Chotków - powiat żagański

vor 1945 Hertwigswaldau - Kreis Sprottau

Kościół p.w. Narodzenia Najświętszej Marii Panny.

Zniszczony mur okalający kościół oraz wyłom w zniszczonym murze.

Budynek gospodarczy dawnego folwarku w pobliżu kościoła Gerichts - Vorwerk.

Pałac w Chotkowie wraz z flankującymi go bastejami.

Zabudowa gospodarcza dawnego majątku oraz płyta wmurowana w jeden z budynków.

Dokładne miejsce po rozebranym w latach powojennych kościele ewangelickim. Stał w sąsiedztwie dawnej jak i obecnej szkoły podstawowej w Chotkowie.

Dom w miejscowości, częściowo rozebrany wiadukt kolejowy, droga prowadząca do dworca kolejowego oraz dokładne miejsce po rozebranym w latach powojennych budynku dworca kolejowego.

Pałac w Chotkowie oraz flankujące go basteje. Na ostatniej fotografii fragment dekoracji sgraffitowych na wschodniej bastei.

Autor fotografii Eckhard Huth z Drezna.

Friedrich Bernhard Werner - Ilustrowana Topografia Śląska z lat 1744-1768. Skan udostępnił autor strony: http://www.dokumentyslaska.pl/

Informacje ze strony  http://pspchotkow.eu.interia.pl/historia.html

Historia Publicznej Szkoły Podstawowej im. Jana Brzechwy w Chotkowie

Chotków jest wsią położoną w gminie Brzeźnica w powiecie żagańskim. Obecnie liczy sobie ponad 800 mieszkańców. Po zakończeniu II wojny światowej na ziemiach wywalczonych zaczęto tworzyć polskie szkoły. Jedną z nich była Szkoła Podstawowa w Chotkowie. Kronika tej szkoły sięga roku 1956. Na szkołę przeznaczono budynek, w którym przed II wojną światową mieściła się szkoła niemiecka. Po wyremontowaniu budynku przez miejscową ludność urządzono 4 izby lekcyjne (2 mniejsze i 2 większe) oraz małą kancelarię. Do wyposażenia klas wykorzystano stare poniemieckie tablice, ławki i szafy pozostawione przez poprzednich gospodarzy. Oprócz wyżej wymienionych pomieszczeń w budynku znajdowały się jeszcze trzy mieszkania dla nauczycieli. Przy budynku znajdowały się dwa boiska szkolne do siatkówki i szczypiorniaka, mała obórka, ogród i ziemia orna (ponad 2 ha).
Budynek szkolny w obecnych ch1zasach nie nadawał się na szkołę. Przede wszystkim był za mały. Z czterech izb lekcyjnych, dwie były odpowiednio wyposażone. Brakowało również mieszkań dla nauczycieli, którzy byli kierowani, przez Kuratorium Oświaty w Żaganiu, do tutejszej szkoły z odległych terenów.
Szkoła rozpoczęła pracę w dniu 11 listopada 1945 roku - czyli w dniu odzyskania niepodległości. Pracę w tutejszej szkole rozpoczęło trzech nauczycieli przy liczbie 49 dzieci.
Budynek szkolny mieści się prawie w środku wsi, tak że dzieci z jednego i drugiego końca wioski do szkoły nie mają daleko około 2 - 3 kilometrów. Należy dodać, że Szkoła Podstawowa była szkołą zbiorczą. Uczęszczały do niej dzieci z Chotkowa, pobliskiej wsi Wrzesiny oraz kolonii Studnia, dlatego też z roku na rok liczba dzieci systematycznie zwiększała się.
W związku z e zwiększeniem się liczby uczniów w 1961 roku oddano do użytku szkolnego budynek, w którym przed II wojną światową była plebania ewangelicka. Należał on do Państwowego Funduszu Ziemi. W nowym budynku szkolnym urządzono 3 sale lekcyjne, gabinet fizyczno - chemiczny, pokój nauczycielski oraz oddzielnie dwa mieszkania. Przy budynku znajdował się plac, który po odgruzowaniu przez pracownh2ików PGR - u przeznaczony został na boisko szkolne. Ławki i tablice do wyposażenia klas szkoła otrzymała od szkoły podstawowej z pobliskiego Jelenina, natomiast szafy na rzecz szkoły przekazało Kuratorium Oświaty w Żaganiu.
Przez cały okres istnienia w szkole działała biblioteka, która z roku na rok powiększała swoje zbiory dzięki ofiarności Komitetu Rodzicielskiego i władz tutejszej gminy.
Z powodu braku Sali gimnastycznej lekcje wychowania fizycznego odbywały się na boiskach szkolnych lub w przypadku brzydkiej pogody w klasach. Do najpopularniejszych gier zespołowych należały: piłka nożna, siatkówka i szczypiorniak. W tych grach szkoła zajmowała czołowe lokaty w zawodach nie tylko powiatowych, ale i rejonowych. Również funkcjonowało kółko artystyczne i chór szkolny, które ze swoimi występami wyjeżdżały do sąsiednich szkół i wiosek.
Urząd Gminy w Brzeźnicy przekazał pałac, w którym urządzono dla potrzeb szkoły stołówkę z kuchnią, przedszkole i w piwnicy małą salę gimnastyczną.
Rozpoczęto starania o rozbudowę starego budyh3nku, które zostały uwieńczone sukcesem. Uchwałą Rady Gminy w Brzeźnicy z dnia 20 grudnia 1996 roku podjęto decyzję o rozbudowie szkoły. Pracę rozpoczęto w dniu 1 października 1997 roku.
Prace przy rozbudowie nowego skrzydła postępowały dość mozolnie, ale pomimo tego w dniu 1 września 2000 roku dokonano uroczystego otwarcia szkoły. O godzinie 1000 odbyła się inauguracja roku szkolnego 2000/2001, na której oprócz przyjęcia kochanych pierwszaków do braci uczniowskiej, została przecięta wstęga umożliwiająca wszystkim wejście do nowego budynku. Środki finansowe na rozbudowę szkoły uzyskano z Urzędu Gminy w Brzeźnicy oraz Sejmiku Wojewódzkiego.

