Strona główna: http://www.niederschlesien.info
Hauptseite: http://www.niederschlesien.info
Dolny Śląsk - dziedzictwo przeszłości utrwalone w zabytkach
Niederschlesien - die Erbschaft der Vergangenheit in Denkmälern verewigt
Lower Silesia - inheritance of the past in remains
Obiszówek (obecnie w granicach Obiszowa) - powiat polkowicki
vor 1945 Klein Obisch - Kreis Glogau
Eklektyczny pałac z 3 ćw. XIX wieku. Pełnił on funkcję siedziby zarządcy królewskich dóbr.
Zabudowa mieszkalno - gospodarcza dawnego majątku.
Pałac i jego zdewastowane wnętrze - sierpień 2012 rok.
Zabudowa mieszkalno - gospodarcza dawnego majątku - sierpień 2012 rok.
Zabudowa mieszkalno - gospodarcza dawnego majątku - sierpień 2013 rok. Schody we wnętrzu pałacu całkowicie wycięte.
Pałac - rok 2014.
Budynek dawnej sprzed 1945 roku gospody w centrum miejscowości.
Autor fotografii - Jan Taras.
Pałac z zamurowanymi oknami - zdjęcie z 2013 roku.
Autor fotografii Eckhard Huth z Drezna.
Poniżej tekst którego autorem jest Romuald Mariusz Łuczyński.
Rodzina von Haugwitz przybyła na Śląsk w 1289 r. z Miśni przez Łużyce. Jej pierwszym przedstawicielem był Rudiger de Hugewicz, który służył przy ks. Bolku I świdnicko-jaworskim i dzięki temu zgromadził dobra w tym właśnie księstwie. Rudiger miał braci Johanna i Merbota i wszyscy utworzyli trzy śląskie linie Haugwitzów. Najwyższe urzędy osiągnęli w księstwie ziębickim, ale najbardziej rozrodzoną była linia świdnicka Rudigera, od której z kolei wyszła linia kłodzka w połowie XIV w.
W XVIII w. kilku przedstawicieli rodziny von Haugwitz otrzymało tytuły arystokratyczne. 4 października 1723 r. bracia Georg Karl i Heinrich Wilhelm z Bielic otrzymali czeskie tytuły baronów, a 1 września 1733 r. pierwszy z nich, założyciel fideikomisu Krapkowice, podniesiony został do stanu hrabiowskiego. Karl Wilhelm, dziedzic czeskiego Námešt' nad Oslavou, został hrabią Rzeszy 7 grudnia 1779 r., Johann Wenzel Franz z Piszkowic w Kłodzkiem otrzymał pruski tytuł hrabiowski 21 stycznia 1780 r., a Christian Heinrich Curt 15 października 1786 r. Ten ostatni pełnił funkcję ministra stanu.
Z rodziną
von Haugwitz związane są m.in. następujące majętności w Sudetach: zamek Grodno,
gdzie w 1329 r. odnotowany był Kilian v. H. jako burgrabia, Kluczowa (ok. 1373
r.), Korytów (od 1787 r.), Książ (1503-1509), Hradisko (Kaltenstein) k. Žulovej
w Jesionikach (pocz. XIV w.).
Według legendy rodzina otrzymała herb już w okresie, gdy plemiona Markomanów,
napierały na północne prowincje rzymskie, czyli w II w. n.e. Ich rodowy herb
wyobraża w polu czerwonym czarną baranią głowę ze złotymi rogami.
Ilustracja przedstawia herb Karla Wilhelma hr. von Haugwitz barona von Klein-Obisch (Obiszów Mały), nadany 7 grudnia 1779 roku.
Romuald Mariusz Łuczyński
13 lipca 1742 roku Jerzy Karol von Haugwitz (1674 - 1745) utworzył ze swych olbrzymich majątków dwa majoraty. W skład jednego z nich wchodził: Obiszówek, Obiszów, Potoczek, Gaiki i Turów - wszystkie te miejscowości w okolicach Głogawa. Ostatnim przedstawicielem tej linii był Fryderyk Wilhelm von Haugwitz.
