Dolny Śląsk - dziedzictwo przeszłości utrwalone w zabytkach
Niederschlesien - die Erbschaft der Vergangenheit in Denkmälern verewigt
Lower Silesia - inheritance of the past in remains
Mleczno - powiat lubiński
vor 1945 Mlitsch - Kreis Lüben
Kościół parafialny pw. Matki Bożej Nieustającej Pomocy
W jednym z dokumentów wystawionych w 1327 roku przez oficjała wrocławskiego
Konrada wymieniony jest pleban, Piotr z Mleczna. Natomiast pierwsza wzmianka o
tutejszej świątyni pochodzi z roku 1376. Nie wiadomo jak wyglądał ówczesny
kościół, który w 1523 roku przejęli protestanci. Po przebudowie i renowacjach w
wiekach XVII i XVIII świątynia przetrwała do 1945 roku, kiedy to uległa poważnym
uszkodzeniom. Ze starych, zachowanych fotografii wynika, iż był to obiekt kryty
stromym dachem dwuspadowym z wysoką, prostokątną wieżą, zwieńczoną barokowym
hełmem z latarnią.
Po wojnie wieś Mleczno należała do 1978 roku do parafii Trójcy
Świętej w Rudnej. W 1978 roku w Mlecznie utworzono Samodzielny Wikariat,
podległy parafii Matki Bożej Częstochowskiej w Lubinie, który funkcjonował do
końca roku 1981. Wówczas, w dniu 20 grudnia 1981 roku erygowano tutejszą parafię
pw. Matki Bożej Nieustającej Pomocy.
Początkowo nabożeństwa odbywały się kaplicy mszalnej, którą wzniesiono w 1975
roku, wykorzystując częściowo ocalałe fragmenty przedwojennej świątyni. W 1988
roku kaplicę poddano gruntownej przebudowie, powiększając ją do stanu obecnego,
tj. niewielkiego, skromnego kościółka, krytego niskim, czterospadowym dachem z
niewielką sygnaturką, zwieńczoną łamanym, ostrosłupowym hełmem.
Tekst umieszczony za zgodą autora z publikacji - Świątynie powiatu lubińskiego. Henryk Rusewicz, Lubin 2006
Pozostałość cmentarza niemieckich mieszkańców Mleczna.
Dwór stanowiący siedzibę właściciela jednego z dwóch majątków w Mlecznie.
Niewielka już pozostałość zabudowy gospodarczej.
W drugim majątku nie zachowała się siedziba właściciela. Zdjęcia przedstawiają przybliżone miejsce po obiekcie.
Zabudowa gospodarcza.
Dąb oznaczony jako pomnik przyrody.
Archiwalne widokówki i zdjęcia
Historische Ansichtskarten und Fotos
Friedrich Bernhard Werner - Ilustrowana Topografia Śląska z lat 1744-1768. Skan udostępnił autor strony: http://www.dokumentyslaska.pl/
Mleczno
1.1. Dawne nazwy wsi.
Mlezno – 1327 r., Mlietsh – 1830 i 1845 r., potem do końca XIX w. zamiennie Mlietsch i Mlitsch, w XX w. – do 1945 r. Odtąd Mleczno.
1.2. Etymologia nazwy wsi.
Według nauki niemieckiej (Damroth) jest to zniemczona fonetycznie nazwa słowińska wywodząca się od rzeczownika mleko.
1.3. Historia wsi i dóbr.
Istnieje bliżej nie sprecyzowana informacja, iż wieś mleczno otrzymała od księcia Konrada ( Głogowskiego) przywilej osadniczy dla rzemieślników. W 1327 r. w dokumencie oficjała Konrada z Wrocławia wymieniony był po raz pierwszy niejaki Petrus proboszcz kościoła p.w. św. Wojciecha w Mlecznie. Parafia była pierwotnie obsługiwana przez wrocławski klasztor św. Wincentego. Kościół ten został, jak się zdaje, bardzo wcześnie przejęty ewangelików, wkrótce też założono przy nim szkołę. Pierwszymi znanymi właścicielami wsi i dóbr rycerskich są już w okresie nowożytnym przedstawiciele rodziny von Luck, której nie znana z imienia przedstawicielka uczyniła zapis testamentu na rzecz kolejnych duchownych. Po von Luckach wieś i dobra dostały się w ręce von Czettritzów. Po śmierci głowy rodu barona von Czettritza sen., którego synowie podobnie jak on sam byli zajęci robieniem kariery wojskowej, dobra zostały sprzedane niejakiemu Stahnowi, po którym odziedziczyła je córka ( lata 80 – te XVIII w. ). W 1830 r. dobra należały do pani Bar, w 1845 r. zaś do porucznika Stahna. W 1876 r. jako ich właściciel figuruje Friedrich Alexander Ellwitz, po śmierci którego przejęła majątek wdowa po nim Bertha. W jej rękach dobra pozostają jeszcze w roku 1894, jednakże w cztery lata później majątek jest już własnością Georga Eberharda, udziałowca cukrowni w Głogowie i mleczarni w Rudnej. Po raz ostatni figuruje on jako właściciel w spisie z 1917 r. Niedługo potem dobra przechodzące w ręce Paula Stephana (tego ostatniego statystyki wymieniają po raz ostatni w 1926 r.). W tym tez roku nabywa je Cläre Scheibler, a jej pełnomocnikiem jest Martin Halle, dzierżawca z Gawronek. Ten stan prawny trwa do wybuchu II wojny świtowej. Jednakże prócz dóbr rycerskich, czy też szlacheckich, istniały we wsi dobra dominalne, o nieco mniejszym niż poprzednio areale, zlokalizowane przy tzw. Folwarku górnym (Oberhof), na południowo – zachodnim krańcu wsi. W 1876 r., znajdowały się one w rękach Wilhelma Thalera, następnie (od 1888 r.) – Franza Douchy, a od ok. 1909 r. – Kurta Hanke, który figuruje w 1917 r. jako udziałowiec płatkarni ziemniaków w Rudnej, w jego rękach dobra te przetrwały do II wojny.
