Dolny Śląsk - dziedzictwo przeszłości utrwalone w zabytkach

Niederschlesien - die Erbschaft der Vergangenheit in Denkmälern verewigt

Lower Silesia - inheritance of the past in remains


 

Przyborów - powiat nowosolski

vor 1945 Zollbrücken früher Tschiefer - Kreis Freystadt

 

PRZYBORÓW
gm. Nowa Sól

Pzriborow (1295)
Tschiefer (1791)
Zollbrücken (1937)


Ślady osadnictwa na tym terenie sięgają czasów epoki brązu. Przeprowadzone w latach 60. XX w. badania archeologiczne wykazały istnienie w okolicy zwartego osadnictwa na przestrzeni ok. 600 lat. Odkryto m.in. wielkie cmentarzysko ciałopalne kultury łużyckiej (ok. 1300-600 lat p.n.e.). Wieś Przyborów powstała w średniowieczu. Pierwsze wzmianki o miejscowości pojawiły się w 1295 r. – allodium (własność rycerska) Clemensa Pzriborow. Kolejne informacje o Przyborowie pojawiły się dopiero w końcu XVI w. Po roku 1589 Przyborów razem z wsiami Modrzyca i Koserz wszedł w skład nowosolskiej domeny solnej. Odtąd do podstawowych obowiązków mieszkańców należało dostarczanie drewna do warzelni soli w Nowej Soli. W Przyborowie utworzono królewski rewir leśny, któremu podlegały lasy między Stanami, Lipinami i Siedliskiem. Świadczenia na rzecz warzelni obejmowały również transport rzeczny. Usługi przewozowe kontynuowane były przez ludność wsi do końca XIX w. W 1750 r. w posiadaniu mieszkańców były 4 barki i 4 łodzie. Przy miejscowości znajdowała się przeprawa promowa (Stara Wieś), która do czasu wybudowania stałego mostu w Nowej Soli (1871 r.) obsługiwała miasto. W 1791 r. Przyborów zamieszkiwało 837 osób, we wsi znajdowała się szkoła ewangelicka (otwarta 1787), wolne gospodarstwo rolne, 17 gospodarstw kmiecych, 102 komornicze, 4 młyny wiatrowe i 12 innych domów – razem 137 zabudowań. W okresie wojen napoleońskich ludność wsi zatrudniono do remontu mostu na starorzeczu Odry i budowy przepraw dla wojsk (w 1814 r. przeprawiały się tutaj, powracające z Francji do Polski, oddziały Księstwa Warszawskiego). Prawdziwą plagą nawiedzającą Przyborów były powodzie. Z większych należy wymienić te z lat 1565, 1625, 1736, 1872, 1903, 1946 i ostatnią z 1997 r. Po powodzi w 1903 r. rozpoczęto budowę wałów przeciwpowodziowych, wcześniej (poł. XIX w.) przeprowadzono prace melioracyjne – budowa kanału Kopalnica. W 1844 r. Przyborów podlegał domenie królewskiej Neusalz – Sagan i liczył 1348 mieszkańców (397 katolików). We wsi funkcjonowały dwie szkoły wyznaniowe – ewangelicka (180 uczniów) i katolicka (nowy budynek postawiono w 1820 r.- 90 uczniów). Królewski rewir leśny (nadleśnictwo) z leśniczówką administrował kompleksem leśnym położonym na prawym brzegu Odry. Prócz 141 gospodarstw rolnych znajdował się tu niewielki folwark, 4 wiatraki i cegielnia. Część mieszkańców zajmowała się nadal transportem rzecznym (10 barek), inni znaleźli zatrudnienie w Nowej Soli. W końcu XIX i na początku XX w. we wsi wzniesiono szereg nowych zabudowań mieszkalnych i gospodarczych, ponadto otwarto restaurację z salą taneczną, remizę strażacką, kuźnię, warsztat samochodowy, tartak. W 1926 r. wieś zamieszkiwało 1030 osób, a miejscowy folwark był w posiadaniu nadleśniczego Bogdta. Przed wybuchem II wojny światowej w okolicy Przyborowa wybudowano pas umocnień polowych. W czasie działań wojennych miejscowość nie poniosła większych strat, zniszczeniu uległ tylko most na Starej Odrze, który zastąpiono później ziemną groblą z przepustem. Po powodzi w latach 80. XX w. drogę do Nowej Soli zabezpieczono wałami przeciwpowodziowymi. Uległy one zniszczeniu w 1997 r., drogę i system przeciwpowodziowy zmodernizowano w latach 1997-2000. Po 1945 r. wieś stopniowo rozwijała się – zarówno zabudowa mieszkalna i gospodarcza. Od 1945 r. funkcjonuje w Przyborowie szkoła podstawowa, którą rozbudowano w latach 1987-1988. Na początku lat 70. zmodernizowano remizę strażacką, w 1972 r. wzniesiono salę – Klub Strażaka. W latach 1979-1982 wzniesiono w Przyborowie kościół p.w. Matki Boskiej Częstochowskiej i ustanowiono samodzielną parafię, wcześniej nabożeństwa odbywały się w zaadaptowanych pomieszczeniach biurowych. Plebanię postawiono w latach 1983-1987. U schyłku stulecia Przyborów zamieszkiwało 1283 osoby, we wsi znajdowały się 152 gospodarstwa rolne, remiza Ochotniczej Straży Pożarnej, leśniczówka (leśnictwo), 19 obiektów handlowych, 34 zakłady usługowe i produkcyjne, w tym zakład konfekcji lekkiej i 2 zakłady przetwórstwa drewna.

Tekst za zgodą wydawcy z publikacji: Tomasz Andrzejewski, Miejscowości powiatu nowosolskiego. Rys historyczny, Nowa Sól 2004.


           

Kaplica p.w. Boga Ojca, brama wejściowa na cmentarz oraz stary dąb.

                   

       

Pozostałości niemieckich pochówków.


       

Nieczynny stary zakład przemysłowy na krańcu miejscowości.


           

Wjazd do miejscowości od strony Siedliska, dawna gospoda, kapliczka oraz remiza strażacka.


       

Rozbudowano w latach 1987-1988 szkoła w Przyborowie.


 

Archiwalne widokówki i zdjęcia

Historische Ansichtskarten und Fotos

                       


Śląsk - Dolny Śląsk - Schlesien - Niederschlesien - Silesia - Zabytki Dolnego Śląska

Będę wdzięczny za wszelkie informacje o historii miejscowości, ciekawych miejscach oraz za skany archiwalnych widokówek lub zdjęć.

Wenn Sie weitere Bilder oder Ortsbeschreibungen zu dem oben gezeigten Ort haben sollten, wäre ich Ihnen über eine Kopie oder einen Scan sehr dankbar.

Tomasz  Mietlicki    e-mail  -  itkkm@o2.pl