Dolny Śląsk - dziedzictwo przeszłości utrwalone w zabytkach

Niederschlesien - die Erbschaft der Vergangenheit in Denkmälern verewigt

Lower Silesia - inheritance of the past in remains


 

Lubin

vor 1945 Lüben (Lueben)

 

Kościół pomocniczy pw. Narodzenia Najświętszej Marii Panny (Stary Lubin)

Miejsce, w którym znajduje się obecna świątynia pw. Narodzenia Najświętszej Marii Panny jest najstarszą częścią obecnego Lubina. Według tradycji i podań ludowych pierwszą świątynię chrześcijańską miano tu wznieść około 1175 roku z fundacji Piotra Włostowica (Własta). Wydaję się to zupełnie nieprawdopodobne, gdyż Włostowic nie żył już od 22 lat (przyjmuje się, że żył on w latach 1080 – 1153). Natomiast mniej wątpliwości może budzić sama data powstania świątyni, chociaż też jest raczej hipotetyczna. Wiadomo jednak, że kościół na starolubińskim wzgórzu uprawnienia parafialne uzyskał i rolę tę pełnił dla mieszkańców okolicznych osad jeszcze przed rokiem 1270. W 1319 r. książę ścinawski Jan wystawił dokument potwierdzający przywileje miejskie nowego Lubina, lokowanego na prawie niemieckim jeszcze przed rokiem 1295 (prawdopodobnie przez ówczesnego księcia ścinawskiego Przemka w 1289 roku), i przekazał pod jego jurysdykcję osadę Stary Lubin ze wszystkimi jej przywilejami. Wówczas to funkcję kościoła parafialnego przejął kościół pw. Najświętszej Panny Marii. Sprowadzony do roli podrzędnej i pozbawiony znacznych dochodów kościółek na Starym Lubinie zaczął stopniowo chylić się ku upadkowi. Około 1524 roku kościółek na starolubińskim wzgórzu przejęli protestanci. W ich posiadaniu był przez burzliwe lata wojny trzydziestoletniej w wyniku, której uległ dalszej dewastacji i destrukcji. W tym burzliwym i tragicznym w swych skutkach okresie niewielki cmentarz przykościelny na Starym Lubinie przeżywał okres, chyba „największej swojej świetności”. Nasilenie grzebania zmarłych na tym niewielkim cmentarzyku miało miejsce w latach 1630 – 1634. Wskutek przywleczonej tutaj dżumy przez ciągle zmieniające się wojska walczących stron wymarła prawie połowa mieszkańców miasta oraz sąsiednich osad (4 303 osoby, z tego 2916 na dżumę). Oczywiście zmarłych na dżumę chowano z dala od miasta, a jednym z takich miejsc był wówczas położony na peryferiach przykościelny cmentarz w Starym Lubinie. Liczne pochówki zadżumionych sprawiły, że miejsce to ze strachu zaczęto omijać, co doprowadziło do zawieszenia funkcji liturgicznych kościoła, który funkcjonował przez wiele lat jako kościół, a raczej kaplica cmentarna. W 1676 roku kościół formalnie zwrócono katolikom, którzy próbowali go odremontować, jednak z powodu braku funduszy zwrócono go władzom miejskim, które objęło go patronatem. Decyzja o rozbiórce mocno zniszczonego i grożącego zawaleniem się kościółka zapadła jeszcze w 1677 roku, ale jej realizacja doszła do skutku dopiero w 1680 roku, kiedy to pieczę nad świątynią ponownie przejęli protestanci. Ostatecznie w 1683 roku zakończono budowę nowego kościoła o konstrukcji szachulcowej, który dotrwał szczęśliwie do chwili obecnej w prawie niezmienionej formie. W czasie działań wojennych w 1945 roku kościół został poważnie uszkodzony, a jego wyposażenie rozgrabione. Dopiero w latach 1959 – 1960 na wniosek Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków przeprowadzono prace zabezpieczające i konserwatorskie. W 1972 roku kościół został przejęty przez parafię Matki Boskiej Częstochowskiej, a 25.01.1982 r. oficjalnie erygowano nową parafię diecezjalną pod wezwaniem Narodzenia Najświętszej Marii Panny. Generalnej odbudowy i rekonstrukcji świątyni dokonano jednak dopiero w latach 1997 – 2000. Kościół posadowiony jest na znacznym, sztucznie usypanym wzniesieniu w zachodniej części miasta. Jest to budowla zorientowana założona na prostokątnym planie fundamentów wcześniejszej świątyni, z kwadratowym przedsionkiem i wejściem oraz dwukondygnacyjną, zwężającą się ku górze, drewnianą wieżą od strony zachodniej, i trójbocznie zamkniętym prezbiterium od strony wschodniej. Do części nawowej od południa i północy znajdują się dobudowane przedsionki na rzucie kwadratu, zaś do południowej strony prezbiterium przylega zakrystia, również zbudowana na planie kwadratu. Ryglowo-drewniana konstrukcja nawy głównej z przybudówkami wypełniona jest mieszaniną zaprawy murarskiej, gliny, sieczki i trocin. Ściany wieży wykonane są z desek. Dachy nawy głównej i przedsionków dwuspadowe z powiekami, zakrystii – pulpitowy. Całość kryta gontem. Wieża przykryta jest wysokim, czterospadowym hełmem, obecnie krytym blachą. Otwory okienne i drzwiowe prostokątne. Wnętrze świątyni, bardzo skromne pozbawione zabytkowego wystroju. Zachowały się partie empor, niegdyś bogato zdobione malowanymi ornamentami, głównie, roślinnymi.

