Szymocin - powiat polkowicki

vor 1945 Simbsen - Kreis Glogau

Kościół p.w. Podwyższenia Krzyża Świętego zbudowany został w XIV wieku. Wymieniony został w dokumentach źródłowych po raz pierwszy w 1376 roku. Powiększony został o kaplicę w drugiej połowie XVI wieku, a gruntownej przebudowie uległ w 1717 roku. Murowany z kamienia polnego i cegły, wzniesiony na planie prostokąta. Od północy znajduje się zakrystia a od strony południowej kaplica i kruchta. W dobudowanej od południowego  - wschodu kaplicy, umieszczono na jej wewnętrznych ścianach osiem epitafiów piaskowcowych w tym sześć figuralnych, polichromowanych, oraz dwa inskrypcyjne. Należą one do członków rodu von Loss. Kaplica jest połączona z wnętrzem kościoła szeroką arkadą. Jednonawowe wnętrze świątyni przykrywa sklepienie kolebkowe z lunetami zdobione stiukowymi plafonami. Dużą wartość ma różnostylowy jego wystrój, barokowy ołtarz główny i chrzcielnica. Interesujące nagrobki z XVI wieku i z połowy XVII wieku – większość umieszczona we wnętrzu kościoła ale także na zewnątrz. Na zewnątrz, elewacja południowa i ściany kruchty są dekorowane florystycznymi sgraffitami w formie plecionki w stylu renesansowym. Dużą wartość artystyczną stanowi zespół 15 rzeźb z około 1500 roku i umieszczony w kaplicy bocznej późnogotycki tryptyk z 1515 roku, którego fundatorem był Melchior von Stosch, twórca tak zwanej fundacji różańcowej, właściciel dóbr w Szymocinie. Interesująca jest ambona umieszczona w kościele w 1724 roku. Pochodzi ona z Grodowca, a wykonana została w 1606 roku. Podlegała renowacji, w 1707 kiedy to otrzymała barokową dekorację, w 1743 kiedy została odnowiona i w 1933 roku, kiedy to głogowski rzeźbiarz Jaeckel i wrocławski malarz Platzk przeprowadzili jej konserwację. Kościół otoczony jest kamiennym murem. W 1957 roku dobudowano kwadratową wieżę od zachodu, w której umieszczony jest gotycki dzwon z 1406 roku, jeden z najstarszych na Dolnym Śląsku. W okresie reformacji świątynia była w posiadaniu ewangelików. Nie mogło być inaczej gdyż jej patronami byli zagorzali protestanci, przedstawiciele okolicznej szlachty  Zygmunt von Loos i  Adam Henryk von Zedlitz. 21 stycznia 1654 roku kościół został zwrócony katolikom.

Epitafia na ścianie kościoła, drzwi wejściowe do świątyni oraz arkadowy fryz na zewnątrzej ścianie.

Siegmund von Loss Herrn auf Simbsen, Bantsch, Dammer und Waldvorwerk, geb. 18.02.1657, gest. 3.10.1704.
 

Hier deckt nur Erd und Stein den todten Leib allein. Im Himmel aber lebt bei Gott die Seele noch der sie gar bald befreit von schwerem Kreutzes Joch. Hoch edel wohlgeb. Herr, Herr Siegmund von Loss, Hr. auf Simbsen, Bantsche, Dammer und Waldvorwerg, welcher sein Leben Ehrlich angefangen, im Jahre Christi, 1657, den 18. February, rühmlich gefuhret 32 Jahr 32 Wochen, 3 Tage, endlich war gehlich doch seelig beschlossem Ao 1704, d. 3. Oct.. Nachdem Er zuvor, in hertzvergnügender, liebreicher, obwohl unfruchtbahrer Ehe gelebet 22 Jahr, 24 Woch,, 4 T, mit der itz herzschmerzlich betrübten Hochwohlgebohrnen Frauen, Frauen Hedwig Katharina Lossin, gebohrne v. Nimptschin, Fr. auf Simbsen, Bantsche, Dammer und Waldvorwerk, welche ihm zuletzt also nachseufzet: "Ich kann dir, liebster Schatz nicht förder Ehr erweisen, als das ich diesen Stein die Liebe lasse preisen, mein Auge weint um dich. Mein Hertze bleibt geträulich. Die Wanderer aber also:
Hoch Edler Held und Herr, Er ruh in seiner Gruft, ganz sanft und frey von Noth,biß ihn sein Jesus ruft. Wir aber gehn zurück, und sagen dieses frey: Hier liegt ein edler Herr, von alter Lieb und Treu. Mag auf dem Leichstein haben Herr Loss, der ist zwar todt, sein Lob bleibt unbegraben."

Herby góra -  von Los (ojciec) von Stosch (matka)

Herby dół - von Niebelschütz (matka ojca) von Unruhe (matka matki)

Odpisu z płyty nagrobnej dokonał Harald von Niebelschüz

Brama wejściowa na teren przykościelny oraz puste miejsce po otaczającym świątynie cmentarzu.

Epitafia we wnętrzu kościoła oraz drzwi z datami przeprowadzonych renowacji ambony.

Gotycki dzwon z 1406 roku oraz stare dębowe schody prowadzące na wieżę.