Archiwalne widokówki i zdjęcia
Historische Ansichtskarten und Fotos
Pałac w Obiszówku - akwarela autorstwa Antoniego Boka - Głogów 2006.
W XIX wieku majątek w Obiszówku stał się częścią fideikomisu panujących w
Prusach Hohenzollernów. Tworzyły go majątki Obiszów, Duża Wólka i Turów. Zarząd
znajdował się w Obiszówku. Dobra były od 1840 roku dzierżawione. Po wygaśnięciu
dzierżawy, w 1935 roku w Obiszowie zamieszkał książę Wilhelm pruski. Książę
Wilhelm był synem następcy tronu Fryderyka Wilhelma i Cecylii, księżnej
Mecklenburg - Schwerin. W 1933 roku poślubił Dorotę von Salviati. Małżonka nie
była mu równa urodzeniem, toteż Wilhelm musiał zrezygnować z przysługującego mu
prawa następstwa tronu. W 1935 roku z żoną i dwoma małymi córkami przeprowadził
się do Obiszówka i zamieszkał w pałacu.
Po wybuchu wojny Wilhelm wziął udział w kampanii francuskiej. 23 maja 1940 roku
został ciężko ranny i po trzech dniach zmarł w szpitalu polowym w belgijskim
miasteczku Nivelles. Pochowany został w Poczdamie. Jego
śmierć wywołała wielkie poruszenie w Niemczech. Władze hitlerowskie wydały
specjalne zarządzenie, zakazujące Hohenzollernom służby w Wehrmachcie. Księżna
ewakuowała się z córkami w głąb Rzeszy przed ofensywą Armii Czerwonej w 1945
roku.
Na rodzinnej fotografii widać księcia Wilhelma pruskiego (ur. 4.07.1906 w Marmorpalais w Poczdamie), jego małżonkę Dorotę oraz obydwie córki - Felicitas i Christe.
Felicitas Cecilie Alexandrine Helene Dorothea Prinzessin von Preussen ur. 7.06.1934 w Bonn zm. 1.08.2009 w Wohltorf. Zamężna I. 1958 Dinnies v. d. Osten ur. 1929, zm. 1972. II. 1972 Jörg v. Nostitz-Wallwitz ur. 1937.
Christa Friederike Alexandrine Viktoria Prinzessin von Preussen ur. 31.10.1936 w Obiszówku (Klein Obisch). Zamężna w 1960 roku z Peter Liebes (1926 - 1967).
Wilhelm po prawej stronie z ojcem po lewej (Friedrich Wilhelm Victor August Ernst von Preussen) i dziadkiem (Kaiser Wilhelm II) w 1927 roku.
Książę Wilhelm i jego brat książę Lous Ferdinand von Preussen.
Książę Wilhelm z matką.
Kaplica w Poczdamie - miejsce pochówku księcia Wilhelma syna następcy tronu Fryderyka Wilhelma i Cecylii, księżnej Mecklenburg - Schwerin.
Kompleksu Sanssouci w Poczdamie.
Zdjęcia pochodzą z czasopisma Neuer Glogauer Anzeiger.
OBISZÓW – wieś położona malowniczo w obrębie Wzgórz Dalkowskich, w odległości 12 km na południe od Głogowa. Leży na wysokości około 120 m n.p.m. (najwyższe wzniesienia około 160 m n.p.m.). Od zachodu otoczona jest lasami. W pobliżu wioski, na wzgórzu (162 m n.p.m.), znajdują się ślady dawnego grodziska. Po raz pierwszy wieś wymieniono w dokumencie z 1154 roku. Jest to bulla papieża Hadriana IV dotycząca biskupstwa wrocławskiego. O miejscowości Obiszów wzmiankowano również w dokumencie z 30 lipca 1298 roku zredagowanym w kancelarii księcia Henryka III Głogowskiego, w którym wymieniony jest odbiorca Mikołaj z Obiszowa. W średniowiecznych źródłach wieś występuje pod nazwami: Obiscuo (1154), Obiscuo Tehozlaui (1245), Obisovo Dorfe (1253), Obisowo (1258), Obisovo (1263), Obessow (1298), Oboza (1307), Obysschow (1318) oraz Obyschow (1338). W czasach nowożytnych znana była pod nazwą Gross Obisch (1566, 1679, 1791, 1846, 1887), a Obiszówek jako villa Klein Obisch (1670) oraz Klein Obisch (1679, 1791 i 1887). Korzystne warunki klimatyczne, żyzne gleby i źródła wody zachęcały ludność do osiedlania się w okolicach Obiszowa.