Tekst umieszczony za zgodą autora z publikacji - Świątynie powiatu lubińskiego. Henryk Rusewicz, Lubin 2006


Dawna kaplica zamkowa pw. św. Jadwigi

Wzniesiona została przez księcia Ludwika I około 1349 roku. Jest to budowla jednonawowa, orientowana, z kwadratową wieżyczką od zachodu. Już od połowy XIV w. posiadała uprawnienia parafialne. Po zniszczeniach przez wojska szwedzkie w 1641 roku została odbudowana i rozbudowana w 1663 roku. Wówczas wykonano trójbocznie zakończone prezbiterium od strony wschodniej, a od strony południowej dobudowano boczną kaplicę z ołtarzem. Najcenniejszym elementem zabytkowym jest ostrołukowy, gotycki portal północny z 1349 roku. Tympanom portalu podzielony ostrołukowymi arkadami na trzy części wypełnia grupa rzeźb figuralnych. W centralnej ostrołukowej arkadzie (ramie) znajduje się smukła postać Chrystusa Boleściwego (Vir Dolorum) z kielichem ofiarnym u stóp i gołębiem (symbol Ducha Św.) nad głową. Płyciny arkad bocznych wypełniają stojące postacie Św. Jadwigi z klęczącym u jej stóp księciem Ludwikiem I oraz Św. Marii Magdaleny z klęczącą księżną Agnieszką. Ostrołuk tympanonu zwieńczony jest kamienną sterczyną z wyrzeźbioną twarzą Chrystusa u podstawy. Konsole podtrzymujące tympanon zdobią wykute w kamieniu: hełm rycerski z labrami – z lewej strony i piastowski orzeł śląski – z prawej. Na łuku archiwolty tympanonu wykuty jest gotyckimi literami łaciński napis fundacyjny o treści brzmi: „Anno Domini MCCCXLIX fundata est haec capella a duce Ludowic domino legnicensi in honorem corporis et sangwinis Domini nostri Jhesus Xristi et Hedwigis et Marie Magdalenae”, co w języku polskim oznacza: „Roku pańskiego 1349 została ufundowana ta kaplica przez księcia Ludwika, pana legnickiego, ku czci Ciała i Krwi Pana Jezusa Chrystusa i Jadwigi i Marii Magdaleny”. Odbudowana po zniszczeniach wojennych kaplica od 1980 roku pełni funkcję galerii wystaw artystycznych. Obecnie mieści się tutaj Galeria Zamkowa, w której prezentowana jest m.in. twórczość plastyczna najwybitniejszych polskich artystów współczesnych.

Tekst umieszczony za zgodą autora z publikacji - Świątynie powiatu lubińskiego. Henryk Rusewicz, Lubin 2006

   


Kościół parafialny pw. Matki Bożej Częstochowskiej (wcześniej Najświętszej Marii Panny)

