Dolny Śląsk - dziedzictwo przeszłości utrwalone w zabytkach

Niederschlesien - die Erbschaft der Vergangenheit in Denkmälern verewigt

Lower Silesia - inheritance of the past in remains


 

Bielice - powiat nowosolski

vor 1945 Bielitz - Kreis Freystadt

 

BIELICE
gm. Kożuchów

Beliz (1220)
Belitcz (1295)
Bielitz (1887)

Bielice to typowa wieś folwarczna, której zabudowa tylko w niewielkim stopniu wyszła poza założenie majątku ziemskiego. Wieś po raz pierwszy wymieniono w dokumencie z 1220 r. W tym czasie wieś mogła już być własnością rycerską, jednak nie zachowały się wzmianki o właścicielach. W 1432 r. wzmiankuje się miejscowego sołtysa – Hansa Roze. Kolejne informacje o wsi pojawiły się dopiero w końcu XVI w., kiedy wymieniono jako właściciela majątku Kaspra von Knobelsdorfa. W rękach tego rodu Bielice pozostawały do połowy XVII w. Przez kolejne dwieście lat wieś wielokrotnie zmieniała właścicieli, były nimi rodziny von Abschatz (ok. 1687 r.), von Seher (do 1705 r.), von Braun (do 1714 r.), von Glaubitz (do 1828 r.), Munk, Schultz (do 1844 r.) i Eltester. W 1865 r. posiadłość ziemską zakupił Ernst Heinrich Oswald Nickisch von Rosenegk, którego potomkowie władali Bielicami do 1945 r. Siedziba właścicieli Bielic wspomniana była w końcu XVIII w. Niewykluczone, że budowla ta miał swój renesansowy rodowód. W końcu stulecia (1791) prócz dworu i folwarku znajdowało się we wsi 10 domów (112 mieszkańców) i wiatrak. W 1844 r. siedziba właścicieli znajdowała się w ruinie, przy folwarku funkcjonowała gorzelnia i wiatrak, wieś liczyła 15 domostw i 115 mieszkańców (w tym 3 katolików). Liczba mieszkańców wsi utrzymywała się na stałym poziomie przez następne stulecie – w 1919 r. – 117 osób, w 1933 r. osiągnęła 140 osób, w tym czasie wniesiono we wsi kilka nowych zabudowań mieszkalnych i gospodarskich. Po przejęciu majątku przez rodzinę Rosenegk w połowie XIX w. rozpoczęto jego modernizację. Wielkim nakładem środków odbudowany został zrujnowany folwark i rozpoczęto budowę rezydencji (prawdopodobnie w miejscu starszego założenia). Budowę siedziby zakończono w 1867 r. Powstał wtedy dwukondygnacyjny, neogotycki pałacyk z wieżą zegarową. Architektura pałacu zdradza dalekie podobieństwo do dworu w pobliskich Drwalewicach, dlatego nasuwa się przypuszczenie, że autorem obu projektów był ten sam architekt. Obok pałacu założono rozległy park krajobrazowy. W park wkomponowany został pobliski staw z wyspą oraz romantyczna grota. Równocześnie z budową pałacu trwała budowa nowych zabudowań folwarku, które również otrzymały stylową neogotycką bryłę. Ostatnim właścicielem majątku był Friedrich Rosenegk, który wraz żoną został zastrzelony w Bielicach w 1945 r. przez żołnierzy sowieckich.
Na początku XX w. rozpoczęto w pobliżu Bielic eksploatację złóż węgla brunatnego, do wywozu urobku wybudowano w pobliżu wsi rampę przy linii kolejowej relacji Kożuchów – Nowe Miasteczko. W okresie II wojny światowej przy kopalni odkrywkowej „Emma” firmy Braun-Kohlengrube Neustädtel-Bielitz utworzono niewielki obóz pracy dla jeńców radzieckich. Administracja kopalni i obozu znajdowała się prawdopodobnie w Bielicach. Wydobycie węgla kontynuowano do początków lat 50. XX w. Przez kilka powojennych lat Kopalnia „Wanda” miała status miejscowości – osady górniczej. Po II wojnie światowej w bielickim majątku ziemskim utworzono Państwowe Gospodarstwo Rolne. W pałacu ulokowano administrację gospodarstwa oraz mieszkania pracowników. Po likwidacji gospodarstwa w połowie lat 90. XX w., pałac był przez pewien czas nie zamieszkany. Obecnie, wyremontowany, stanowi własność prywatną. W 2000 r. Bielice zamieszkiwało 110 osób.

