Dolny Śląsk - dziedzictwo przeszłości utrwalone w zabytkach
Niederschlesien - die Erbschaft der Vergangenheit in Denkmälern verewigt
Lower Silesia - inheritance of the past in remains
Sława - powiat wschowski
vor 1945 Schlesiersee früher Schlawa - Kreis Glogau
Na pograniczu Śląska i Ziemi Lubuskiej leży miasteczko Sława, przed 1945 rokiem Schlesiersee wcześniej Schlawa (nazwę zmieniono jak wielu innym miejscowościom z tego rejonu pod koniec lat trzydziestych z powodu jej słowiańskiego brzmienia). To duży ośrodek turystyczno – wypoczynkowy i sportów wodnych. Na miejscu usytuowanego obok rynku pałacu stał w XV wieku drewniany zamek. W 1468 roku nabywa go Melchior von Rachenberg. Ród ten posiada od XIV wieku zamek w Jakubowie koło Głogowa a także od 1516 roku zamek w Borowie Polskim koło nowego Miasteczka (Jan von Rachenberg z Borowa był żołnierzem i doradcą króla Polski Zygmunta I Starego). Od połowy XVII wieku przebudowany już w poprzednim stuleciu zamek, jest w posiadaniu Jana Franciszka von Barwitz barona Fernemont. Barwitzowie wywodzili się z Piemontu regionu w pn. Włoszech, przenosząc się w XVI w. do Lotaryngii kupują tam majątek Fernemont. 12 Stycznia 1623 roku w Wiedniu cesarz Fryderyk II Habsburg nadał rodowi Barwitz tytuł Barona,a także uzyskali prawo do posługiwania się drugim nazwiskiem związanym z posiadanym majątkiem de Fernemont. Wcześniej, bo w roku 1595 zaliczeni zostali w poczet szlachty Rzeszy. Jan Franciszek von Barwitz-Fernemont był komendantem twierdzy głogowskiej. W 1642 roku dowodził piechotą wojsk cesarskich przeciw Szwedom pod Lipskiem. W rok później za zasługi został przez cesarza zaliczony w poczet nowej szlachty w Dolnej Austrii oraz otrzymał miasto Sławę wraz z majątkiem. Po wielkim pożarze, który wybuchł 6 czerwca 1721 roku niszczącym większą część miasta oraz pałac, Barwitzowie zbudowali nową dwukondygnacyjną niezwykle efektowną barokową rezydencję. Na zewnętrznej elewacji, nad wejściem, umieszczono herby rodowe (dziś są to herby Haugwitzów i Rechanbergów). Od strony jeziora wybudowano reprezentacyjne schody, na, przeciwko których rosną dwie sosny czarne, z których jedna mierzy dziś 392cm. Stanowi ona najgrubsze drzewo tego gatunku w Polsce. Trudno także nie zauważyć, sprawiającego niesamowite wrażenie, największego skupiska bluszczu, oplatającego większość drzew na przykład w drodze na miejskie kąpielisko (do 1927 roku jezioro było własnością prywatną i należało do majątku).
Dwie sosny czarne, z których jedna mierzy dziś 392cm. Stanowi ona najgrubsze drzewo tego gatunku w Polsce. Rosną w parku obok pałacu.
W pobliżu rezydencji znajduje się piętrowa oficyna stanowiąca całość z XVI wieczną wieżą. Połączona jest z głównym budynkiem murem w kształcie łuku. Do pałacu prowadzi droga rozpoczynająca się bramą z umieszczonymi herbami właścicieli. Na dziedziniec, na którym posadzono monumentalnej dziś wielkości platany, przeniesiono w 1743 roku z rynku figurę czeskiego patrona św. Jana Nepomucena. W XVIII w. majątek rodu Fernemont-Barwitz był jednym z największych na Ziemi Głogowskiej , a właściwie drugim co do wielkości po posiadłości Schönaichów z Siedliska koło nowej Soli i liczył około 5000 hektarów .W 1761 roku podczas wojny siedmioletniej (1756-1763), żołnierze kozaccy jeździli końmi po pałacu dokonując licznych załamań stropów. Pożar, który wybuchł 8 sierpnia 1765 roku był największy w Sławie, ocalił jednak budynek, a hrabia von Barwitz na czas odbudowy miasta (1 rok) udzielił schronienia w pałacu sławskim notablom. W 1884 roku umarł bezpotomnie ostatni z rodu-Carl von Barwitz (w latach sześćdziesiątych stał jeszcze w parku jego grobowiec, ale dokonano jego zniszczenia). W 1886 roku decyzją sądu wrocławskiego rozstrzygającego spór pomiędzy von Seckeandorfami i von Haugwitzami pałac z majątkiem staje się własnością Haugwitzów ,mających swoje posiadłości na Morawach. W 1927 roku udostępniają oni na użytek publiczny dotąd prywatne jezioro.