Pierwsza budowla sakralna w tym miejscy powstała prawdopodobnie około roku 1205 lub 1206, a więc dość długo przed lokacją „nowego” miasta (ok. 1289). Według tradycji i dociekań dr Stanisława Tokarczuka kaplicę poświęconą Najświętszej Pannie Maryi ufundowała księżna Jadwiga, późniejsza święta i patronka Śląska. Budowę obecnie istniejącej świątyni rozpoczęto przypuszczalnie przed 1349 rokiem. Wzmianka w dokumencie z 1369 roku odnosi się do przebudowy, bądź rozbudowy istniejącego już obiektu. Zapewne odbudowy, a może i przebudowy wymagała świątynia po zniszczeniach w wyniku najazdów husyckich w latach 1428 i 1431, gdyż położona była w bezpośrednim sąsiedztwie miejskich murów obronnych. Całość prac budowlanych zakończono dopiero w 1511 roku. Tak długi okres budowy i rozbudowy świątyni miał niewątpliwie wpływ na wyjątkowo nietypowy układ przestrzenno - architektoniczny obiektu. W efekcie licznych nawarstwień i etapów prac budowlanych oraz przeróbek powstała bardzo interesująca budowla z licznymi nieregularnościami kompozycji, zachowując przy tym wszystkie cechy stylowe. Uszkodzoną w trakcie działań wojennych w 1945 roku świątynię zabezpieczono i poddano pracom remontowym dopiero w latach 1959 - 1961. Wówczas to w miejsce wspaniałego ołtarza głównego z 1522 roku (pentaptyk Zaśnięcia Panny Marii), przeniesionego do katedry wrocławskiej jeszcze w 1948 roku, ustawiono skromny XVIII- wieczny, barokowy ołtarz z kościółka gotyckiego w Legnickim Polu, który w tym czasie został zaadoptowany na Muzeum Bitwy Legnickiej. Obecny kościół jest orientowaną, trójnawową bazyliką o podwyższonych nawach bocznych, murowaną z cegły gotyckiej w układzie jednowozówkowym. Zarówno nawa główna jak i nawy boczne o podziale trójprzęsłowym. Lewa, północna nawa przedłużona jest w stronę prezbiterium o kolejne trzy przęsła. Trójprzęsłowe, wydłużone prezbiterium zakończone nieregularnym wielobokiem. Od strony południowej do prezbiterium przylega dwukondygnacjowa przybudówka na rzucie prostokąta. Jej dolna część obejmuje zakrystię, zaś na piętrze – kaplicę. Do północnej nawy bocznej przylegają dobudowane kaplice i kruchta (sień). W świątyni znajdują się niemal wszystkie rodzaje gotyckich sklepień: żebrowo-krzyżowe – prezbiterium i nawy boczne (bez przyprezbiterialnej części nawy północnej), gwiaździste – nawa główna, sieciowe – jedna z kaplic północnych. Dach o konstrukcji drewnianej, kryty jest dachówką ceramiczną. Otwory okienne i drzwiowe są o wykroju ostrołukowym. W oknach od strony północnej znajdują się charakterystyczne, kamienne maswerki. Bogato profilowane portale wejściowe posiadają niemal idealne proporcje. Z zewnętrznego wystroju architektonicznego na uwagę zasługuje zachodni szczyt nawy głównej, który jest bogato rozbudowany pionowymi i poziomymi podziałami fasady, przeplatających się form architektury gotyckiej i wczesnorenesansowej. Wyposażenie wnętrz jest bardzo różnorodne i bogate w formie. Na szczególną uwagę zasługuje znajdujący się w północnym narożu prezbiterium (za głównym ołtarzem), wysokie na 10 metrów kamienne sakramentarium o bardzo bogatej dekoracji architektonicznej z prowadzącymi doń schodkami, z równie bogato zdobioną kamienną balustradą. Również późnorenesansowa ambona z 1623 roku charakteryzuje się bogatymi zdobieniami. Szczególną uwagę zwraca balustrada z ażurowymi polami, wypełnionymi figuralnymi postaciami Ewangelistów i Apostołów oraz motywami roślinnymi. W świątyni zachowały się bardzo liczne całopostaciowe płyty nagrobne w strojach z epoki oraz rzeźbione i malowane epitafia o cechach gotyckich, renesansowych, i barokowych. Jedyne zachowane ołtarze, pochodzące z lubińskiej bazyliki, można podziwiać w katedrze wrocławskiej - wspomniany już pentaptyk przedstawiający Zaśnięcie Panny Marii oraz w Muzeum Narodowym we Wrocławiu – tryptyk Św. Sewera, z 1523 roku i ołtarz Matki Boskiej. Stojąca obok kościoła dzwonnica (kampanila) została nadbudowana w końcu XV wieku na jednej z baszt miejskich murów obronnych. Jest to sześciokondygnacjowa budowla na rzucie kwadratu, murowana z cegły gotyckiej o układzie jednowozówkowym połączona ze świątynią gankiem łękowym. Wszystkie kondygnacje zaznaczone są odsadzkami w grubości muru lub poziomymi gzymsami. Otwory okienne są o wykroju ostrołukowym. Wieża przykryta jest wysokim, ceramicznym dachem typu śląskiego z kalenicą.

Tekst umieszczony za zgodą autora z publikacji - Świątynie powiatu lubińskiego. Henryk Rusewicz, Lubin 2006

               

               