Tekst za zgodą wydawcy z publikacji: Tomasz Andrzejewski, Miejscowości powiatu nowosolskiego. Rys historyczny, Nowa Sól 2004.


   

Wjazd do miejscowości z obu stron.


       

Pałac oraz budynek mieszkalny dawnych pracowników majątku.

                       

Zabudowa gospodarcza. Na ostatnim zdjęciu dom inspektora majątku.


           

Na początku XX wieku rozpoczęto w pobliżu Bielic eksploatację złóż węgla brunatnego, do wywozu urobku wybudowano w pobliżu wsi rampę przy linii kolejowej relacji Kożuchów - Nowe Miasteczko. Po rampie nie pozostał najmniejszy ślad. Widoczne są natomiast fragmenty torowiska  i elementy zniszczonej infrastruktury kolejowe. Przystanek kolejowy nosił nazwę Hp Emmabgrube Bielitz.

       



 

   

 

Pałac oraz zabudowa gospodarcza dawnego majątku.

 

Autor fotografii Eckhard Huth z Drezna.

 



 

Archiwalne widokówki i zdjęcia

Historische Ansichtskarten und Fotos

           


Bielice gm. Kożuchów - Pałac

Pałac leży na niewielkim wzniesieniu w otoczeniu parku przy drodze prowadzącej z La­socina do Kożuchowa. Obiekt został wzniesiony na fundamentach XVI-wiecznego dwo­ru zbudowanego przez rodzinę von Knobelsdorff. Od 1638 roku wieś Bielice (niem. Beliz) stanowiła własność rodziny von Seher. W 1705 roku posiadłość przeszła w ręce Johanna Fabiana von Braun. Od 1746 roku wieś należała do rodziny von Glaubitz. W 1865 roku dobra kupił Heinrich Oswald Nickisch von Rosenegk. Za jego czasów został prawdopodobnie wzniesiony obecny pałac i budynki gospodarcze, choć R. Kąsinowska przyjmuje, iż pałac powstał wcześniej, za Reinholda Eltestera, który był właścicielem Bielic w latach 1844-1865. Obok pałacu w 1869 roku założono park o charakterze krajobrazowym. Zespół pałacowo-parkowo-folwarczny pozostawał w rękach rodziny von Roseneck do 1944 roku. Po II wojnie światowej obiekt został przejęty przez PGR i pełnił funkcje administracyjno-mieszkaniowe. Od lat 90. XX wieku pozostaje w rękach prywatnych.

Neogotycki, niewielki pałac w Bielicach wzniesiono przypuszczalnie w 1867 roku (rok ten wraz z monogramami właściciela widnieje na chorągiewce pałacowej wieży). Pałac powstał według projektów nieznanego z nazwiska architekta berlińskiego szkoły schinklowskiej. Budynek jest dwukondygnacyjny z wysokimi piwnicami i mieszkalnym poddaszem od strony północno-wschodniej, murowany, otynkowany. Pałac założony na rzucie pro­stokąta, wzbogacony w liczne ryzality, cechuje malownicze rozplanowanie bryły z podkreślonym gankiem wejściowym, klatką schodową, tarasem w elewacji ogrodowej, z wieżą od strony północnej. Elewacje o różnej wysokości z wysokimi schodkowymi szczytami podzielone są gzymsami i fryzami arkadkowymi. Otwory okienne ujęte gzymsami okapnikowymi, w dolnych kondygnacjach są prostokątne, w górnych zamknięte ostrołukowo. Wieżę z zegarem wieńczy krenelaż i sterczyny. Rozplanowanie wnętrz jest trzytraktowe. We wnętrzu jest zachowana neogotycka stolarka drzwiowa i boazerie. Salon myśliwski zdobi rozeta z półplastyczną dekoracją z motywami łowieckimi. Po 1992 roku podjęto prace remontowe. Pałac został odrestaurowany: elewacje zostały pomalowane, wymieniono pokrycie dachu.

Kamila Helena Domagalska
Źródło:
"Zamki, dwory i pałace województwa lubuskiego"


Śląsk - Dolny Śląsk - Schlesien - Niederschlesien - Silesia - Zabytki Dolnego Śląska

Będę wdzięczny za wszelkie informacje o historii miejscowości, ciekawych miejscach oraz za skany archiwalnych widokówek lub zdjęć.

Wenn Sie weitere Bilder oder Ortsbeschreibungen zu dem oben gezeigten Ort haben sollten, wäre ich Ihnen über eine Kopie oder einen Scan sehr dankbar.

Tomasz  Mietlicki    e-mail    itkkm@o2.pl