W czasie drugiej wojny światowej
budynek przejmuje VII Oddział Głównego Urzędu Bezpieczeństwa Rzeszy z Berlina,
przekształcając go w rezydencję szefa SS od 1926 roku, od 1934 roku szefa
gestapo, następnie od roku 1943 ministra spraw wewnętrznych Heinricha Himmlera.
Skonfiskowane zabytkowe wyposażenie pałacu zostaje wywiezione robiąc miejsce na
księgozbiory Raichsfurera SS. Zasoby pochodziły ze zbiorów niemieckich, ratowane
przed nalotami, oraz ze zrabowanych przez Niemców bibliotek i archiwów podbitych
krajów, także z Polski. Największą wartość przedstawiały dokumenty władców
śląskich i archiwa lóż masońskich. Wielkość księgozbioru to nawet według jednych
źródeł 1 mln. tomów.
Znaczna jednak część uległa rabunkowi oraz zniszczeniu w 1945 roku. 80 tys.
pozycji przekazano do archiwum w Ciążeniu pod Poznaniem gdzie pozostają do dnia
dzisiejszego. Jest to zbiór lóż wolnomularskich ze Śląska i Pomorza, mała ich
część pochodzi z innych terenów. Zawiera wszystkie niemieckie encyklopedie
wolnomularskie oraz część angielskich i francuskich, liczne drukowane mowy
wygłaszane w lożach oraz pieśni, statuty i konstytucje. Najstarsza część
księgozbioru należącego do Biblioteki Uniwersyteckiej w Poznaniu to druki
różnokrzyżowców z XVII w.
Tajemniczości już nie pałacowi, ale Sławie dodaje hipoteza o doświadczeniach
wytrzymałościowych prototypów U-botów na jeziorze sławskim. Jest to jednak mało
prawdopodobne przy tak małej na te potrzeby głębokości akwenu ok. 5 m. Faktem
jest jednak istnienie ośrodka szkoleniowego w ramach przysposobienia morskiego
Marine Hitlerjugend, dla chłopców w wieku 14-18 lat. Oraz to, że kadłuby U-botów
były wykonywane w głogowskiej stoczni Kriegsmarine odległej o 30 km, montowano
tu silniki. Z stąd już w pełni wyposażone płynęły samodzielnie do Szczecina
gdzie jeszcze dokonywano ostatecznego przeglądu technicznego. Potem już tylko
„wilcze stada”.
Pałac w Sławie od 1957 roku przystosowano na potrzeby Państwowego Domu Dziecka,
którą to funkcję pełni do dziś. Korzystając z uprzejmości pracowników można
zajrzeć do gabinetu Himmlera, jednego z głównych przywódców hitlerowskich
Niemiec.
Brama wjazdowa oraz k
artusze herbowe na bramie oraz na pałacu.Na dziedziniec, na którym posadzono monumentalnej dziś wielkości platany, przeniesiono w 1743 roku z rynku figurę czeskiego patrona św. Jana Nepomucena.
Współczesne wnętrze pałacu w Sławie.
Wejście prowadzące do gabinetu ministra spraw wewnętrznych III Rzeszy Heinricha Himmlera.
W 1884 roku umarł bezpotomnie ostatni z rodu Carl von Barwitz. W latach sześćdziesiątych stał jeszcze w parku jego grobowiec, ale dokonano jego zniszczenia. Dziś miejsce to zostało upamiętnione tymi oto głazami.