Kościół parafialny pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa

Neogotycki kościół parafialny pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa, tzw. mały kościół, znajduje się w pobliżu lubińskiego Rynku. Został wybudowany dla miejscowych katolików w latach 1900 – 1906. Świątynia została wzniesiona niemal w tym samym miejscu, w którym znajdowała się XV-wieczna kaplica św. Mikołaja ufundowana przez cech lubińskich szewców. Wówczas teren ten znajdował się już za murami miasta, przed bramą legnicką. Po przejęciu, około 1524 roku kościoła pw. Najświętszej Panny Marii przez protestantów, miejscowi katolicy korzystali z kaplicy zamkowej, która już od XIV wieku posiadała uprawnienia parafialne. Po zakończeniu w 1906 roku budowy nowego kościoła dla gminy katolickiej, oddano go do użytku w 1908 roku. Po wyzwoleniu Lubina w styczniu 1945 roku funkcję proboszcza dla wszystkich mieszkańców miasta pełnił ks.Otto Mobius. Pierwszym polskim proboszczem został od lutego 1946 roku przybyły z Krakowa ojciec Julian Białek z zakonu franciszkanów. Obecna świątynia jest jednonawową budowlą murowaną z cegły na rzucie prostokąta, z węższym, wyodrębnionym i trójbocznie zakończonym prezbiterium, do którego od strony północno - zachodniej dobudowana jest dość obszerna, prostokątna zakrystia. Ściany części nawowej wzmocnione są przyporami. Portal wejścia głównego i okna części nawowej są o wykroju ostrołukowym rozmieszczone parami, po trzy pary w ścianach północno – zachodniej i południowo – wschodniej. W fasadzie głównej (północno – wschodniej) od poziomu kalenicy wznosi się wieża dzwonnicy przykryta dachem typu śląskiego z kaleniczką, którego szczyty wykończone są ozdobnymi sterczynami. Całość dzwonnicy zwieńczona jest sygnaturką z ciekawym, blaszanym hełmem. Dachy części nawowej są dwupołaciowe, kryte dachówką ceramiczną. Wnętrza świątyni nie posiadają zabytkowego wystroju i są wyposażone dość skromnie.

Tekst umieszczony za zgodą autora z publikacji - Świątynie powiatu lubińskiego. Henryk Rusewicz, Lubin 2006


Kościół parafialny pw. św. Maksymiliana Marii Kolbe

Parafię pw. bł. Maksymiliana Marii Kolbe wydzielono z parafii pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa i powołano do życia dekretem erekcyjnym Metropolitalnej Kurii Wrocławskiej z dnia 12 czerwca 1981 r., który wszedł w życie od dnia 29 czerwca tegoż roku. Pierwszą mszę przy polowym ołtarzu odprawiono już 5 lipca 1981 r. W dniu 29 listopada 1981 r. uroczystego poświęcenia ziemi pod budowę przyszłego kościoła dokonał ks. Arcybiskup – Prymas Polski, Józef Glemp. Kamień węgielny z Niepokalanowa, poświęcony przez papieża Jana Pawła II podczas jego pobytu w dniu 21 czerwca 1983 r. we Wrocławiu, został wmurowany wraz z aktem erekcyjnym w dniu 6 grudnia 1986 r. przez Arcybiskupa Metropolitę Wrocławskiego ks. kardynała Henryka Gulbinowicza. Od samego początku we wszystkich tych uroczystościach asystował proboszcz parafii ks. Wiesław Migdał (obecnie prałat oraz dziekan dekanatu Lubin - Wschód), który piastuje tę funkcję do chwili obecnej. Roboty przy wykopach pod budowę świątyni i obiektów towarzyszących rozpoczęto na przełomie marca i kwietnia 1982 roku. Pierwsze nabożeństwo w „kościele dolnym” odprawiono w dniu 6 maja 1984 r., a uroczystej konsekracji dwukondygnacyjnej świątyni dokonał 24 października 1999 r. ks. Biskup Legnicki – Tadeusz Rybak Monumentalna świątynia jest dwukondygnacjowym obiektem halowym o powierzchni zabudowy około 2550 m2 i kubaturze około 49 tys. m3. Parametrami tymi lubińska świątynia przewyższa wrocławską katedrę pw. św. Jana. Na żelbetonowej dzwonnicy o wysokości 34 m znajdują się trzy spiżowe dzwony: „Maksymilian” o wadze 305 kg, „Niepokalana” – 700 kg i „Jan Paweł II” – 1300 kg.

Tekst umieszczony za zgodą autora z publikacji - Świątynie powiatu lubińskiego. Henryk Rusewicz, Lubin 2006


Kościół parafialny pw. św. Jana Bosko

Parafia pw. św. Jana Bosko została wydzielona z parafii pw. Narodzenia Najświętszej Marii Panny w Lubinie i erygowana dekretem Arcybiskupa Metropolity Wrocławskiego ks. kardynała Henryka Gulbinowicza w dniu 1 października 1989 roku. Jednak pierwsze prace ziemne pod budowę nowego kościoła na osiedlu „Polne” zaczęto już w 19 czerwca 1985 roku, na podstawie pozwolenia na budowę wydanego pięć dni wcześniej. Półtora roku później, 24 grudnia 1986 roku odprawiono tu pierwszą „Pasterkę” w tzw. kościele dolnym. Uroczyste poświęcenie tej części świątyni nastąpiło jednak dopiero 23 marca 1988 roku. Aktu tego dokonał Jego Ekscelencja ks. biskup Józef Pazdur. W dniu 8 września 1998 roku ks. Arcybiskup Tarcisio Bertone z Kongregacji Nauki i Wiary w Watykanie odprawił uroczystą Mszę św. w górnym kościele, i poświęcił ołtarz oraz obraz patrona parafii – św. Jana Bosko, który został namalowany przez K. Jasińskiego. W latach 1986 – 1988, w sąsiedztwie kościoła wzniesiono plebanię, a w latach 1989 – 1997 Dom Katechetyczny, w którym urządzono m.in. bibliotekę katolicką, jadłodajnię, kawiarenkę dla młodzieży i kuchnię. Uroczystej konsekracji ukończonej już świątyni dokonał w dniu 11 czerwca 2000 roku ks. biskup Tadeusz Rybak. Świątynia została wzniesiona według projektu lubińskiego architekta mgr inż. arch. Bolesława Rudkowskiego. Jest to halowa budowla dwukondygnacjowa, dwunawowa o powierzchni całkowitej ok. 1799 m2 i kubaturze ok. 29200 m3. Wysokość żelbetonowej wieży wynosi 30,6 m ( z krzyżem – 34,5 m).

