Łazy - powiat wołowski

vor 1945 Lahse - Kreis Wohlau

Dawny majątek wyznacza ogrodzenie. Tuż za ogrodzeniem w miejscu po rozebranym pałacu wybudowano nowy dom.

Dawna gorzelnia, krzyż w centrum miejscowości oraz jeden z domów w Łazach.

ŁAZY - HISTORIA WSI

Etymologia nazwy

Adamy i Damroth nazwę miejscowości wyprowadzają od słowa las. Rospond podaje, iż nazwa łazy jest nazwą kulturową, utworzoną od słowa łaz, oznaczającego teren uprawny w lesie, powstały po wykarczowaniu drzew.

Historia wsi i dóbr

Zapisy dotyczące Łaz, w źródłach historycznych pojawiają się już w wieku XIII. W roku 1308 wieś wymieniona została wśród miejscowości płacących czynsz na rzecz Głogowa (tamtejszej kolegiaty?). Wiadomo również, iż w wieku XVI we wsi liczono trzy kmiece łany.
Na terenie miejscowości znajdowały się dobra szlacheckie. Według danych pochodzących z roku 1787 oraz 1845 znajdował się tam jeden folwark. Natomiast dane z lat 1830 oraz 1880 mówią o dwóch folwarkach.
Na mapie pochodzącej z 1753 roku, oraz na późniejszej, z roku 1826, zaznaczono jeden folwark we wsi oraz jeden, założony po północnej stronie miejscowości, w pewnym oddaleniu od jej zabudowań.
Nazwiska właścicieli dóbr znane są już od połowy wieku XVII. W roku 1654 majątek był własnością rodu von Krekwitz.
W roku 1657 dobra należały do rodziny von Stößel. W roku 1665, część miejscowości określana jako Ober - Lahse, należała do von Lestwitza, natomiast część Nieder - Lahse była własnością von Kalkreutera. W kolejnych latach dobra stanowiły posiadłość następujących rodów: von Schweinitz (1690, 1736), von Nieselmeuschel (1780), von Kanitz (1790), von Johnston i Klagerbom (1809), Sonnabend (1835), von Wolansky (1844), Krause (1850), von Frech (1881). Od roku 1905 do czasów II wojny światowej majątek należał do Johannesa Rachmela.
Stojąca niegdyś na terenie dóbr siedziba szlachecka, wzmiankowana po raz pierwszy w 1830 roku, po roku 1945 została rozebrana. Na podstawie mapy, z końca wieku XIX wiadomo, iż usytuowana była po zachodniej stronie stawu.

Założony we wschodniej części majątku park kształtowany był prawdopodobnie w dwóch etapach. W latach 30-tych wieku XIX założono staw, od południa i zachodu otoczony wysoką groblą obsadzoną drzewami.
Drugi etap kształtowania parku przypada na lata 70. XIX wieku, kiedy to powstał postromantyczny park z trzema stawami połączonymi rowem wodnym.
W roku 1787 Łazy zamieszkiwane były przez 16 zagrodniczych rodzin. Do roku 1880 ilość zagrodniczych rodzin, zamieszkujących wieś wzrosła do 20. Wieś posiadała szkołę ewangelicką.
Na terenie miejscowości znajdowały się dwa młyny wodne (funkcjonujące jeszcze w roku 1880), z czego jeden poza terenem zabudowy.

Układ przestrzenny wsi

Wieś Łazy położona jest w północnej części gminy nad niewielkim ciekiem wodnym. Na zachód od miejscowości rozciąga się zalesiony obszar. Od południa do wsi dochodzi droga prowadząca do Wrzeszowa.
Układ miejscowości tworzą trzy drogi wiejskie. Jedna, w południowej części miejscowości, przebiegająca na linii wsch.- zach., po północnej stronie cieku wodnego, oraz droga do niej prostopadła, rozgałęziająca się na dwa trakty: jeden w kierunku płn.- zach. prowadzący do Jemielna, drugi w kierunku płn.- wsch. prowadzący do Piskorza.
Równolegle do tej drogi, po jej wschodniej stronie przebiega droga wiejska stanowiąca zachodnią granicę założenia dworskiego.
Zabudowania wiejskie powstawały w zachodniej części miejscowości, oraz w jej południowej części po południowej stronie drogi wiejskiej biegnącej wzdłuż cieku wodnego.
Dobra usytuowane są we wschodniej części miejscowości. Południową granicę założenia wyznacza droga polna prowadząca do Wrzeszowa, wschodnią i zachodnią granicę stanowią drogi wiejskie.
Na północy granicę dóbr wyznacza rów wodny. Wschodnią część założenia stanowi park. Główny element parku stanowi duży staw o nieregularnym kształcie, z niewielką wyspą.
Zabudowania folwarczne grupowano w zachodniej części zespołu. Wzniesione zostały w południowej i zachodniej stronie nieregularnego dziedzińca, od zachodu ograniczonego drogą prowadzącą do Piskorza. Pałac usytuowany był po wschodniej stronie dziedzińca gospodarczego.
Po 1945 roku folwark został rozparcelowany. Do dnia dzisiejszego zachowały się tylko nieliczne relikty założenia dworsko-folwarcznego. W pierzei płd. dziedzińca gospodarczego wzniesiono nowy dom.

Wybiórcze dane statystyczne:

- w roku 1845 wieś składała się z 30 domów , a w nich 219 mieszkańców w tym 6 katolików ,ponadto była tu szkoła ewangelicka, 2 młyny wodne, kuźnia, handlarz drewnem i handlarz bydłem,
- w roku 1895 liczba domów spadła do 23, liczba mieszkańców do 112, ale pojawiła się gorzelnia i owczarnia,
- w 1921 roku w 20 domach mieszkało 163 ewangelików i 17 katolików.
 

Źródło - Internet