Rudno - powiat nowosolski

vor 1945 Rauden - Kreis Freystadt

RUDNO
gm. Nowa Sól

Rawden (1486)
Rauden (1791)

Wieś należy do starszych w powiecie nowosolskim. Nazwa pochodzi prawdopodobnie od występującej w okolicy rudy darniowej. Pierwsze wzmianki o miejscowości pojawiły się w 1261 r., kiedy książę głogowski Konrad I zezwolił ówczesnemu właścicielowi wsi, na dokonanie translokacji wsi na prawie niemieckim. Nadanie w tym czasie nowych praw świadczyć może o wcześniejszym powstaniu Rudna, które w połowie XIII wieku było już ukształtowaną wsią. Założona w układzie ulicówki miejscowość pozostawała we władaniu rycerskim prawdopodobnie do końca XIII w. Na początku XIV wieku Rudno było już własnością książęcą. W 1314 r. księżna głogowska Mechtylda sprzedała wieś klasztorowi magdalenek w Bytomiu Odrzańskim. Kolejna wzmianka o Rudnie pochodzi z 1485 r. Ponownie wieś wymienia się na początku XVII w., kiedy znalazła się w domenie ziemskiej rodziny Schönaich z Siedliska (około 1604 r.). W tym czasie katoliccy mieszkańcy Nowej Soli przynależeli do parafii w Rudnie. Miejscowy kościół parafialny p.w. św. Tomasza Judy powstał w połowie XIII w. i należy do najstarszych w województwie lubuskim. Wybudowano go z kamienia polnego i rudy darniowej w stylu wczesnogotyckim. Na przestrzeni wieków świątynię wielokrotnie przebudowywano. W XV wieku rozpoczęto stawianie wieży, której jednak nie ukończono. Otoczono natomiast kościół kamiennym murem. W czasie wojny trzydziestoletniej kościół spłonął. Odbudowany w latach 1670-1688 otrzymał barokowe wyposażenie. Funkcję kościoła parafialnego pełniła świątynia do 1731 r. – później była filią parafii św. Michała w Nowej Soli, współcześnie parafii św. Józefa Robotnika. Podczas wojny trzydziestoletniej, Rudno, podobnie jak część majątków rodziny von Schönaich, znalazło się w rękach głogowskich jezuitów. Była to forma represji wobec protestanckich właścicieli, którzy zmuszeni zostali do zapłacenia ogromnej kontrybucji. Rodzina książęca z Siedliska odzyskała wieś dopiero w 2 połowie XVIII w. W końcu stulecia prócz kościoła wzmiankowano we wsi dom parafialny, 2 szkoły, 24 gospodarstwa kmiece, 3 zagrodnicze i 14 komorniczych, ponadto młyn wiatrowy i 12 innych domów. Rudno zamieszkiwało 297 osób. W 1842 r. wzniesiono nowy budynek szkoły ewangelickiej, do szkoły katolickiej uczęszczały dzieci z okolicznych wsi – Swobody, Lubieszowa, Ciepielowa, Nowego i Starego Żabna. W 1844 r. we wsi znajdowało się 55 posesji, kuźnia, 3 wiatraki i 2 końskie młyny (kieratowe) – 393 mieszkańców. Mieszkańcy zajmowali się rolnictwem i pozyskiwaniem miejscowej rudy dla nowosolskich hut. W XIX w. i na początku XX w. wzniesiono w Rudnie szereg nowych zabudowań mieszkalnych i gospodarczych, w tym restaurację z salą taneczną i remizę strażacką. W 1933 r. dzierżawcą niewielkiego majątku ziemskiego była rodzina Lange. Pod koniec II wojny światowej w okolicy wsi wybudowano umocnienia polowe. 13 lutego 1945 r. doszło tutaj do potyczki niemieckiej kompanii piechoty z nacierającymi od strony Kożuchowa czołgami radzieckimi. Po 1945 r. wieś rozwijała się wolno, dopiero w latach 70. i 80. postawiono kilka nowych domów mieszkalnych i pawilon handlowy. W pobliżu wsi powstał kompleks zabudowań gospodarczych (ferma drobiu) Państwowego Gospodarstwa Rolnego w Lubieszowie. W tym czasie rozrastające się osiedle domów jednorodzinnych w Nowej Soli zbliżyło się do Rudna, zacierając stopniowo granicę między miejscowościami. W 2000 r. Rudno zamieszkiwało 513 osób, we wsi znajdowały się 62 gospodarstwa rolne i ferma drobiu, 5 obiektów handlowych i 20 zakładów usługowo-produkcyjne (m.in. zakłady przetwórcze drewna, warsztaty samochodowe, produkcja figur ogrodowych).

Tekst za zgodą wydawcy z publikacji: Tomasz Andrzejewski, Miejscowości powiatu nowosolskiego. Rys historyczny, Nowa Sól 2004.

Kościół parafialny p.w. św. Tomasza Judy oraz epitafia na jego ścianach.

Dzwonnica stojąca w pobliżu kościoła, chorągiewka na jej szczycie, brama na cmentarz przykościelny oraz stare niemieckie elementy nagrobne.