Najstarsze ślady pobytu człowieka w tym rejonie sięgają epoki kamienia. Świadczą o tym liczne wykopaliska archeologiczne, które umożliwiają chronologiczny opis dziejów tych ziem, począwszy od epoki kamienia do wczesnego średniowiecza (w pobliżu Obiszowa zewidencjonowano ponad 30 stanowisk archeologicznych). Około 700 metrów na północny zachód od wioski, w pobliżu polnych dróg odkryto obozowisko mezolityczne z wytwórnią narzędzi. Wykopaliska archeologiczne wskazują, że mieszkańcy tego terenu zajmowali naziemne, prostokątne chaty. Podczas prac wykopaliskowych w Obiszowie odnaleziono dużo stanowisk z epoki brązu i żelaza (z kulturą łużycką). Odkryto tu również osady i cmentarzyska łużyckie z około 1200 roku p.n.e., ponadto cmentarzyska wczesnohalsztackie bogato wyposażone w wyroby z żelaza, brązu i bursztynu. Niniejsze znaleziska archeologiczne wskazują na kontakty z kulturą pomorską.
Na uwagę zasługują tu wczesnośredniowieczne stanowiska archeologiczne. Według map archiwalnych Muzeum Archeologicznego we Wrocławiu w pobliżu Obiszowa zlokalizowane były 3 grodziska plemienne. Podczas badań archeologicznych przeprowadzonych w sierpniu i wrześniu 1986 roku przez pracowników Muzeum Archeologiczno-Historycznego w Głogowie na osadzie przygrodowej, będącej częścią zespołu osadniczego grodziska plemiennego (z IX-X wieku), odkryto monety z X wieku – 38 fragmentów dirhemów arabskich, 3 całe i 24 fragmenty monet zachodnioeuropejskich. Znaleziono także 16 fragmentów ozdób srebrnych, fragment ozdoby z miedzi i 23 szklane paciorki. Pozyskano również ułamki naczyń, żelazną ostrogę i fragment tygielka.
Na przełomie XII i XIII wieku wieś należała do dóbr biskupstwa wrocławskiego, a od około 1260 roku stanowiła własność książęcą. Ze źródeł wiadomo, że w średniowieczu na okolicznych wzgórzach uprawiano winorośl. Z dziejami Obiszowa i Obiszówka związał się jeden z najpotężniejszych na Śląsku rodów rycerskich – von Haugwitz, wywodzący się z Miśni (dowodzi tego m.in. herb w czerwonym polu z czarną głową barana ze złotymi rogami). Pod koniec XIII wieku na ziemi głogowskiej osiedlił się Jan (także występujący w źródłach jako Jenchin) von Haugwitz. W dokumentach głogowskich występował bardzo często w latach 1299-1316, gdyż zyskał duże znaczenie na tutejszym dworze książęcym Henryka III Głogowskiego (1260-1309) i Henryka IV Wiernego (1291-1342). Nabył rozliczne dobra w ziemi głogowskiej (wg Codex Diplomaticus Silesiae). Z kolei 1441-1442 jako proboszcz w pobliskim Grodowcu wymieniany był Mikołaj von Haugwitz. Prawdopodobnie od Jana-Jenchina pochodziła głogowska linia rodziny. Synami Jana byli zapewne: Rudiger (wymieniany 1337-1359 patruus starosty Henryka) oraz Otto (1334), najpewniej tożsamy z imiennikiem, który zakupił Golankę koło Środy (1338). Pod koniec XIV stulecia w rejonie głogowskim znani byli jeszcze 3 członkowie rodu von Haugwitz: Jan, Henryk – dziedzic Małego Obiszowa (zm. 1598) i Prochsel. Jednak do największych zaszczytów z głogowskiej linii rodu doszedł dopiero Georg Carl von Haugwitz (1674-1745). Od 13 lipca 1742 roku właśnie Obiszów i Obiszówek (wraz z Potoczkiem, Gaikami i Turowem w rejonie głogowskim) weszły w skład dóbr Georga Carla von Haugwitza. Kolejnym właścicielem Obiszówka (Klein-Obisch) był Carl Wilhelm hrabia von Haugwitz – baron von Klein Obisch (7 grudnia 1779 roku został mu nadany herb). Ostatnim przedstawicielem głogowskiej linii rodu był Fryderyk von Haugwitz. Ponadto z dziejami Obiszówka związany jest ród von Rochow. Do największego znaczenia doszedł z tej rodziny Severin Karl Rochow (1699-1766) – pruski królewski radca, dziedzic dóbr Mały Kurów i Golowice, ożeniony z Barbarą Eleonorą z domu Kahl (1693-1769). Oboje zostali pochowani na cmentarzu przykościelnym w Kwielicach.