Płyta nagrobna przy murze okalającym kościół oraz fragment cmentarza.

Dwór w Szymocinie oraz zabudowa mieszkalno - gospodarcza dawnego majątku.

Dwór, wejście oraz pusty dziedziniec folwarczny - wiosna 2013 rok.

Dawna ewangelicka szkoła oraz były młyn.

Zabudowa miejscowości.

SZYMOCIN – wieś położna na obszarze Równiny Grębocickiej, w odległości około 15 km na południowy wschód od Głogowa, na wysokości 80 m n.p.m. Po raz pierwszy wymieniona jest w dokumencie z roku 1282 (jako Zamoczono). W innych średniowiecznych źródłach występuje pod nazwami: Zimocino (1307), Zymoczyn (1334) i Symsen (1437). Kontynuuje ona jednak znacznie starsze tradycje osadnicze. Świadczy o tym odkryte w ubiegłym stuleciu cmentarzysko prasłowiańskie. Podczas prac wykopaliskowych przeprowadzonych na zlecenie Ministerstwa Kultury i Sztuki z 50 grobów wydobyto gliniane naczynia oraz wiele rekwizytów z brązu. Na terenie wioski odnaleziono też szereg stanowisk wczesnośredniowiecznych oraz osady neolityczne, których mieszkańcy zajmowali naziemne, prostokątne chaty.

    Badania przeprowadzone na cmentarzysku kultury łużyckiej w Szymocinie stanowią poważny dorobek archeologii polskiej w początkach lat 50. XX wieku. Ze źródeł historycznych wiadomo, iż od około 1515 do 1810 roku w Szymocinie istniała tzw. fundacja różańcowa utworzona przez szlachcica Melchiora von Stosch. W okresie reformacji kościół w Szymocinie przejęli protestanci. Dopiero 21 stycznia 1654 roku został on zwrócony katolikom. Ówcześni właściciele wsi – Zygmunt von Loss i Adam Henryk von Zedlitz byli zagorzałymi protestantami. W czasie II wojny światowej funkcjonowało tu niemieckie więzienie (Gerichtsgefängis), w którym przetrzymywano głównie schwytanych na ucieczce z pracy przymusowej.

    Kościół filialny pod wezwaniem Podwyższenia Krzyża Świętego po raz pierwszy jest wymieniony w źródłach z 1376 roku (do 1979 roku miejscowość znajdowała się w granicach administracyjnych parafii Grębocice, następnie została włączona do Rzeczycy). Zbudowany został prawdopodobnie w XIV wieku i powiększony o kaplicę w końcu XVI wieku. Przebudowany w 1717 roku ma bogate wyposażenie wnętrza w stylu gotyckim, renesansowym i późnobarokowym. Murowany z kamienia polnego i cegły, o łącznej kubaturze około 3000 m2. Wzniesiony został na planie prostokąta z kwadratową wieżą od zachodu, zakrystią od północy oraz kaplicą i kruchtą od strony południowej. W jego nawie znajdują się sklepienia kolebkowe z lunetami, zdobione stiukowymi plafonami, wypełnionymi barokową polichromią. Kaplica nakryta sklepieniem kolebkowo-krzyżowym, zakrystia zaś kolebkowym. Elewacja południowa jest dekorowana sgraffitowym fryzem w stylu renesansowym, ciągnącym się wzdłuż kaplicy i nawy. Podobnym ornamentem sgraffitowym zdobiony jest szczyt kruchty. Duże walory artystyczne posiada renesansowy szczyt elewacji wschodniej, podzielony na pola przy pomocy lizen i gzymsów, ujęty rytmem spływów. Dużą wartość artystyczną stanowi późnogotycki tryptyk i zespół 15 rzeźb z około 1500 roku. W kościele znajduje się ponad 20 rzeźbionych w kamieniu, figuralnych nagrobków z XVI i 1. połowy XVII wieku. Ołtarz główny i chrzcielnica wykonane są w stylu barokowym. W 1724 roku w kościele umieszczono późnorenesansową ambonę pochodzącą z
kościoła w Grodowcu. Ze względu na bogate ornamenty snycerskie, unikalną polichromię i intarsje jest ona cennym zabytkiem kościelnego rzemiosła artystycznego. Kazalnica została ufundowana w 1603 roku. W 1707 roku obiekt otrzymał barokową dekorację, która w 1743 roku została odnowiona. W 1933 roku głogowski rzeźbiarz Jaeckel i malarz wrocławski Platzk przeprowadzili konserwację kazalnicy. Kościół otoczony jest kamiennym murem z bramką od strony południowej, zwieńczoną trzema renesansowymi szczytami i dekorowany sgraffitowym fryzem. W 1957 roku odbudowano wieżę kościoła (w której ulokowano zachowany dzwon gotycki z 1406 roku), wzmocniono dach. W kościele szymocińskim zachowały się umieszczone w gablocie na ścianie figury świętych: Barbary, Błażeja, Dionizego, Erazma, Idziego, Katarzyny, Krzysztofa, Małgorzaty, Pantaleona i Sebastiana. Przypuszcza się, że wcześniej zdobiły one ołtarz główny.

AUTOR MAREK ROBERT GÓRNIAK
INFORMATOR HISTORYCZNO-GEOGRAFICZNY