Dolny Śląsk - dziedzictwo przeszłości utrwalone w zabytkach

Niederschlesien - die Erbschaft der Vergangenheit in Denkmälern verewigt

Lower Silesia - inheritance of the past in remains

Archiwalne widokówki i zdjęcia

Historische Ansichtskarten und Fotos

Linia kolejowa Leszno - Góra - Krzelów

Historia

Dolnośląska powiatowa Góra uzyskała w 1885 roku pierwsze połączenie kolejowe z Bojanowem w Prowincji Poznańskiej. Trasa ta została w 1906 roku poprowadzona dalej do Głogowa. Zabrakło jednakże połączenia północ – południe, pomiędzy węzłami kolejowymi w Lesznie i Legnicy. Dlatego też 11 czerwca 1914 roku z udziałem Państwa Pruskiego, Prowincji Poznańskiej, powiatów: leszczyńskiego, górowskiego, ścinawskiego oraz miast: Góra, Ścinawa i Chobienia, wraz z mnóstwem zainteresowanych osób, a także, z należącym do Lenz & Co, Kolejowym Towarzystwem Budowlanym, założono Leszczyńsko – Górowsko – Ścinawską Kolej Małą Towarzystwo Akcyjne z siedzibą w Górze.

Ze względu na wybuch I wojny światowej, krótko po założeniu kolejki, trasę otwarto dla ruchu towarowego dopiero 15 września 1916 roku, a dla ruchu pasażerskiego 24 maja 1917 roku. Ruch obsługiwała – tak jak na Kolei Legnicko – Rawickiej – firma Lenz & Co.

17 stycznia 1920 roku Leszno wyzwolono. Mniej więcej od tego momentu około 10 kilometrowa część trasy leżąca na odcinku od Leszna do granicy w okolicach Laskowej nie była używana. Stało się tak z dwóch powodów. Po pierwsze w ramach prowadzonych walk powstańczych, Powstańcy Wielkopolscy wysadzili most na rzece Kopanicy (Rów Polski) w okolicach Henrykowa. Drugi powodem jest powstanie wkrótce granicy, między polską Laskową, a niemiecką wówczas Chróściną (1920r.). Do roku 1922 linia została na tym odcinku rozebrana, na co wskazują nigdy nie wznowione kursy do Leszna, nawet podczas niemieckiej okupacji w czasie II wojny światowej. Dziś spacerując wzdłuż torów linii Poznań – Wrocław widać jeszcze starotorze, ciągnące się do ogródków działkowych za Zaborowem.

Od 1920r. pociągi w kierunku Góry zaczynały bieg we Wrociszowie-Chróścinie. Nazwę Towarzystwa zmieniono 25 marca 1939 roku na Górowską Kolej Małą Towarzystwo Akcyjne.

Trasą Góra – Krzelów (Ścinawa, bo tam dojeżdżała większość pociągów) w latach dwudziestych i trzydziestych XX wieku, jeżdżono pięć razy dziennie, w niedziele mniej; pomijając to jeździło kilka pociągów na linii Rawicz – Legnica przez Ścinawę, dzięki czemu podróżni, z tego punktu kolejowego (Ścinawy), mogli bez dalszych przesiadek podróżować główną linią Wrocław – Głogów, a także kontynuować podróż w kierunku Legnicy. W czasie II wojny światowej linia obsadzona była już tylko przez 3 – 4 pociągi dziennie. Znaczące zmniejszenie obsługi ruchu przypadło na odcinek od Góry do granicznego Wrociszowa-Chróściny.

Towarzystwo w 1928 roku składało się z 4 parowozów serii T3 (polskie oznaczenie TKh1); 1 wagonu motorowego, 5 wagonów osobowych, 2 wagonów bagażowych; w 1939 roku były to 3 lokomotywy, 2 wagony silnikowe, 7 wagonów osobowych, 2 bagażowe i 32 towarowe. Linia nosiła nazwę „małej”, bowiem jej parametry odbiegały od ówcześnie przyjętych standardów (promienie łuków, nacisk osiowy, wielkość wzniesień), a nie jak podają niektóre źródła, że była linią wąskotorową. Podróż z Leszna do Krzelowa zajmowała według rozkładu z 1917 roku 3 godziny. Średnia prędkość pociągu wynosiła zatem 20km/h.