Obok pałacu usytuowany jest kościół p.w. Michała Archanioła. W 1604 roku dokonano jego późnorenesansowej przebudowy, wykorzystując mury poprzedniego, ufundowanego już w XIII wieku. Od 1524 roku, zgodnie z decyzją Rechenbergów, którzy przeszli na luteranizm, kościół jest w rękach ewangelików. Konsekwencją wojny trzydziestoletniej (1618-1648) jest utrata przez Rechenbergów po prawie 200-latach Sławy, a kościół w 1654 roku po 130 latach wraca w posiadanie katolików. Świątynia ma halowe wnętrze, z okresu po pierwszym pożarze w 1765 roku (drugi w 1790) pochodzi sklepienie kolebkowe z lunetami. Na uwagę zasługuje bogate renesansowe i barokowe wyposażenie wnętrza. Późnorenesansowy drewniany ołtarz główny pochodzi z 1603 roku, późnogotycka rzeźba Chrystusa Frasobliwego z XVI wieku.
Ambona znajdująca się w kościele parafialnym p.w. Św. Michała Archanioła w Sławie jest arcydziełem sztuki kamieniarskiej. Wybudowana w 1619 roku. Wykonana z piaskowca, kolista mównica wsparta na jońskiej kolumnie oplecionej winoroślą. Ambona ufundowana została przez Annę von Niebelschütz, córkę Melchiora von Rechenberg. Na baldachimie w kształcie gwiazdy umieszczone są gwiazdy, słońce, księżyc, a wśród nich widnieje kometa z jaśniejącym ogonem. Ambona prawdopodobnie jest jedynym zabytkiem na naszych ziemiach, który ma wyraźny związek z pojawieniem się w 1607 r. komety Halleja. Pojawienie się komety odbierane było przez ówczesnych mieszkańców Sławy jako zapowiedź nieuniknionego nieszczęścia. Na zaplecku ambony znajduje się następujący zapis ,,…ukazała się kometa, zwiastująca klęskę i nieszczęścia. Na podziękowanie Bogu za szczęśliwe oddalenie klęsk została ufundowana przez Hr. Rechenberg ze Sławy Śląskiej jako votum dziękczynne…”
W centralnym miejscu rynku wybudowano w latach 1834-1836 zbór ewangelicki. Pierwotnie p.w. Świętej Trójcy, dziś to kościół p.w. Miłosierdzia Bożego. Późno klasycystyczna budowla z wysoką na 46 metrów wieżą i dwoma kondygnacjami empor dla pomieszczenia jak największej liczby wiernych.
D
awna gorzelnia oraz zabudowa miejscowości.Jezioro Sławskie.
Na terenie cmentarza komunalnego w Sławie znajdują się zachowane pozostałości rokokowych i klasycystycznych pomników nagrobnych pochodzących z 2 połowy XVIII w i początków XIX w. W murze cmentarnym od strony zachodniej i wschodniej znajdujemy wmurowane liczne epitafia z 2 połowy XIX w.
Spotkanie przedstawicieli rodziny von Haugwitz w Sławie - 15.05.2015.
Szczególne podziękowania składam panu Tomaszowi Wojciechowiczowi za wskazanie źródeł dotyczących przeszłości pałacu oraz za umożliwianie wielokrotnego zwiedzania tego wspaniałego obiektu.
Archiwalne widokówki i zdjęcia
Historische Ansichtskarten und Fotos
Friedrich Bernhard Werner - Ilustrowana Topografia Śląska z lat 1744-1768. Skany udostępnił autor strony: http://www.dokumentyslaska.pl/
Friedrich Bernhard Werner - Schlesische Bethäuser. Reprint von 1748 - 1752.
Jednostronna plakieta noworoczna; panorama miasta, poniżej stylizowany orzeł z krzyżem na piersi i napis: SCHLAVE. GLÜCK AUF 1928. PAVLINENHÜTTE NEVSALZ ODER.
Uczennice sławskie - 1935/36. Dzieci z katolickiej szkoły - rok 1932 (urodzone 1925) oraz z rocznika 1923/24 (nauczycielka Tolksdorf). Zdjęcia pochodzą z czasopisma Neuer Glogauer Anzeiger.