W 1929 roku mieszkało tu (włącznie z Obiszówkiem) 207 protestantów, 91 katolików i 10 osób innych wyznań. W 1944 roku okolice Obiszowa stanowiły odrębną gminę wiejską, o powierzchni 1345 ha, w której mieszkało 389 osób. W jej skład wchodziły miejscowości: Obiszów (Groß Obisch), Obiszówek (Klein Obisch) i Duża Wólka (Großswein). W tym okresie była w Obiszowie szkoła podstawowa, w której uczył jeden nauczyciel. Po II wojnie światowej naukę wznowiono we wrześniu 1949 roku. Placówka składała się z 4 oddziałów, w których pobierało naukę 39 uczniów. Decyzją władz samorządowych (na wniosek mieszkańców Obiszówka i Obiszowa) w 1972 roku dotychczasową osadę Obiszówek (przed 1945 rokiem Klein-Obisch) włączono w granice administracyjne wsi Obiszów.
W Obiszowie zachował się kościół filialny pod wezwaniem św. Kazimierza – należący do parafii w Kwielicach. Jest to obiekt poewangelicki, wybudowany na początku XX wieku. Początkowo miał charakter kościoła cmentarnego. Zniszczony w okresie powojennym, został odremontowany w latach 1981-1988 (prace nadzorowali kolejni 3 duszpasterze z Kwielic, księża: Henryk Szymusik, Marian Fedorko i Witold Pietsch). Do zabytków Obiszowa (w obrębie dawnego Obiszówka) należy również założenie pałacowe obejmujące: eklektyczny pałac – pełniący funkcję siedziby zarządcy dóbr królewskich (wzniesiony w 3. ćwierci XIX wieku, zapewne w miejscu starszej rezydencji), folwark, ogród gospodarczy oraz fragmenty ceglanego muru przypałacowego. W zachowanym w pobliżu pałacu ogrodzie gospodarczym występują: brzozy brodawkowate, dęby czerwone i szypułkowe, graby pospolite, jesiony wyniosłe, kasztanowce białe, lipy drobnolistne i szerokolistne, robinie akacjowe, świerki kłujące, topole kanadyjskie i wiązy szypułkowe.
AUTOR
MAREK ROBERT GÓRNIAK
INFORMATOR HISTORYCZNO-GEOGRAFICZNY
GRĘBOCICE – LUBLIN 2005
Obiszów - Gross Obisch link: http://www.glogow.pl/okolice/podstrony/polkowicki/obiszow.htm
Śląsk - Dolny Śląsk - Schlesien - Niederschlesien - Silesia - Zabytki Dolnego Śląska
Będę wdzięczny za wszelkie informacje o historii miejscowości, ciekawych miejscach oraz za skany archiwalnych widokówek lub zdjęć.
Wenn Sie weitere Bilder oder Ortsbeschreibungen zu dem oben gezeigten Ort haben sollten, wäre ich Ihnen über eine Kopie oder einen Scan sehr dankbar.
Tomasz Mietlicki e-mail - itkkm@o2.p