Pobiel - Wandelheim

Dolny Śląsk - dziedzictwo przeszłości utrwalone w zabytkach

Niederschlesien - die Erbschaft der Vergangenheit in Denkmälern verewigt

Lower Silesia - inheritance of the past in remains

Pobiel - powiat górowski

vor 1945 Wandelheim früher Bobile - Kreis Guhrau

Pobiel
Pobil (1418), Bobiele, Bobile (1787), Wandelheim (1937).
Przysiółek: Młynary - Nieder und Ober Struppemühle (1787, 1845).

Najwcześniejsza informacja o wsi pochodzi z 1319 r. i dotyczy wojny, w której Bolesław III - książę brzeski zdobył grody w Pobielu, Wąsoszu i Sądowlu. Kolejna wzmianka pochodzi z dokumentu (1329), w którym Jan Luksemburski nadał Konradowi I Oleśnickiemu zwierzchnictwo nad księstwem.
W 2 poł. XVIII w. była to dużej wielkości wieś licząca 2 folwarki, jeden z nich zwany Schuberse (Zubrza), szkołę, 4 młyny wodne, 2 wiatraki i 2 domy gminne. W latach 1765 - 1787 odnotowano: 34 kmieci, 10 - 24 zagrodników, 21 wolnych od pańszczyzny, 6 - 12 chałupników i 8 rzemieślników. Miejscowość zamieszkiwały 562 osoby. Pobiel wraz z Zubrzą wchodziły w skład domeny królewskiej w Wąsoszu.
W 1845 r. w Pobieli wzmiankowano folwark pański, wolne sołectwo, szkołę ewangelicką, 3 młyny wodne, 5 wiatraków, królewską bielarnię, 100 budynków mieszkalnych i 829 mieszkańców. Była to dość duża wieś o charakterze rolniczo - hodowlano - rzemieślniczym. Rzemiosło było reprezentowane przez tkactwo, w 1845 r. odnotowano 5 krosien tkactwa lnianego.
Wieś o układzie ulicowo – placowym położona jest przy lokalnej drodze z Wąsosza do Kąkolna, przysiółek Młynary rozlokowany jest na zachód wsi.

Wykaz zabytków architektury i budownictwa
Dawny młyn wodny, nr 51, pocz. XX, wpisany do rejestru zabytków dn. 08.08.1990 pod nr 1170
Cmentarz poewangelicki, na pn. krańcu wsi, 2 poł. XIX
Zespół szkolny:
a) szkoła nr 71, pocz. XX
b) szkoła nr 72, pocz. XX
Dom mieszkalny, nr4, pocz. XX
Stodoła, nr 5, XIX/XX
Dom mieszkalny, nr 12, 4 ćw. XIX
Dom mieszkalny, nr 24, 4 ćw. XIX
Stodoła, nr 24, pocz. XX
Dom mieszkalny, nr 25, pocz. XX
Dom mieszkalny, nr 27, pocz. XX
Dom mieszkalny, nr 41, 1912
Stodoła, nr 41, pocz. XX
Dom mieszkalny, nr 59, 1913
Stodoła, nr 67, XIX/XX
Dom mieszkalny, nr 68, pocz. XX
Stodoła, nr 76, k. XIX
Dom mieszkalny, nr 80, XIX/XX
Stodoła, nr 80, XIX/XX
Stodoła, nr 82, k. XIX
Stodoła, nr 83, pocz. XX
Dom mieszkalny, nr 87, XIX/XX
Dom mieszkalny, nr 88, 2 poł. XIX
Dom mieszkalny, nr 97, pocz. XX
Stodoła, nr 97, pocz. XX
Dom mieszkalny, nr 98, 1935
Stodoła, nr 98, pocz. XX

Charakterystyka istniejącej zabudowy

POBIEL - duża wieś położona w niewielkiej odległości na wschód od Wąsosza. Do miasta prowadzi droga brukowana z kostki granitowej, której po stronie południowej towarzyszy aleja topolowa. Zabudowa zwarta, o układzie ulicowym rozlokowana wzdłuż dwóch równoległych do siebie dróg, posiadających w trzech miejscach łączniki. Budynki przedwojenne, parterowe z dachami dwuspadowymi krytymi dachówką ceramiczną. Kilka budynków gospodarczych posiada konstrukcję „muru pruskiego”, niestety wszystkie są w złym stanie technicznym.
W północnej części wsi, przy rozwidleniu dróg znajduje się zabytkowy młyn, z pierwszego dwudziestolecia XX wieku, obecnie nie użytkowany.
Rozwidlenia dróg wiejskich zaakcentowane są, pierwsze krzyżem, drugie kapliczką.
Na wschód od wsi usytuowane są cztery, oddalone od siebie zagrody. Jest to przysiółek Młynary.

Informacje pochodzą z publikacji:

"Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Wąsosz"

Wąsosz – marzec 2000 r.