Poniżej tekst Martina Sprungali w tłumaczeniu Danuty Foltynowicz – Kociubińskiej
Naszkicowanie losów rodziny,
nawet szlacheckiej, jest bardzo trudne. Często można sięgnąć jedynie do bardzo
skąpych materiałów źródłowych. Tradycja spisywania kronik rodzinnych pochodzi z
czasów nowożytnych, zatem szukając informacji jest się skazanym na dokumenty
dworskie, które albo już nie istnieją lub w ogóle nie istniały.
Najstarsza wzmianka o przedstawicielu z rodziny Rechenbergów na Śląsku pochodzi
z roku 1290. Książę Henryk, pan Głogowa, podarował w tym czasie miastu Głogów
swoje wsie: Brzostów, Ruszowice i Jaczów. Świadkiem tego zdarzenia był Henryk
von Rechenberg, antenat śląskiej gałęzi rodu. Rodzina von Rechenbergów wywodzi
się z saksońskiej miejscowości Rechenberg, w dokumentach której już w roku 1270
wymienia się nazwisko jej właścicieli. Rodzina von Rechenberg należała do służby
śląskich Piastów. Przez wiele pokoleń członkowie tego rodu nazywali siebie
zarządcami Piastów. Jak duże wpływy i znaczenie mieli Rechenbergowie można
stwierdzić zapoznając się z aktem z 1313 roku podziału majątku Henryka III
między spadkobierców. Jednym ze świadków tego wydarzenia był Gelferadus (Wolfrad)
Rechenberg, syn Heinricha, o czym świadczy jego podpis na dokumencie.
Późniejszy upadek potęgi piastowskiej doprowadził do tego, że czescy królowie
coraz częściej ingerowali w sprawy śląskie i podporządkowywali sobie księstwo po
księstwie. Już w 1289 roku górnośląscy Piastowie przysięgli wierność królowi
Czech Wacławowi II. Jego następcy konsekwentnie kontynuowali ekspansyjną
politykę – z korzyścią dla prostych obywateli, gdyż każdy nowy władca troszczył
się o spokój i próbował zażegnać odwieczne spory i walki. W 1327 książę Henryk
IV Wrocławski poddał się Czechom dobrowolnie i wpędził tym w kłopoty
głogowskiego księcia Jana von Steina, gdyż ten zaatakował Wrocław. Jako
zadośćuczynienie za to zajście on także stał się w 1329 roku lennikiem króla
czeskiego. W tym samym roku poddał się także książę Bolesław, władca Legnicy i
Brzegu, na obszarach panowania którego mieli swoje ziemie także Rechenbergowie.
Jedynie głogowski książę Przemko (skrót od Przemysław) przeciwstawił się silnym
Czechom, bowiem jako zięć księcia Bernharda von Schweidnitza, zięcia polskiego
króla Władysława Łokietka, miał nadzieję na ponowne zdobycie Wielkopolski i
Poznania, które niegdyś należały do jego ojca. Jednakże czasy chwały śląskich
Piastów i ich wielkiego znaczenia bezpowrotnie minęły. Przemko umarł bezdzietnie
w 1331 roku, przez co dziedziczyli po nim jego dwaj bracia (Henryk IV von Sagen
i Jan von Steinau), którzy w tym czasie byli wiernymi poddanymi króla Czech.
Również w dokumentach książęcych przedstawiających to wydarzenie pojawia się
trzecia generacja rodu - Henryk II von Rechenberg występujący jako świadek.
Wdowa po Przemysławie otrzymała dożywotnio miasto Głogów, Bytom Odrzański i
zamek Tarnów – te dwa ostatnie miały później stać się własnością rodziny
Rechenbergów. Henryk II Rechenberg był wtajemniczony w sposób zarządzania u
księcia Henryka IV von Sagen, dlatego też on, jak i jego synowie Gelferadus,
Günther i Dietrich wymieniani byli wielokrotnie w różnych dokumentach.
W 1343 r. nowy książę – Henryk V stracił ziemię wschowską na rzecz króla
polskiego Kazimierza III Wielkiego. Księstwo głogowskie malało, a jego władcy
dzielili je coraz częściej i wplątywali się w zatargi z sąsiadami.
Pod koniec XIV wieku rodzina Rechenbergów wkroczyła w nową fazę swojej historii.