Tekst umieszczony za zgodą autora z publikacji - Świątynie powiatu lubińskiego. Henryk Rusewicz, Lubin 2006


Kościół parafialny pw. św. Jana Sarkandra

Parafia została wydzielona z parafii pw. św. Maksymiliana Marii Kolbe i powołana do życia dekretem erekcyjnym nr 1597/95 w dniu 22 czerwca 1995 roku przez ks. Biskupa Legnickiego Tadeusza Rybaka. Pozwolenie na budowę nowego kościoła uzyskano 22 grudnia 1997 roku, a już wiosną 1998 roku rozpoczęto prace budowlane. Pierwsze nabożeństwa w nowym, niewykończonym jeszcze kościele zaczęto odprawiać wiosną 2004 roku. Jest to budowla jednonawowa typu halowego, wzniesiona na rzucie zbliżonym do krzyża łacińskiego, której powierzchnia użytkowa wynosi około 670 m2, a kubatura – 6014 m3. Obiekt przykryty jest dachami dwuspadowymi. Od strony północno – wschodniej ponad dachami świątyni wznosi się masywna, żelbetonowa wieża dzwonnicy, która wraz ze zwieńczającym ją krzyżem mierzy około 28 m. W przyszłości obok kościoła zostanie wybudowana plebania wraz z obiektami pomocniczymi, w których urządzone zostaną sale katechetyczne oraz świetlica dla młodzieży.

Tekst umieszczony za zgodą autora z publikacji - Świątynie powiatu lubińskiego. Henryk Rusewicz, Lubin 2006


Kościół parafialny pw. św. Wojciecha

Parafia erygowana została w dniu 1 października 1989 roku. Wówczas też wzniesiono tymczasową kaplicę, w której sprawowano liturgię. Pozwolenie na budowę nowego kościoła parafialnego uzyskano 15 stycznia 1993 roku. Niebawem też rozpoczęto pierwsze prace ziemne pod obiekty towarzyszące oraz pod fundamenty samej świątyni. Prace budowlane trwają do dnia dzisiejszego. Pierwszym nabożeństwem odprawionym w nowej świątyni była „Pasterka” w dniu 24 grudnia 2005 roku.  Budowana świątynia jest obiektem halowym, wznoszonym na rzucie kwadratu, której powierzchnia zabudowy wyniesie ok. 1000 m2. W przyszłości obok kościoła stanie monumentalna, żelbetonowa wieża dzwonnicy o wysokości ok. 34 m, na której zostaną zawieszone trzy dzwony. W wybudowanej tuż przy świątyni plebanii znajdują się: pomieszczenia mieszkalne dla księży, kancelaria, dwie sale katechetyczne, biblioteka, jadalnia i kuchnia oraz liczne pomieszczenia gospodarcze.

Tekst umieszczony za zgodą autora z publikacji - Świątynie powiatu lubińskiego. Henryk Rusewicz, Lubin 2006


Kościół parafialny pw. św. Barbary

Parafia erygowana została z dniem 25 marca 1996 roku na mocy dekretu nr 701/96 Biskupa Legnickiego Tadeusza Rybaka z dnia 13 marca 1996. Tworzenie nowo powołanej parafii pw. św. Barbary oraz budowę kościoła pod tym samym wezwaniem wraz z wszystkimi budynkami pomocniczymi, powierzono duszpasterzom, wiernym i górnikom, czczącym św. Barbarę jako swoją patronkę. Jesienią 1997 roku, w życiu nowej parafii doszło do przykrego zdarzenia. Pod kaplicę, w której tymczasowo sprawowano liturgię, został podłożony ogień. Tylko dzięki szybkiej i sprawnej interwencji strażaków i wiernych, obiekt nie został doszczętnie strawiony przez pożar. Wznowienie nabożeństw w kaplicy nastąpiło w 1998 roku, po przeprowadzeniu niezbędnych prac remontowych. Jeszcze w tymże 1998 roku rozpoczęto prace przy wznoszeniu nowego kościoła oraz budynku parafialnego. Docelowo na parterze tego budynku znajdować się będą: refektarz,, zakrystia, pomieszczenia kancelaryjne, trzy sale parafialne wraz z zapleczem, kuchnia oraz inne pomieszczenia gospodarcze. Zaś na wyższych kondygnacjach zostaną urządzone pomieszczenia mieszkalne.

