Siedlnica - powiat wschowski

vor 1945 Zedlitz - Kreis Fraustadt

Stary grób, tablice pamiątkowe umieszczone w ścianie kościoła oraz twarz rycerza Kotwicza z epitafium.

Zespół pałacowy w Siedlnicy Dolnej położony jest w zachodniej części wsi i podobnie jak inne pobliskie majątki, składa sie z trzech enklaw przestrzennych: rezydencjonalnej, gospodarczej i koloni mieszkalnej. Kompleks rezydencjonalny zlokalizowany w południowo- wschodniej części założenia otoczono murem kamiennym, który oddzielał pałac i park od kościoła i reszty wsi. Na wschód od niego wzniesiono domy mieszkalne dla pracowników. Część gospodarcza natomiast zachowała się do dzisiaj tylko częściowo i rozpościera się po stronie południowo-zachodniej pałacu. Obecnie pałac jest zamieszkany tylko częściowo.

Wieś Siedlnica pojawia się w źródłach pod różnymi nazwami – Cedelitz, Sydylitz, Sedlnicz a także Świdnica, stąd też wynikają niektóre problemy z interpretacją zachowanych źródeł. Osada została założona z dawnych obszarów dworskich i włościańskich. W latach 1566-1578 miejscowość miała dwóch właścicieli: Dłuskich i Radzyńskich. Taki rozdział dóbr pomiędzy dwóch dysponentów funkcjonował przez długi czas. W XVIII wieku tzw. Siedlnica Dolna obejmowała zachodnią część wsi i władał nią Antoni Dzieduszycki. W roku 1811 majątek został wykupiony przez pochodzący z Niemiec ród Lichtów, a następnie Peikerów. Wówczas to, w roku 1847, gruntownie przebudowano pałac po Dzieduszyckich nadając mu szatę neogotycką. W roku 1860 w tym samym stylu wybudowano grobowiec rodzinny. Autorem obu obiektów jest bliżej nieznany architekt berliński.

Pałac w Siedlnicy założony został na planie prostokąta z ryzalitami przy dłuższych bokach. Posadowiony na wysokim podpiwniczeniu, zakomponowany jako parterowy z półpiętrem, w partiach ryzalitowych piętrowy, nakryty został dachami dwuspadowymi. Elewacje rozczłonkowano występującymi z lica wielobocznymi sterczynami w elewacjach wzdłużnych, rozgraniczającymi dwuosiowe płaszczyzny. Fasadę i elewację ogrodową akcentują umieszczone pośrodku piętrowe, czteroosiowe ryzality. Ryzalit fasady wieńczy prosty szczyt flankowany w narożnikach ozdobnymi sterczynami ze zwieńczeniami w kształcie korony komina. Ryzalit ogrodowy, w części parterowej mocno wysunięty, mieści arkadowy portyk z tarasem. W poziomie piętra został on zlicowany z całością elewacji i otwarty na taras czterema wejściami typu porte-fenêtre i podobnie jak ryzalit fasady – flankowany sterczynami. Elewacje wieńczy profilowany gzyms, w części ryzalitu ogrodowego i przyległych partii przechodzący w formę fryzu arkadkowego. Górna część ryzalitu ogrodowego zwieńczona krenelażem i zdobiona płycinami, pośrodku posiada flankowaną sterczynami wystawkę. Zamkniętym odcinkowo oknom parteru odpowiadają na osiach zdwojone okienka półpiętra. Arkady portyku oraz okna na piętrach ryzalitów zamknięte są półkoliście.

Obecnie niestety pałac jest właściwie ruiną. Nie zachowały się jego stropy, okna i spora część ścian wewnętrznych. Nie ma już właściwie śladu po stolarce, chociaż obiekt do dzisiejszego dnia jest częściowo zamieszkany. Do części użytkowanej prowadzą dobudowany najprawdopodobniej w latach powojennych ganek przy elewacji wschodniej i schody przy elewacji północnej.

Pałac nigdy nie doczekał się większych remontów. W ostatnich latach wyremontowano natomiast grobowiec rodziny fundatorów – rodu Peikerów znajdujący się tuż przy kościele w Siedlnicy.

Pałac w Siedlnicy jest doskonałym przykładem dziewiętnastowiecznego historyzmu w duchu neogotyku, który zrodził się w wyniku fascynacji nie tylko architekturą, ale także literaturą średniowiecza. Powstał on również pod wpływem modnego wówczas starożytnictwa i stanowił przejaw szukania przez artystów stylu narodowego własnego kraju.
 

Małgorzata Szymańska-Dereń
Źródło:
"Zamki, dwory i pałace województwa lubuskiego"