W roku 1381 król Wacław IV użyczył rycerzowi Mikołajowi (Nickel) von Rechenberg
królewską część miasta Bytom i dwór Tarnów. Ową książęcą część miasta Bytom
nabył Mikołaj i jego bracia w roku 1398 z rąk księcia Ruprechta von Liegnitz za
600 marek czeskich. W 1507 r. pozyskali oni dodatkowo wójtostwo Bytom. Następnie
w roku 1388 nabyli twierdzę Freudenberg, która należała do nich jedynie kilka
lat. W 1391 doszło do zajęcia wsi Kliczków (powiat Bolesławiec). Osada ta
założona została w 1297 r. przez Bolka I von Schweidnitza. Tutaj utworzyły się
poboczne gałęzie Rechenbergów, którzy potrafili zaokrąglić swoje posiadłości i
rezydowali na tych terenach przez ponad 300 lat. Nieudolność gospodarcza
ostatnich głogowskich Piastów stworzyła rycerstwu – w tym Rechenbergom – dogodne
możliwości rozwoju. Książę Henryk VIII prowadził bardzo rozrzutny tryb życia i
pozostawił swoim spadkobiercom wysokie długi. Jedną z możliwości ich
zredukowania była sprzedaż książęcych własności. Dlatego też w 1397 roku braciom
Rechenbergom zaoferowano założoną niegdyś przez księcia Przemka, miejscowość
Przemków. W 1391 r. pozyskano także Borów Polski, który stał się czymś w rodzaju
stałej siedziby rodu. Coraz częściej Rechenbergowie wymieniani są jako
właściciele tych posiadłości, będących zawsze wspólnotą braci. Miało to tę
zaletę, że w przypadku nagłej śmierci jednego ze współwłaścicieli, ziemia nie
mogła być uważana za pozostawione lenno, a tym samym nie mogła być
skonfiskowana. Jak miało się okazać, była to dobra polityka rodziny, gdyż tylko
Klemens von Rechenberg miał męskich następców. Jego syn Kaspar (1448), który
należał do piątej generacji na Śląsku, występuje w dokumentach jako pan na
Borowie Polskim. W następnej generacji dochodzi jednakże do podziału rodu na
dwie linie. Mikołaj von Rechenberg otrzymuje Kliczków i staje się przez to
atentatem dziewięciu generacji w tym rodowym gnieździe.
Melchior (1427 – 1482) otrzymuje Borów Polski jako siedzibę, którą mógł
poszerzyć o Borów Wielki. W roku 1468 otrzymuje on od księcia Henryka XI władzę
nad Sławą, do której należą również wsie Radzyń, Lubogoszcz i Polski Tarnów
(później Tarnów Jezierny). Kolejno Przybyszów i Stare Strącze stają się
własnością Rechenbergów. Sprzedaż w 1468 r. była w rzeczywistości tylko
zastawem, ale wobec kondycji budżetu głogowskich książąt nie można było liczyć
na to, iż kiedykolwiek wykupią oni miasto. Logicznym zatem było, że w roku 1477
Jan II oddał Melchiorowi von Rechenbergowi Sławę jako lenno.
By zabezpieczyć w międzyczasie podzielone posiadłości rodzinne, Melchior nakazał
księciu potwierdzić całość dóbr rodzinnych (1476). Po śmierci Melchiora dochodzi
do kolejnego podziału posiadłości rodowych: Melchior i Klemens otrzymują Borów
Polski i Sławę, natomiast Baltazar i Melchior wraz z nieletnimi braćmi dzielą
między siebie resztę posiadłości. Uregulowanie to nie było sztywne – można było
bowiem dziedziczyć między sobą. Młodsi bracia Hans i Mikołaj von Rechenberg –
Sławski w 1506 kupują od księcia Zygmunta Głogowskiego (późniejszego króla
Polski – Zygmunta Starego) Nowe Miasteczko i Otyń. W 1510 r. bracia kupują też
oddaną im w lenno wieś Lubogoszcz, którą dopisuje się do ich własności.