Tekst umieszczony za zgodą autora z publikacji - Świątynie powiatu lubińskiego. Henryk Rusewicz, Lubin 2006


Parafialny kościół prawosławny pw. Świętej Trójcy

Obiekt, w którym znajduje się obecna cerkiew prawosławna wzniesiony został w 1877 roku. Pełnił on funkcję kaplicy jakiejś protestanckiej wspólnoty wyznaniowej, która ją opuściła w 1888 roku. Wówczas w obiekcie tym urządzono salę gimnastyczną dla dziewcząt z gimnazjum żeńskiego. Parafia prawosławna w Lubinie została oficjalnie erygowana 9 stycznia 1951 roku. 12 kwietnia 1952 roku przekazano jej stary, poewangelicki kościółek na Starym Lubinie. Niemal z marszu przystąpiono do remontu zdewastowanej świątyni. Uzupełniono brakujące tynki, oszklono okna. Niestety brak środków nie pozwolił na dokończenie zaplanowanych prac. W 1958 roku, pod pretekstem ratowania zabytkowego obiektu władze miasta oraz Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej we Wrocławiu zaproponowały zamianę starolubińskiego kościoła na inny obiekt. Ostatecznie 24 listopada 1959 roku parafia prawosławna przejęła wspomniany wcześniej obiekt przy ul. 1 Maja. Stan budynku był zadowalający, jednak przystosowanie go do celów liturgicznych wymagało pewnych nakładów finansowych. Po przeprowadzeniu niezbędnych prac remontowych, poświęcenia świątyni dokonał ks. Atanazy Sławiński. Prace remontowe oraz stopniowa rozbudowa cerkwi trwała jeszcze przez kilkanaście lat. W 1979 roku dobudowano przedsionek (pritwor), a kilka lat później prezbiterium. Świątynia była już teraz budowlą trójnawową, co przyczyniło się do nadania bardziej sakralnego wyglądu całemu obiektowi. Uroczystego poświęcenia gruntownie odbudowanej i odremontowanej cerkwi dokonał w dniu 19 czerwca 1989 roku biskup Jeremiasz w asyście proboszcza parafii ks. Michała Żuka. Od 1 maja 2000 roku utworzono dekanat lubiński, w którego skład weszło dziewięć parafii wyodrębnionych z dekanatu wrocławskiego. Są to parafie: Głogów, Jelenia Góra, Legnica, Lubin, Michałów, Rudna, Studzienki, Zimna Woda i Zgorzelec. Pierwszym dziekanem dekanatu lubińskiego został ks. mitrat Michał Żuk.

Tekst umieszczony za zgodą autora z publikacji - Świątynie powiatu lubińskiego. Henryk Rusewicz, Lubin 2006


Parafialny kościół obrządku greckokatolickiego pw. św. Apostołów Piotra i Pawła

Parafia pw. św. Apostołów Piotra i Pawła została powołana do życia na przełomie lat 1979/1980. Z braku własnej świątyni przez wiele lat wierni korzystali z gościnności kościołów rzymskokatolickich. Do lipca 1988 roku liturgię odprawiano w kościele parafialnym pw. Matki Bożej Częstochowskiej. Następnie od sierpnia 1988 roku do końca 1997 roku nabożeństwa były sprawowane w zabytkowym kościółku pw. Narodzenia Najświętszej Marii Panny na Starym Lubinie. Od początku roku 1998 do chwili obecnej grekokatolicy korzystają z tzw. dolnego kościoła w świątyni parafialnej pw. św. Maksymiliana Marii Kolbe. Po kilkudziesięciu latach tułaczki, po ponad czteroletnich staraniach o działkę pod budowę swojej własnej świątyni, w dniu 1 sierpnia 2003 roku rozpoczęto pierwsze prace przy wznoszonej obecnie, własnej świątyni. Należy w tym miejscu przypomnieć, iż po zakończeniu II wojny światowej, do 1956 roku działalność kościoła obrządku greckokatolickiego była w Polsce prawnie zakazana. Część wiernych przeszła na prawosławie, część na wiarę rzymskokatolicką, jeszcze inni pozostali wierni religii swoich ojców. Znamiennym jest fakt, że żaden z duchownych greckokatolickich nie przeszedł na wiarę prawosławną, chociaż wielu z nich podjęło pracę duszpasterską w obrządku rzymskokatolickim.