Trasa

Pierwotnie licząca nieomal 60 km długości, normalnotorowa (1435mm) linia rozpoczynała się na Małym Dworcu w powiatowym Lesznie, należącym do ówczesnej Prowincji Poznańskiej i wiodła w kierunku południowym, równolegle do torów linii Poznań – Wrocław, rozdzielając się w obecnej dzielnicy Leszna, Zaborowie. Dalej przez granicę prowincji na Dolny Śląsk, krzyżując się w Sławęcicach z państwową linią Bojanowo – Odrzycko. Stąd, aż do Góry, tory podążały równolegle do siebie, mając osobne dworce w Sławęcicach i Górze. Za Górą linia kierowała się w kierunku Odry i biegła kilka kilometrów wzdłuż niej; potem osiągała w Krzelowie linię Kolei Legnicko-Rawickiej, która prowadziła przez Ścinawę do Legnicy.

Linia ta na odcinku Leszno – Krzelów nie przekraczała Odry, działo się to dopiero przed samą Ścinawą, a więc już za Krzelowem. Najbliżej rzeki linia znajdowała się w okolicach Luboszyc i Chobieni. Jednakże w tej drugiej sytuacja była bardziej skomplikowana, bowiem dworzec znajdował się tam po wschodniej stronie rzeki, a miasto po zachodniej.

• 0,0 Lissa Kleinbahnhof – Leszno Dworzec Mały

• 2,8 Lissa Saboren – Leszno Zaborowo

• 7,6 Heinrichshof – Henrykowo

• --- Staatsgrenze ab 1920 – granica państwa od 1920, okolice Laskowej

• 13,1 Heinzendorf-Kraschen – Wrociszów-Chróścina /Witoszyce/

• 16,5 Gleinig – Glinka

• 19,0 Schlabitz Kleinbahnhof – Sławęcice Dworzec Mały

• 22,0 Guhrau Kleinbahnhof – Góra Dworzec Mały

• 24,7 Alt-Guhrau – Stara Góra

• 27,1 Neuguth – Rogów Górowski

• 29,7 Groß Osten – Osetno

• 33,4 Oderbeltsch (1939: Waldvorwerk) – Bełcz Wielki (1939: Masełkowice)

• 35,2 Herrnlauersitz - Luboszyce

• 38,1 Irrsingen – Irządze

• 41,4 Lübchen – Lubów

• 43,9 Köben (Fähre über die Oder) – Chobienia

• 46,7 Neuheidau – Bieliszów

• 49,7 Nieder Gimmel – Jemielno Górowskie

• 51,8 Neuvorwerk (Nur Güterverkehr) – Borki (tylko ruch towarowy)

• 53,4 Rayschen – Rajczyn

• 54,9 Krischütz – Gryżyce

• 58,7 Wischütz – Wyszęcice

• 59,8 Krehlau LRE – Krzelów Kolej Rawicko-Legnicka

• + 8,0 Ścinawa

Autor: Witold Porankiewicz 

Opracowane na podstawie: 

Siegfried Bufe: Eisenbahnen in Schlesien. Egglham 1989.

http://dirk.steindorf-sabath.eu/kr-eisen-lissa-guhrau.html

Śląsk - Dolny Śląsk - Schlesien - Niederschlesien - Silesia - Zabytki Dolnego Śląska

Będę wdzięczny za wszelkie informacje o historii miejscowości, ciekawych miejscach oraz za skany archiwalnych widokówek lub zdjęć.

Wenn Sie weitere Bilder oder Ortsbeschreibungen zu dem oben gezeigten Ort haben sollten, wäre ich Ihnen über eine Kopie oder einen Scan sehr dankbar.

Tomasz  Mietlicki    e-mail  -  itkkm@o2.pl