Władza Rechenbergów osiągnęła w tym czasie punkt kulminacyjny, co pokazuje np.
fakt nabycia posiadłości Ochla. Książę Jan II zdobył w 1481 r. Głogów i przegnał
wdowę Małgorzatę von Cilly. Ponieważ rycerze z rodu von Zabel, panowie Ochli,
Konotopu i terenów wzdłuż Odry odmówili mu służby, napadł na nich w Ochli stając
się rycerzem – rozbójnikiem. Obu starszych braci von Zabel kazał stracić,
młodszego zaś uwięził w kożuchowskim więzieniu, gdzie ten zmarł śmiercią
głodową. Zbiegły w 1497 r. Baltazar von Zabel zwrócił się do Mikołaja i Hansa
Rechenbergów z prośbą o pomoc i zaproponował im w zamian za nią połowę
dziedzictwa. Posiadłości rodu von Zabel trafiły jednak do czeskiej korony, a
spadkobierca otrzymał jedynie pieniężne zadośćuczynienie. Posiadłość w Ochli
została później (1516) zaoferowana Rechenbergom za 7 tys. węgierskich guldenów i
to nie na prawie lenna, lecz jako dobra własne (alodium). Zabelowie zrezygnowali
z jakichkolwiek roszczeń spadkowych w przyszłości wobec tego terenu.
Hans von Rechenberg Sławski Kożuchowski (zm. 1537) był w swoim czasie
najpotężniejszym panem w księstwie głogowskim i utrzymywał bardzo dobre kontakty
z czeskim dworem. Należał do orędowników protestantyzmu na Śląsku i był
przyjacielem Marcina Lutra i Filipa Melanchtona. Już w 1522 r., zaledwie w rok
po sejmie Rzeszy w Wormacji, odprawiał w swojej prywatnej kaplicy zamkowej
nabożeństwa w obrządku ewangelickim. W 1524 r. kościoły w Kożuchowie, Bytomiu i
Sławie stały się ewangelickie. Jego bratanek Georg (zm. 1559) wprowadził ten
obrządek religijny w Ochli dopiero w 1559 roku.
W 1534 r. otrzymał Hans tytuł barona Sławy i Ochli. Umarł w 1537 na czeskim
dworze w Pradze i został złożony w zamku w Kożuchowie.
Posiadłości rodziny zostały w międzyczasie zabezpieczone poprzez wielokrotne
„inwestytury do jednej ręki”, co sprawiło, że krewni mogli dziedziczyć po sobie.
Po śmierci Hansa von Rechenberga można mówić o spadku znaczenia tego rodu. Jako
luterani wpadli w wir kontrreformacji i wycofali się na dłuższy czas do
saksońskich Łużyc.
Najpierw utracili Ochlę. Ostatni właściciel – Hans von Rechenberg Ochlski –
zmarł bezpotomnie w 1610 r. i przekazał w testamencie swoje włości siostrze.
Najbliższy kuzyn, Baltazar von Rechenberg Sławski (zm. 1634) podjął starania o
przejęcie tych ziem, ale zakończyły się one niepowodzeniem. Po śmierci
właścicielki, prawa do nich przeszły na jej męża, Ernsta, barona von
Sprintzensteina, który posiadłość Ochla przekazał jezuitom. Dzięki tej
darowiźnie utworzyli oni na Śląsku swoją pierwszą siedzibę.
Wraz ze śmiercią Baltazara władzę w Sławie przejął katolicki głogowski
gubernator Barwitz, zasłużony w wojnie 30-letniej cesarski generał, baron von
Fernemont.
Przemków został sprzedany Leo Kropello de Medici, który jednak nigdy za niego
nie zapłacił. Spór prawny został rozstrzygnięty dopiero przez Fryderyka II
Pruskiego w roku 1745.
Kliczków został zastawiony u rodziny von Schellenberg. Rechenbergowie w
następstwie wojny 30-letniej i kontrreformacji w połowie XVIII wieku opuścili
Śląsk, gdzie żyli i działali przez 500 lat.
Dr Martin Sprungala – Dortmund
Tłumaczenie: Danuta Foltynowicz – Kociubińska
Sława - Pałac
Zespół parkowo-pałacowy w Sławie (niem. Schlawa)) położony
jest w południowo-zachodniej części miasta, tuż nad Jeziorem Sławskim. Z jego
południowego narożnika biegnie ulica stanowiąca połączenie komunikacyjne z
miastem. Na teren parku prowadzi brama wjazdowa, po przejściu której zwiedzający
trafia na dziedziniec z figurą św. Jana Nepomucena z 2. ćw. XVIII wieku. Wówczas
też oczom ukazuje się pałac stanowiący dominantę całości zespołu – obecnie
nieużytkowany, jest w rękach prywatnego właściciela.
