Wrząca Wielka - powiat górowski

vor 1945 Waldhagen früher Wehlefronze - Kreis Guhrau

Wrząca Wielka
Wronnza (1498), Wehlenfronze (1845), Waldhagen (1937).

W 2 poł. XVIII w. występuje w źródłach jako niewielka wieś zagrodnicza po-siadająca folwark, dom gminny i wiatrak. Wówczas jej właścicielem był baron von Schweidnitz (1765), następnie posiadłość przeszła na majora von Niebelschütz (1787).
W latach 1765 - 1787 odnotowano: 6 - 9 zagrodników, 2 chałupników i 2 rzemieślników.
Około 1845 na terenie wsi wzmiankowano siedzibę pańską z folwarkiem, wiatrak, 18 budynków mieszkalnych i 110 mieszkańców.
Od 1870 r. majątek był w posiadaniu rodziny von Seydlitz, która utraciła go po 1926 r. Ostatnim posiadaczem w okresie 1930 – 1937 był zarządca folwarku w Kamieniu Górowskim - Franz Koch.
Wieś położona jest przy lokalnej drodze ok. 1 km na północ od Kamienia Górowskiego. Rozplanowanie miejscowości w formie wielodrożnicy, zespół folwarku usytuowany w południowej części wsi.

Wykaz zabytków architektury i budownictwa
Zespół folwarczny:
a) dom mieszkalny, obok ruin dworu, 4 ćw. XIX
b) dom mieszkalny, nr 18, 3,4 ćw. XIX
c) dom mieszkalny, nr 20
d) dom mieszkalny, nad budynkiem gospodarczym, pocz. XX
e) stodoła

f) stodoła, 4 ćw. XIX
g) spichlerz, 3,4 ćw. XIX
h) stajnia przy spichlerzu, 3,4 ćw. XIX
i) park podworski, XIX
Ogrodzenie przy nr 5 i 6, pocz. XX
Dom mieszkalny, nr 12, pocz. XX

Charakterystyka istniejącej zabudowy

WRZĄCA WIELKA – mała wieś na południowym krańcu gminy. Zabudowa o charakterze ulicowym pochodząca sprzed 1945 roku. Budynki parterowe, z dachami dwuspadowymi. W jednej z zagród przy ogrodzeniu znajdują się stare betonowe słupy z ozdobnymi głowicami.
Na południe od zabudowy zagrodowej znajduje się duży, poniemiecki folwark. Budynki posiadają ściany ceglane, często nieotynkowane, niektóre o konstrukcji „muru pruskiego”. Część budynków folwarcznych jest obecnie nieużytkowana. Większość budynków wymaga remontu ze względu na zły stan.