1.4. Układ przestrzenny wsi.
Mleczno posiada historyczny układ ulicówki z wykształconym Nawsiem. Nieistniejący kościół ze znajdującym się wokół cmentarzem zlokalizowany był południowo – zachodniej części wsi (w pobliżu d. Oberholfu, dóbr dominalnych), przy rozwidleniu dróg wiejskich. Natomiast dobra rycerskie z nieistniejącym dziś pałacem ( u Zimmermana w k. XVIII w. nazywanym „siedziba rycerską”) na krańcu przeciwległym, północno – wschodnim. Oba folwarki zostały zdegradowane, szczególnie zaś ów stanowiący bazę dóbr rycerskich. W związku z powyższym nie przewiduje się stref ochrony dla wsi.
1.5. Tabelaryczne zestawienie danych statystycznych.
Gmina wiejska |
Dobra |
Instytucje publiczne i przemysł |
||||
Rok |
Areał |
Domy |
Ludność |
Areał |
Ludność |
|
1787 |
|
|
325 |
|
|
kościół ewangelicki i szkoła, 2 młyny wodne, wiatrak, cegielnia |
1830 |
|
62 |
470 |
|
|
gorzelnia i browar |
1845 |
|
73 |
553 |
|
|
|
1876 |
|
|
|
379 |
|
|
1885 |
613 |
61 |
410 |
379 |
80 |
|
1895 |
612 |
57 |
379 |
|
81 |
|
1908 |
|
55 |
339 |
|
92 |
|
1917 |
|
|
|
383 |
|
|
1926 |
600 |
|
361 |
|
|
|
1930 |
|
|
|
|
|
sadownictwo |
1939 |
|
|
420 |
|
|
2. Strefy ochrony konserwatorskiej oraz wykaz elementów objętych ochroną konserwatorską.2.1. Strefy ochrony konserwatorskiej.2.1.1. Wyznaczono strefę „OW” obserwacje archeologicznej dla miejscowości o średniowiecznej metryce.
2.2. Wykaz zabytków architektury i budownictwa.
Zabudowa wsi
Dom mieszkalny nr 3
Budynek gospodarczy nr 4
Dom mieszkalny nr 6
Dom mieszkalny 7
Budynek gospodarczy przy nr 7
Dom mieszkalny nr 8
Dom mieszkalny 9
Dom mieszkalny nr 10
Budynek gospodarczy przy nr 10
Dom mieszkalny nr 13
Dom mieszkalny nr 18, 1851 – 1880
Dom mieszkalny nr 21
Budynek gospodarczy przy nr 21
Dom mieszkalny nr 28
Budynek gospodarczy przy nr 28
Obora nr 28
Stodoła nr 28
Dom mieszkalny nr 29
Budynek gospodarczy nr 29
2.2.1. Inne elementy objęte ochroną.
Cmentarz parafialny, 1880
2.3. Stanowiska archeologiczne.
Obszar AZP 72 – 21
442. cmentarzysko ciałopalne chronologia: okres lateński
443. osada chronologia: późne średniowiecze
osada chronologia
444. cmentarzysko ciałopalne chronologia: II okres epoki brązu – okres halsztacki
445. osada kultury łużyckiej
446. ślad osadnictwa chronologia
447. ślad osadnictwa kultury łużyckiej
448. ślad osadnictwa chronologia: neolit
punkt osadniczy kultury łużyckiej
449. osada kultury łużyckiej
punkt osadniczy chronologia: pradzieje
450. osada chronologia: późne średniowiecze
451. ślad osadnictwa chronologia 2 połowa XIII – XIV w.
ślad osadnictwa chronologia: pradzieje
452. ślad osadnictwa chronologia: II okres epoki brązu – okres halsztacki
453. ślad osadnictwa chronologia: IX – 1 połowa x w.
ślad osadnictwa chronologia: 2 połowa XIII – XIV w.
Źródło - http://www.rudna.pl
Śląsk - Dolny Śląsk - Schlesien - Niederschlesien - Silesia - Zabytki Dolnego Śląska
Będę wdzięczny za wszelkie informacje o historii miejscowości, ciekawych miejscach oraz za skany archiwalnych widokówek lub zdjęć.
Wenn Sie weitere Bilder oder Ortsbeschreibungen zu dem oben gezeigten Ort haben sollten, wäre ich Ihnen über eine Kopie oder einen Scan sehr dankbar.
Tomasz Mietlicki e-mail - itkkm@o2.pl