Pałac powstał na miejscu zamku wzmiankowanego w 1468 roku, w związku ze
sprzedażą miasta przez księcia Henryka głogowskiego Melchiorowi von Rechenberg z
Borowa Polskiego. Pod koniec XVI wieku – około roku 1574 – Hans Rechenberg
przebudował rezydencję w stylu renesansowym. Prawdopodobnie w roku 1655 lub w
1667 posiadłość została zakupiona przez generała Jana Franciszka Barwitz von
Feremont. Kolejne zmiany w ukształtowaniu m.in. bryły budynku wymusił jednak
dopiero pożar, jaki strawił miasto w 1721 roku. Wówczas też nastąpiła przebudowa
całego zespołu w stylu barokowym, a ocalałą z ognia część wkomponowano w nową
bryłę. W tym okresie dobudowano także oficynę i wzniesiono bramę wjazdową. Prace
prowadzono w latach 1732-1735. Po roku 1854 znaczne zmiany objęły istniejący po
przekształceniach barokowych regularny ogród. Założenie przekształcono wówczas w
ogród romantyczny, powiększając także jego powierzchnię. Pracami nad kompozycją
założenia kierował Carl – Eduard Petzold (uczeń Pücklera). Wówczas też, pod
koniec XIX wieku, po śmierci ostatniego z rodu von Feremont – Karola – w 1887
roku, posiadłości sławskie przeszły w ręce hrabiostwa von Haugwitz. W rękach tej
rodziny założenie pałacowe pozostało do II wojny światowej, w czasie której w
pałacu urządzono siedzibę Głównego Urzędu Bezpieczeństwa Rzeszy. W latach
powojennych dokonano przebudowy dachu oraz częściowo układu przestrzennego –
adaptując pałac na Dom Dziecka.
Dzisiejszy obiekt założony jest na planie wydłużonego prostokąta, do którego od
strony południowo-wschodniego narożnika przylega ustawione pod kątem rozwartym
skrzydło pałacu. Bryła pałacu składa się z dwu członów – korpusu głównego i
przylegającego od południowego wschodu skrzydła. Obie części, dwukondygnacyjne,
nakryte są dachami mansardowymi. Występujące dwustronnie pośrodku korpusu
pseudoryzality mają trzy kondygnacje i nakryte są czterospadowym dachem
mansardowym. Pierwotnie partie trzeciego piętra miały kształt wystawek
zwieńczonych trójkątnymi szczytami. Elewacje, dłuższe trzynastoosiowe, krótsze
pięcioosiowe, rozczłonkowane szerokimi pilastrami, rozdzielającymi pary okien i
flankującymi naroża, w poziomie zaakcentowane są szeregami symetrycznie
rozmieszczonych prostokątnych okien, linią wąskiego gzymsu nad cokołem oraz
profilowanym gzymsem wieńczącym. Wejścia, główne i ogrodowe, umieszczone
pośrodku pseudoryzalitów, zaakcetowane zostały nad gzymsem drugiej kondygnacji,
prostym trójkątnym tympanonem. Wejście w elewacji ogrodowej ujęte jest portalem
kamiennym, a w polu tympanonu znajduje się kartusz herbowy. W dwutraktowym
układzie wnętrza z sienią przelotową na osi, zachowała się klatka schodowa oraz
dwukondygnacyjna sala balowa nad sienią. Formy barokowego rozplanowania
zastosowano także przy planowaniu sal w południowo-zachodnim narożniku korpusu
głównego – wykorzystano tutaj plan elipsy z czterema niszami. Obecnie pałac
stanowi własność prywatną.
Śląsk - Dolny Śląsk - Schlesien - Niederschlesien - Silesia - Zabytki Dolnego Śląska
Będę wdzięczny za wszelkie informacje o historii miejscowości, ciekawych miejscach oraz za skany archiwalnych widokówek lub zdjęć.
Wenn Sie weitere Bilder oder Ortsbeschreibungen zu dem oben gezeigten Ort haben sollten, wäre ich Ihnen über eine Kopie oder einen Scan sehr dankbar.
Tomasz Mietlicki e-mail - itkkm@o2.pl