Dolny Śląsk - dziedzictwo przeszłości utrwalone w zabytkach

Niederschlesien - die Erbschaft der Vergangenheit in Denkmälern verewigt

Lower Silesia - inheritance of the past in remains


 

Gaworzyce - powiat polkowicki

vor 1945 Oberquell früher Quaritz - Kreis Glogau

 

                       

Zdjęcia pałacu sprzed 2007 roku.

                   

               

                   

Pałac w trakcie remontu - wiosna 2008.

       

Kartusz herbowy rodów von Tschammer i von Wackerbarth oraz pozostałość fontanny w parku.

Carl von Tschammer - wnuk ostatniego właściciela pałacu w Gaworzycach - maj 2009.

           

Wiosna 2010 rok.

Dwór z lat 1600 - 1620. Pierwotnie należał do rodziny von Zedlitz. Zakupiony został przez Wacława von Zedlitz, namiestnika księcia żagańskiego od cesarza Rudolfa II Habsburga. W 1694 roku nowym właścicielem pałacu zostaje Jerzy Kasper von Tschammer. W posiadaniu tego rodu rezydencja pozostaje do 1945 roku. Pałac został wykończony na początku XVIII wieku i przebudowany na przełomie XVIII i XIX wieku. Dwukondygnacyjny, wczesnobarokowy budynek o słabo zaznaczonych ryzalitach posiada rzadko spotykany wewnętrzny dziedzińczyk. Dachy boczne wyróżniają się lukarnami - wyodrębniającymi się oknami. Na parterze zachowało się kilka oryginalnych sklepień, zaś w elewacji północnej - barokowy portal z kartuszem herbowym,. Fragment parku krajobrazowego o powierzchni 5 ha. pochodzi z przełomu XVIII i XIX wieku. Ostatnim właścicielem sprzed 1945 roku był Freiherr August Emil Siegfried von Tschammer (1866 - 1948) mąż Freifrau Edith von Tschammer ( geb. von Lires und Wilkau ).
W latach 1942 - 45 na Dolnym Śląsku trwała niemiecka akcja ukrywania ruchomych dóbr kultury w celu ich zabezpieczenia przed działaniami wojennymi. Zabezpieczeniu podlegały śląskie zbiory sztuki, zbiory bibliotek, archiwów i inne. Zestawienie miejsc ukrycia stworzył niemiecki konserwator zabytków Prowincji Dolnośląskiej, znawca i miłośnik sztuki profesor Günther Grundmann. Na jego liście opatrzonej datą 21.06.1944 pod numerem 66 znajdowały się Gaworzyce (Oberquell) jako miejsce ukrycia (w piwnicach pałacu) zbiorów Urzędu Konserwatorskiego z Berlina i Biblioteki Miejskiej z Wrocławia.

                       

Pałac - październik 2012 rok oraz wnętrze pałacu w 2013 roku.

                   

Pałac - wiosna 2016 rok.


           

Kościół p.w. św. Barbary jest budowlą późnogotycką, jednonawową, kamienno – ceglaną. Wymieniany w dokumentach już w 1376 roku. Założony na planie prostokąta z wyodrębnionym prezbiterium i masywną wieżą od zachodu, wzniesioną ok. 1500 roku.

 

           

 

Ołtarz główny, chór organowy oraz chrzcielnica.

 

           

 

Płyty z dawnego cmentarza przykościelnego oraz plebania na tyłach kościoła p.w. św. Barbary.

 

  

 

Figura Jana Pawła II przed kościołem.

 


       

Kościół poewangelicki p.w. Matki Boskiej Różańcowej wzniesiono w XVIII wieku. Poświęcenie świątyni nastąpiło w 1743 roku, a po II wojnie światowej 7.08.1958 roku. Ma skromną klasycystyczną bryłę z salowym wnętrzem. W połowie XIX wieku dobudowano neogotycką strzelistą wieżę.

Organy wieńczą herby von Tschammer oraz von Schweidnitz.

        

Chrzcielnica oraz działający zegar na wieży.

   

Tablica wmurowana w ścianę kościoła oraz na ostatnim zdjęciu dawna plebania ewangelicka.


           

Widok mauzoleum sprzed 2007 roku.

                       

Mauzoleum w trakcie remontu - wiosna 2008.

Mauzoleum zlokalizowane na tyłach kościoła p.w. św. Barbary poza obszarem cmentarza przykościelnego. Zbudowane zostało w latach 1794 – 1800 dla rodziny von Tschammer. Ma kształt rotundy. Murowany z cegieł budynek z kamienną kolumnadą, nakryty drewnianym dachem kopulastym. W centralnym kamiennym sarkofagu z licznymi herbami rodowymi spoczywał Georg Ernest August Freyherr von Tschammer (1726 – 1785). Charakterystyczny przykład klasycystycznej architektury nagrobnej. Mauzoleum od wielu lat pozostaje w złym stanie technicznym. Zabezpieczone prowizorycznie przed wielu laty, generalnego remontu doczekało się jednak pod koniec 2007 roku.

         

                 

Wnętrze mauzoleum - wiosna 2008.

