Borowe - powiat żagański

vor 1945 Burau - Kreis Sprottau

Ruina pałacu.

Kościół p.w. Matki Bożej Częstochowskiej.

Autor fotografii Eckhard Huth z Drezna.

Borowe - Dwór

Wieś Borowe (niem. Burau) położona jest w połowie drogi między Iłową a Gozdnicą. Dwór jest zlokalizowany w części południowej wsi. Na zachód od dworu znajduje się założenie folwarczne, natomiast od wschodu dawny park krajobrazowy z zachowanymi pojedynczymi okazami starodrzewia: bukami, klonami, kasztanowcami.

Najstarsze wzmianki dotyczące wsi pochodzą z 2. poł. XV wieku. W tym czasie była ona częścią majątku Przewóz. W dokumentach z tego okresu wymienia się nazwiska związane z miejscowością: von Melhose i von Schellendorff. W roku 1602 Przewóz z Borowem i innymi majątkami został wykupiony przez Henryka Anzelma von Promnitz z Żar. Do XIX wieku dobra kilkakrotnie zmieniały właścicieli. Do ostatnich należała rodzina von Kospoth, a później księgarz z Berlina – Jentzig (w latach 1930-1945).

Dwór został zbudowany na przełomie XVI i XVII wieku. W dokumentach nie odnotowano informacji o jego budowniczych, ale samą budowę można łączyć z rodziną Promnitzów, którzy w tym czasie dziedziczyli dobra Iłowa-Borowe. Budynek, o ścianach ceglano-kamiennych i ceglanych, założony był na planie prostokąta o wymiarach 23,5 × 17,8 m. Posiadał dwie kondygnacje. Nakryty był wysokim czterospadowym dachem, z naczółkami od wschodu i zachodu.

Dwór jest podpiwniczony. W piwnicach zachowały się sklepienia kolebkowe i klasztorne. Od frontu, tj. strony południowej posiada wyższy o jedną kondygnację ryzalit o długości 13 m, wysunięty z lica o 4,5 m. W przyziemiu elewacji frontowej znajduje się centralnie umieszczona portalowa wnęka, zakończona płaskim gzymsem z umieszczonymi wyżej prostokątnymi otworami zamkniętymi półkoliście. Otwór wejściowy, z zachowaną częściowo stolarką, mieści się z lewej strony, prawy jest wnęką imitującą wejście. W elewacji wschodniej, w miejscach ubytków tynku zachowały się ślady dekoracji sgraffitowej. Nad oknami przyziemia są jeszcze widoczne fragmenty fryzu międzykondygnacyjnyego, ułożonego z profilowanych kształtek-rombów z czteroliściem. Naroża elewacji ujęte są dwoma pilastrami o jońskich głowicach. W elewacji zachodniej, ze względu na różnicę pomiędzy poziomem terenu a przyziemiem obiektu, wprowadzono sześciostopniowe schody, ujęte w wachlarzowato wygięte policzki. Schody prowadzą na taras. Otwory okienne w elewacjach, o wykroju prostokątnym i kwadratowym, posiadają wykonane w tynku obramienia oraz proste gzymsy nadokienne.

Dwór był przebudowany w 2. poł. XIX i na początku XX wieku. Z tego okresu pochodzą historyzujące dekoracje elewacji, nawiązujące do gotyku, renesansu i klasycyzmu. Po II wojnie światowej dwór był własnością Skarbu Państwa, zarządzany przez Zakłady Rolne Borowe (do lat 60. XX wieku). W ciągu kilkunastu następnych lat obiekt popadł w ruinę. Obecnie jest pozbawiony dachu oraz dużej części ścian wewnętrznych. Zachowane są mury obwodowe, częściowo do wysokości dwu kondygnacji.

Ewa Garbacz
Źródło:
"Zamki, dwory i pałace województwa lubuskiego"