lubiel wraz z kolonią Czaple posiadał 2 szkoły, 2 domy gminne i 73 budynki mieszkalne. W latach 1765 - 1787 odnotowano: 21 - 16 kmieci, 10 - 39 zagrodników, 29 wolnych od pańszczyzny, 2 - 7 chałupników oraz 11 rzemieślników. Ogólna liczba mieszkańców w tym czasie wynosiła 525 osób.
W 1845 r. na terenie miejscowości wzmiankowano folwark pański, wolne sołectwo, szkołę ewangelicką i katolicką, 2 wiatraki, gorzelnię, 80 domów oraz 553 osoby. Była to średniej wielkości wieś o charakterze rolniczo - rzemieślniczym, ponadto prowadzono tu hodowlę wołów i owiec. Do miejscowości należały folwark - (Schanzvorwerk) oraz kolonia Czaple (Tschipkei).
Obecny zespół folwarczny został ukształtowany w 2 poł. XIX w., pierwotnie założenie składało się z części rezydencjonalnej, gospodarczej oraz kolonii mieszkaniowej. Pierwotna struktura części reprezentacyjnej niestety nie zachowała się, zatem lokalizacja dworu nie jest znana.
Wieś rozwinęła się przy lokalnej drodze ok. 2 km na północ od miejscowości Białawy Wielkie, położonej przy dawnym trakcie Wińsko - Żmigród, tuż przy południowo - wschodnim krańcu granicy powiatu Góra.
Lubiel prezentuje układ wielodrożnicy, w zachodniej części wsi, po pn. i wsch. stronie drogi prowadzącej z Wąsosza, usytuowany jest zespół folwarczny.

Wykaz zabytków architektury i budownictwa

 
Zespół folwarczny, 2 poł. XIX:
a) dom mieszkalny, nr 72c, 1879
b) dom mieszkalny, nr 72d, 1900
c) stajnia i obora, k. XIX
d) obora, 1899
e) cielętnik, pocz. XX
f) spichlerz, 1909
g) magazyn i spichlerz, 1909
h) stodoła, 1919
i) stodoła, 1919
j) park podworski, XIX
Szkoła podstawowa, pocz. XX
Dom mieszkalny, nr 4, 4 ćw. XIX
Dom mieszkalny, nr 6, 4 ćw. XIX
Kuźnia, nr 11, pocz. XX
Dom mieszkalny, nr 22, XIX/XX
Dom mieszkalny, nr 35, k. XIX
Stodoła, nr 35, k. XIX
Dom mieszkalny, nr 38, 4 ćw. XIX
Dom mieszkalny, nr 39, k. XIX
Dom mieszkalny, nr 40, XIX/XX
Dom mieszkalny, nr 42, k. XIX
Stodoła, nr 42, k. XIX
Dom mieszkalny, nr 48, 1907
dom mieszkalny, nr 50, pocz. XX

Charakterystyka istniejącej zabudowy

LUBIEL – dość duża wieś, położona na wschodnim krańcu gminy, nad ciekiem Graniczna Woda i Łacha. Zabudowa wsi zwarta, o układzie ulicowym, budynki najczęściej usytuowane są kalenicami wzdłuż drogi.
Droga główna w części wschodniej utwardzona jest granitową kostką, w pozostałej części posiada nawierzchnię asfaltową. W zachodniej części wsi usytuowany jest duży folwark (były PGR), przy którym wybudowano 3 budynki wielorodzinne, dwukondygnacyjne, kryte płaskim stropodachem. Często spotykane są budynki z czerwonej cegły, nieotynkowane.
W niewielkim oddaleniu od miejscowości, przy drodze prowadzącej do Wąsosza, znaj-duje się zwarta grupa sześciu zagród. Jest to kolonia Lubiel. Budynkom mieszkalnym, parterowym towarzyszą drewniane stodoły. Wszystkie zagrody mają ten sam układ i formę budynków.
Przysiółkiem Lubiela jest miejscowość Czaple, usytuowana w odległości ok. 1 km od wsi. Jest to grupa kilku zagród położonych w samym zakolu rzeki Łachy.

Z KSIĄŻKI ADRESOWEJ
ŚLĄSKICH MAJĄTKÓW ZIEMSKICH – rok 1937

Opracowanie: Zofia Hanulak i Elżbieta Maćkowska