Tekst umieszczony za zgodą autora z publikacji - Świątynie powiatu lubińskiego. Henryk Rusewicz, Lubin 2006


Dawny kościół szpitalny na osiedlu „D”

W latach 1903 – 1905 na peryferiach północno – zachodniej części ówczesnego Lubina wybudowano ogromny jak na tamte lata kompleks szpitalny dla nerwowo i psychicznie chorych. Składał się on z dziesięciu budynków mogących pomieścić jednocześnie ok. 1500 pacjentów. Cały ten zespół szpitalny posiadał własną piekarnię, rzeźnię, pralnię, kotłownię oraz liczne pomieszczenia biurowe. Oczywiście nie zapomniano także o własnym, przyszpitalnym kościele i cmentarzu. Ośrodek opuszczono pod koniec wojny, a chorych wywieziono w głąb Rzeszy lub poddano eutanazji na miejscu i pochowano na cmentarzu, który do końca lat sześćdziesiątych ubiegłego wieku znajdował się przy obecnej ulicy Parkowej. Teraz w miejscu tym znajduje się niewielki park miejski, a obok budowana jest cerkiew dla wiernych obrządku grecko – katolickiego. Po wojnie opustoszałą i zdewastowaną świątynię zamieniono na magazyn. Później urządzono w niej halę sportową, w której do chwili obecnej trenują lubińscy bokserzy. Jest to jednonawowa budowla neogotycka wzniesiona na rzucie prostokątnym z licznymi dobudówkami. Cały obiekt jest kryty ceramicznymi dachami dwuspadowymi. Na osi fasady głównej korpusu świątyni znajduje się prostokątna wieża dzwonnicy, która jest nieco wysunięta przed lico fasady. Wieża pozbawiona jest do połowy, górnej części ostrosłupowego hełmu, co tworzy coś w rodzaju widokowego tarasu. Otwory okienne w części nawowej są o wykroju pełnym, natomiast w wieży są prostokątne. Obiekt znajduje się w stanie dobrym.

Tekst umieszczony za zgodą autora z publikacji - Świątynie powiatu lubińskiego. Henryk Rusewicz, Lubin 2006

               


Dom Modlitwy Chrześcijańskiej Wspólnoty Zielonoświątkowej

Początki tego ruchu chrześcijańskiego w Polsce sięgają lat międzywojennych XX wieku i mają wspólne korzenie z Kościołem Zielonoświątkowym. Po II wojnie światowej był represjonowany przez ówczesne władze i działalność jego była zakazana. Wiernych z różnych mniejszych odłamów protestantyzmu próbowano wówczas połączyć w ramach Ewangelicznego Kościoła Zjednoczonego, jaki powstał za zgodą ówczesnego Głównego Urzędu ds. Wyznań. Nie wszystkie jednak zgromadzenia poddały się rejestracji i właśnie z takiego zboru wywodzi się obecna Chrześcijańska Wspólnota Zielonoświątkowa. Zbór w Lubinie powstał w 1980 roku, chociaż pierwsze działania duszpasterskie prowadzone były już w latach 70. Do czasu rejestracji związku w 1986 roku działalność duszpasterska prowadzona była w mieszkaniach prywatnych lub od 1984 roku w prywatnym domku jednorodzinnym, specjalnie przystosowanym do tego celu. W latach 1988 – 1991, ze względu na wzrost liczby wiernych wypożyczano salę w Lubińskim Przedsiębiorstwie Komunalnym. Prace przy obecnym kościele rozpoczęto w 1990 roku, a już w roku następnym odprawiono tu pierwsze nabożeństwo. Budowę kościoła zakończono w 1992 roku. Oprócz głównej sali (na ok. 400 osób) przeznaczonej na odprawianie liturgii w obiekcie znajdują się salki katechetyczne oraz kancelaria i kilka pomieszczeń pomocniczych.

Tekst umieszczony za zgodą autora z publikacji - Świątynie powiatu lubińskiego. Henryk Rusewicz, Lubin 2006


Kościół Zielonoświątkowy – Zbór w Lubinie

Za początek ruchu zielonoświątkowego powszechnie uznawane są dwie daty i dwie miejscowości: Topeka – 1901 rok i Los Angeles – 1906 rok. Chrześcijaństwo nurtu zielonoświątkowego kładzie nacisk na dwa duchowe aspekty wierzącego. Pierwszym z nich jest odrodzenie, a drugim chrzest Duchem Świętym. Krzewicielem i orędownikiem ruchu zielonoświątkowego w Europie był Thomas Ball Barratt (1862-1940), pastor metodystyczny z Oslo. Podczas pobytu w Stanach Zjednoczonych pod koniec 1906 roku doznał przeżycia chrztu Duchem Świętym i po powrocie do Norwegii stał się gorliwym propagatorem nowej wiary zarówno w Norwegii, jak i innych krajach Europy. Do Polski ruch zielonoświątkowy dotarł na początku XX wieku. W latach powojennych ruch ten był zdelegalizowany, w ramach akcji represyjnych prowadzonej przez ówczesne władze wobec wspólnot religijnych w Polsce. Obecnie w Polsce Kościół Zielonoświątkowy jest czwartym, co do wielkości związkiem wyznaniowymi o tradycjach chrześcijańskich. Posiada własną wyższą uczelnię i kilka zaocznych seminariów. Kościół na szeroką skalę prowadzi działalność społeczną. Są to ośrodki dla osób uzależnionych od narkotyków i alkoholu, domy dla osób bezdomnych, a także prowadzona jest działalność resocjalizacyjna w więzieniach. Zbór w Lubinie powstał w latach 80. tych jako placówka Zboru „Anastasis” w Legnicy. Początkowo niewielka grupa wiernych spotykała się w mieszkaniach prywatnych. Bardziej dynamiczny rozwój społeczności nastąpił po roku 1990. Wówczas też powstały plany budowy budynku Kościoła przy ulicy Leśnej 6. Pierwsze prace budowlane rozpoczęto w 1994 r. Obecnie jest to jednokondygnacyjny budynek o dość urozmaiconej bryle i powierzchni około 600 m2. Oprócz sali do nabożeństw na około 250 osób, w obiekcie znajdują się sale lekcyjne, świetlica, kawiarnia, księgarnia i kancelaria oraz pomieszczenia gospodarcze.