       

Mauzoleum - maj 2009.

           

Mauzoleum - sierpień 2013 oraz fragment muru okalającego kościół.


                       

                       

                       

               

Cmentarz w Gaworzycach.


       

Nieczynny dworzec kolejowy w Gaworzycach oraz fragment linii kolejowej.


               

 Dawny browar i gorzelnia, apteka (obecnie Urząd Gminy) oraz stara restauracja.


               

               

Widok na Gaworzyce oraz zabudowa miejscowości.


                   

1 GAWORZYCKI JARMARK KUPIECKI PRODUKTÓW TRADYCYJNYCH I REGIONALNYCH - lipiec 2013 rok.


Ten obelisk z figurą Chrystusa to dawny pomnik poległych żołnierzy na frontach I wojny światowej - mieszkańców Gaworzyc.


               

 Budynek dawnej szkoły ewangelickiej (także powojenny budynek szkolny) oraz budynek dawnej szkoły katolickiej.



               

Pałac w Gaworzycach w 2013 roku.

   

Mauzoleum rodu von Tschammer oraz dwa kościoły w Gaworzycach.

Autor fotografii Eckhard Huth z Drezna.



 

Archiwalne widokówki i zdjęcia

Historische Ansichtskarten und Fotos

Friedrich Bernhard Werner - Ilustrowana Topografia Śląska z lat 1744-1768. Skan udostępnił autor strony: http://www.dokumentyslaska.pl/

Friedrich Bernhard Werner - Schlesische Bethäuser. Reprint von 1748 - 1752.

                   

                       

                       

                       

                       

                       

                       

                       

                       

                       


           

Zdjęcia pochodzą z czasopisma Neuer Glogauer Anzeiger.


Sammlung Duncker

QUARITZ
PROVINZ SCHLESIEN - REGIERUNGS - BEZIRK LIEGNITZ - KREIS GLOGAU


Der Marktflecken Quaritz gehörte einst der Krone von Ungarn, und gelangte später in den Besitz des Kaisers Rudolf des Zweiten, welcher im Jahre 1600 den Marktflecken Quaritz an seinen Hof-Kammerrath und bevollmächtigten Hauptmann des Sagan'schen Fürstenthums, Wenzel von Zedlitz, zu Schönau und Cyrus verkaufte. Der hierüber aufgenommene vom Kaiser Rudolf eigenhändig vollzogene Kaufbrief lautet wörtlich: „Demnach uns bei dein nun etliche Jahre währenden offenen Krieg, wider den Erbfeind des christlichen Namens und Glaubens dem Türken grosse und fast unerschwingliche Ausgaben bishero obgelegen und noch, und wir gleich benöthigt worden, zu desto mehrern Widerstand und Erhaltung unserer christlichen Grenzen, sonderlich aber des lieben Vaterlandes nebst des heiligen römischen Reiches und unser Erbkönigreich und Landen treuherziger Hülfen auch unsere eigenen Kammergüter anzugreifen, dass wir diesemnach mit vorgehabten zeitigen Rath aus böhmischer Königlicher Macht und Vollkommenheit, wie es von unseren Erben und Nachkommen Königen von Böhmen am kräftigsten und beständigsten beschehen kann, soll und mag an den Gestrengen unseren Kammerrath und lieben getreuen Wenzel von Zedlitz zu Schönau und Cyrus auf vorhergehende mit ihm geflogene Handlung meine im Gross-Glogau'schen Fürstenthum gelegenen, als uns eigentümlich gehörigen Kammergüter Quaritz mit Ober- und Niedergerichten u. s. w. für den Preis von 15,000 Thaler, jeden derselben zu 36 schlesischen Weissgroschen berechnet, verkauft u. s. w." Wenzel von Zedlitz hinterliess seiner Tochter Mariane von Zedlitz, welche mit Wolfram von Loss auf Osten sich vermählte, 1667 die Güter Quaritz. Derselben Sohn Adam von Loss erbte von ihr die Quaritzer Güter und von demselben seine Tochter Mariane Elisabeth von Loss, welche sich mit Heinrich von Bünau auf Matzdorf vermählte. Deren hinterlassene Tochter und Erbin der Quaritzer Güter, Maria Mariane von Bünau vermählte sich 1694 mit dem George Caspar von Tschammer auf Gross - Nieder - Tschirne. Seit diesem Jahre sind die Quaritzer Güter im Besitz der Freiherrlich von Tsehammer'sehen Familie. George Ernst August Freiherr von Tschammer und Quaritz Gross-Nieder-Tschirne, Königlicher Grossbritanischer Hauptmann, welcher von seinem Onkel, Carl Günther von Tschammer 1726 die Güter Quaritz geerbt hatte, vereinigte im Jahre 1785 die Güter Quaritz und Gross-Nieder-Tschirne zu einem Majorate, welches von dem Könige, Friedrich dem Zweiten, in nachfolgender Verfügung die Allerhöchste Bestätigung erhielt: „Wohlgeborener lieber Getreuer. In Ermangelung eigener Kinder billige ich sehr Euer Vorhaben für die Tschammer'sehe und Stosch'sehe Familie Eure Güter mit einem Fidei-Kommiss zu belegen, und Mein schlesisches Departement in Berlin erhält Ordre dazu, den erbetenen Consens und alles sonst Erforderliche darüber anfertigen zu lassen. Wobei ich verbleibe Euer gnädiger König. Potsdam, den 15. November 1784. Friedrich." Der Marktflecken Quaritz hat 2000 Bewohner, zwei Kirchen, mehrere Fabriken und ist bekannt durch seinen ausgedehnten Flachsbau, der zu den bedeutendsten in Schlesien , vielleicht im Preussischen Staat gehört. Das Schloss Quaritz wurde im Jahre 1706 von George Caspar von Tschammer erbaut, und im Jahre 1856 durch den gegenwärtigen Majoratsbesitzer August Freiherr von Tschammer und Quaritz renovirt.


