Dłużyce - Grossendorf

Dolny Śląsk - dziedzictwo przeszłości utrwalone w zabytkach

Niederschlesien - die Erbschaft der Vergangenheit in Denkmälern verewigt

Lower Silesia - inheritance of the past in remains

Dłużyce - powiat lubiński

vor 1945 Grossendorf - Kreis Wohlau

Poniżej tekst dotyczący Dłużyc umieszczony za zgodą autorów Teresy-Ewy Pruban i Grzegorza Pruban i pochodzący ze strony:

http://web.pertus.com.pl/~prubang/glowna.htm

Wieś położona przy drodze do Prochowic około 5 km na południe od Ścinawy.

Z okolic miejscowości pochodzi kilka luźnych znalezisk - i młodszego okresu epoki kamiennej - neolitu, oraz cmentarzysko ciałopalne kultury łużyckiej. Było ono częściowo przebadane w okresie międzywojennym. Pierwsza wzmianka o miejscowości pochodzi z 1209 roku i odnosi się do istniejącego tu kościoła. Nazwa osady związana jest zapewne z jej wielkością, która musiała być znaczna, skoro dokument cesarski Karola IV, wystawiony 23.07.1359 roku na zamku Karlstein k/Pragi, określa ją jako Grosse (duża, wielka). Potwierdzeniem tego jest późniejsza, niemiecka nazwa wsi - Grossendorf, która przetrwała do 1945 roku. Do współczesnych nam czasów zachowały się dwa obiekty o charakterze zabytkowo - historycznym. Kościół parafialny p.w. Matki Bożej Różańcowej (wcześniej św. Wawrzyńca) został wzniesiony w XV wieku na miejscu starszego założenia. Jest to zorientowana, murowana z cegły, gotycka budowla jednonawowa z wyodrębnionym, węższym i prostokątnym prezbiterium, zakończonym poligonalnie. Świątynia była przebudowana w połowie XVII wieku (1653 r.) i restaurowana w XIX wieku. Nad nawą zachował się drewniany strop z malowanym w drugiej połowie XVII wieku plafonem przedstawiającym scenę Zesłania Ducha Świętego. Na osi fasady zachodniej znajduje się masywna, czworoboczna wieża dzwonnicy przykryta skromnym, ostrołukowym hełmem. Od strony północnej do prezbiterium przylega obszerna zakrystia. Otwory okienne o wykroju pełnym. Obiekt jest wzmocniony licznymi przyporami. Całość przykryta jest dwuspadowymi dachami ceramicznymi. W murach kościoła zachowało się kilka epitafiów, wśród których wyróżnia się całopostaciowy nagrobek hrabiny Niebelschütz (zm. 1730 r.) Po poważnych uszkodzeniach w trakcie działań wojennych w 1945 roku świątynię odbudowano w 1957 roku. Cmentarz przykościelny zamknięty o nie zachowanym pierwotnym rozplanowaniu, założony jest na planie zbliżonym do pięcioboku; zachowane są pojedyncze mogiły. Układ zieleni cmentarza tworzy obrzeże obsadzone dębami.

W sąsiedztwie kościoła znajdują się pozostałości założenia dworskiego z ozdobnym niegdyś ogrodem. Pałac wzniesiono około polowy XVII wieku dla rodziny von Kanitz na wzór renesansowych, północnowłoskich willi z Veneto. Założony na rzucie prostokąta, dwutraktowy, dwukondygnacyjny z mocno wysuniętym ryzalitem wejściowym. Od strony północnej elewacja wzbogacona była podwójną loggią z widokiem na istniejący wówczas ogród ozdobny. Całość przykryta mocno dziś zniszczonymi dachami ceramicznymi. Pierwotnie rezydencja otoczona była fosa, z której pozostał dziś tylko mały fragment. Kolejni właściciele, rodzina von Üchtritz, znacznie rozbudowali istniejący ogród, podnosząc rangę rezydencji do najbardziej okazałych siedzib Ziemi Ścinawskiej. Gruntownej modernizacji i przebudowy całego założenia, dokonał w połowie XVIII wieku następny właściciel dłużyckiego majątku, minister do spraw Śląska w rządzie pruskim, von Münchow. Wzbogacił ogród o liczne rzeźby, fontannę i oranżerię. W tej formie rezydencja przetrwała do czasów II Wojny Światowej. Południową część założenia dworskiego zajmował dwudzielny folwark. Na dziedziniec folwarczny prowadziły trzy wjazdy. Obecnie całe założenie jest całkowicie opuszczone i zdewastowane, a okazały niegdyś drzewostan w większości uległ wycięciu.

Teresa-Ewa Pruban i Grzegorza Pruban

Zniszczone i pozbawione reprezentacyjnych cech bramy wjazdowe do dawnego majątku oraz cegły rozbiórkowe z pałacu przygotowane do następnego wykorzystania.

Zachowany budynek wchodzący w skład dawnej zabudowy mieszkalno - gospodarczej majątku.

Kościół parafialny pw. Chrystusa Króla (wcześniej Matki Bożej Różańcowej)

Według niektórych opracowań dłużycki kościół pw. Matki Bożej Różańcowej był po raz pierwszy wzmiankowany już w roku 1209. Zdecydowana jednak większość publikacji oraz opracowań historycznych wskazuje na powstanie tutejszej świątyni dopiero w drugiej połowie wieku XV.
Wiadomo, że kościół został zniszczony w dniu 4 października 1634 roku przez wojska cesarskie w czasie wojny trzydziestoletniej. Jego odbudowy na własny koszt podjął się w 1665 Balzer Seyffert von Uchtritz, ówczesny właściciel Dłużyc. Po jego śmierci dzieło odbudowy kontynuował jego syn Balthasar Ernst von Uchtritz. Prace ostatecznie zakończono dopiero w 1704. Obecny kościół parafialny pod wezwaniem Chrystusa Króla jest zorientowaną budowlą murowaną z kamienia i cegły, na założeniach gotyckich. Jest to obiekt jednonawowy z wyodrębnionym, węższym i prostokątnym prezbiterium, zakończonym trójbocznie. Na osi fasady zachodniej znajduje się masywna, czworoboczna wieża przykryta skromnym, namiotowym dachem, przewyższająca o około 1,5 metra połać dachu części nawowej świątyni. Od strony północnej do prezbiterium na całej długości przylega obszerna zakrystia. Otwory okienne są o wykroju ostrołukowym. Obiekt jest wzmocniony licznymi, dwustopniowymi przyporami. Całość przykryta jest dwuspadowymi dachami ceramicznymi. Świątynia była przebudowana w połowie XVIII wieku i restaurowana w XIX wieku. Nad nawą zachował się drewniany strop z malowanym w drugiej połowie XVII wieku plafonem przedstawiającym scenę Zesłania Ducha Świętego. W murach kościoła zachowało się kilka ciekawych obrazów oraz płyt nagrobnych i epitafiów, z których wyróżnia się całopostaciowy nagrobek hrabiny Niebelschütz (zm. w 1730 roku). Po poważnych uszkodzeniach w trakcie działań wojennych w 1945 roku świątynię odbudowano w 1957 roku.

Tekst umieszczony za zgodą autora z publikacji - Świątynie powiatu lubińskiego. Henryk Rusewicz, Lubin 2006