Tekst umieszczony za zgodą autora z publikacji - Świątynie powiatu lubińskiego. Henryk Rusewicz, Lubin 2006


Dom modlitwy „Sala Królestwa” Chrześcijańskiego Zboru Świadków Jehowy

Protestancki ruch wyznaniowy Badaczy Pisma Świętego został zapoczątkowany przez Charlesa Taze Russela w 1872 r. w Pensylwanii (USA). Podstawowe tezy głoszone przez wyznawców tej wiary, to jeden Bóg – Jehowa, podległy mu syn – Jezus Chrystus oraz nieistnienie nieśmiertelnej duszy, która przestaje istnieć wraz ze śmiercią człowieka (antyteza Trójcy Świętej).  Historia Świadków Jehowy w Polsce sięga roku 1892, kiedy to, po powrocie ze Stanów Zjednoczonych, niejaki Oleszyński zapoczątkował działalność Badaczy Pisma Świętego. Następnym krzewicielem nowej doktryny był szwajcarski Badacz Pisma Świętego o nazwisku Bente, który w 1905 roku objął stanowisko dyrektora w warszawskiej fabryce koronek. Działania tych osób sprawiły, że już w 1915 roku zaczęto wydawać miesięcznik „Strażnica” w języku polskim. W 1920 z USA roku do Polski wrócił Jan Kusina, który szybko zorganizował grupę Badaczy Pisma Świętego w Krakowie. Pomimo usilnych starań, ruch ten rozwijał się bardzo wolno. W czasie II wojny, Gestapo aresztowało każdego, kto był uznany za Świadka Jehowy. W powojennej Polsce ruch ten był zdelegalizowany, a jego działalność prawnie zabroniona. Oficjalnego zarejestrowania i zalegalizowania działalności Świadków Jehowy jako związku wyznaniowego dokonano dopiero 12 maja 1989 roku, za czasów rządu gen. Jaruzelskiego. Od tamtej pory w wielu zborach w kraju wybudowano szereg domów modlitwy nazywanych „Salami Królestwa”. Sala Królestwa w Lubinie została wzniesiona w latach 1993 -1995. Jest to obiekt dwukondygnacjowy, gdzie na każdej kondygnacji znajduje się sala spotkań na około 150 miejsc i biblioteka. Ponadto w budynku znajdują się dwa lokale mieszkalne i liczne pomieszczenia pomocnicze.

Tekst umieszczony za zgodą autora z publikacji - Świątynie powiatu lubińskiego. Henryk Rusewicz, Lubin 2006


Lubin w obiektywie Tomasza Mietlickiego

                       

               

       

       

                       

                   

           

               


Lubin w obiektywie Adama Magnowskiego

                       

                       

                       

                   

   


 

Archiwalne widokówki i zdjęcia

Historische Ansichtskarten und Fotos

   

Friedrich Bernhard Werner - Ilustrowana Topografia Śląska z lat 1744-1768. Skany udostępnił autor strony: http://www.dokumentyslaska.pl/

Lubińska cukrownia na archiwalnym zdjęciu.

                           

                           

                           

                           

                   

Zamek w Lubinie według stanu sprzed 1945 roku. Na zdjęciach widać także dawną kaplicę zamkową pw. św. Jadwigi - obecnie miesci się tu Galeria Zamkowa.

               

Nieistniejący pałac Württembergów na zdjęciach sprzed 1945 roku.


Śląsk - Dolny Śląsk - Schlesien - Niederschlesien - Silesia - Zabytki Dolnego Śląska

Będę wdzięczny za wszelkie informacje o historii miejscowości, ciekawych miejscach oraz za skany archiwalnych widokówek lub zdjęć.

Wenn Sie weitere Bilder oder Ortsbeschreibungen zu dem oben gezeigten Ort haben sollten, wäre ich Ihnen über eine Kopie oder einen Scan sehr dankbar.

Tomasz  Mietlicki    e-mail  -  itkkm@o2.pl