Majątki rodziny von Tschammer na Śląsku:

 

Bankwitz - Kreis Namslau                                                 Bąkowice - powiat namysłowski 

Dahsau - Kreis Wohlau/Guhrau                                        Daszów - powiat górowski 

Dromsdorf und Lohnig - Kreis Striegau                             Drogomiłowice i Łagiewniki Średzkie - powiat średzki 

Eichholz - Kreis Liegnitz                                                    Warmątowice Sienkiewiczowskie - powiat legnicki 

Gross-Krichen - Kreis Lüben                                            Krzeczyn Wielki - powiat lubiński 

Lederose - Kreis Striegau                                                 Różana powiat - średzki 

Polnisch-Taschammendorf - Kreis Strehlen                     Samborz powiat - średzki 

Saabor - Kreis Grünberg                                                   Zabór - powiat zielonogórski 

Tschammer-Ellguth - Kreis Gross Strehlitz                       Ligota Samborowa - powiat oleski 

Brunzelwaldau - Kreis Freystadt                                       Broniszów - powiat nowosolski 

Heidevorwerk (neben Quaritz) - Kreis Glogau                  Dzików - powiat polkowicki 

Oberquell früher Quaritz - Kreis Glogau                           Gaworzyce - powiat polkowicki 

Nieder Tschirnau - Kreis Guhrau                                      Czernina Dolna - powiat górowski 

Reisicht - Kreis Goldberg                                                  Rokitki - powiat legnicki 

Tammendorf - Kreis Goldberg                                          Groble - powiat legnicki 

Tschirbsdorf - Kreis Goldberg                                          Czernikowice - powiat legnicki 

Wittgendorf - Kreis Goldberg                                            Witków - powiat legnicki 

Porlewitz - Kreis Guhrau                                                   Parłowice - powiat rawicki 

Osselwitz und Vorwerk Teichenau - Kreis Guhrau           Osłowce - powiat górowski 

Gross Räudchen - Kreis Guhrau                                      Rudna Wielka - powiat górowski 

Strehlitz - Kreis Oels                                                         Strzelce - powiat oleśnicki 

Borganie - Kreis Schweidnitz                                            Borzygniew - powiat wrocławski 

Ketzendorf - Kreis Opeln                                                   Karłowice - powiat opolski 

Mühnitz - Kreis Oels-Trebnitz                                            Mienice - powiat trzebnicki 

Kuhnern - Kreis Striegau                                                   Konary - powiat średzki 

Brödelwitz - Kreis Guhrau/Wohlau                                    Brodowice - powiat lubiński 

Tscheschen - Kreis Guhrau                                              Cieszyny - powiat górowski 

Hengwitz - Kreis Guhrau                                                   Kobylniki - powiat górowski 

Hochbeltsch - Kreis Guhrau                                              Bełcz Górny - powiat górowski 

Hünern - Kreis Guhrau                                                      Psary - powiat górowski 

Kittlau - Kreis Guhrau                                                        Kietlów - powiat górowski 

Rahenau - Kreis Guhrau                                                   Równa - powiat górowski

Weisfurt früher Krolkwitz - kreis Glogau                            Królikowice - powiat nowosolski

Wiesenberge früher Malschwitz - kreis Glogau                 Małaszowice - powiat nowosolski

Nenkersdorf - kreis Glogau                                               Drogomil - powiat nowosolski

Skeyden - kreis Glogau                                                     Skidniów - powiat głogowski

Eichbach früher Kummernick - kreis Glogau                     Komorniki - powiat polkowicki                                   

 

Westpommern:

 

Latzig - Kreis Belgard                                                        Laski - powiat białogardzki 

Gross Rambin - Kreis Belgard                                          Rąbino - powiat świdwiński

 


Śląsk - Dolny Śląsk - Schlesien - Niederschlesien - Silesia - Zabytki Dolnego Śląska

Będę wdzięczny za wszelkie informacje o historii miejscowości, ciekawych miejscach oraz za skany archiwalnych widokówek lub zdjęć.

Wenn Sie weitere Bilder oder Ortsbeschreibungen zu dem oben gezeigten Ort haben sollten, wäre ich Ihnen über eine Kopie oder einen Scan sehr dankbar.

Tomasz  Mietlicki    e-mail  -  itkkm@o2.pl