Obecnie w szkole mieści się 7 klas lekcyjnych (w tym 4 klasy z zapleczami), oddzh4iał przedszkolny, stołówka, kuchnia, sanitariaty dla dziewcząt, chłopców i nauczycieli na parterze i piętrze, pokój nauczycielski, pokój dyrektora, sala do ćwiczeń z zapleczem, pracownia komputerowa, gabinet pielęgniarki, biblioteka i szatnie.
Po rozbudowie szkoły zlikwidowano boisko szkolne i z tym problemem szkoła boryka się do dnia dzisiejszego.

Chotków - Założenie dworsko-parkowo-folwarczne

Założenie dworsko-parkowo-folwarczne w Chotkowie leży w odległości około 0,5 km na zachód od drogi prowadzącej z Nowej Soli do Żagania. Od strony południowej wjazd do dworu poprzedzony jest podwórzem gospodarczym. Wejście z dziedzińca prowadzi przez teren zasypanej w tym miejscu fosy okalającej sztuczne wzniesienie, na którym postawiony jest dwór oraz dwie wieże usytuowane na narożach południowej strony wzgórza. Budynek dworu obecnie nie jest użytkowany.

Od 2. ćw. XIV wieku do poł. XVI Chotków znajdował się w posiadaniu rodziny von Nostitz. Dwór zbudowano około połowy XVI wieku jako obronny, być może w miejscu wcześniejszej budowli. Siedzibę otaczały wtedy prostokątnie wały i mur obronny z czterema bastejami w narożach. Prawdopodobnie kamienne, renesansowe obramienia okienne dworu w Chotkowie, zostały wtórnie w 1705 roku wmontowane w wieży rycerskiej w Witkowie. Obramienia te są sygnowane nie tyko monogramami rzeźbiarzy ( F.B.D.), ale też datą „1557”, którą można odnieść do czasu zakończenia budowy renesansowego obiektu. W 1559 roku posiadłość została zakupiona przez Fabiana von Schönaicha. W urbarzu sporządzonym po jego śmierci w 1591 roku, dwór znajdujący się w Chotkowie jest opisany jako murowana z kamienia budowla trzykondygnacyjna, w niezbyt dobrym stanie zachowania: popękane mury, zniszczony dach. W końcu XVI wieku właścicielem był Heinrich von Dohna ożeniony z wdową po Hansie Georgu von Schönaicha, a następnie jego córka Jadwiga. Po jej śmierci majątek został sprzedany Karolowi Maurycemu von Redern – właścicielowi Małomic. W 1687 roku dobra kupił Georg Christoph von Prosskau. W 1709 roku z jego inicjatywy dwór otrzymał barokowy wystrój elewacji, natomiast basteje od strony frontowej podwyższono, nadając im formę cylindrycznych wież. Dwie basteje usytuowane przy elewacji tylnej uległy zniszczeniu w XIX wieku. W 1732 roku majątek został przejęty za długi przez miasto Szprotawa. Do wybuchu II wojny światowej posiadłość była wydzierżawiana. Obecne zabudowania folwarczne zostały wzniesione w 2. poł. XIX wieku. Po 1945 roku na terenie majątku utworzono PGR. Obecnie stanowi własność prywatną.

Trzykondygnacyjny, podpiwniczony budynek założony jest na planie prostokąta. Budowlę nakrywa dach mansardowy kryty dachówką karpiówką. Elewacje obecnie są gładkie, podział przeprowadzony jest lizenami. Usunięte zostały opaski okienne. Pierwotnie barokowy wystrój elewacji nawiązywał do rozwiązań zastosowanych w pałacu Wacława Eugeniusza Lobkovica w Żaganiu. Na osi fasady znajduje się kamienny portal z ustawionymi ukośnie, kwadratowymi w przekroju filarkami o wolutowych głowicach. Nad zamkniętym prosto zamkniętym wejściem znajduje się płaskorzeźbiony kartusz herbowy, powyżej balkon o kamiennej, ażurowej balustradzie z dekoracją o motywach liści akantu. W kluczu obramienia drzwi mieści się tabliczka z datą „1709”. Wyjście na balkon przez porte-fenêtre zamknięte łukiem pełnym. We wnętrzu zachował się renesansowy układ piwnic i pokrywający się z nim dwutraktowy układ parteru z sienią na przestrzał. Dwie wolno stojące wieże na rzucie koła z reliktami dekoracji sgraffitowej na elewacjach i malarstwem iluzjonistyczne we wnętrzach.

W latach 80. XX stulecia przeprowadzono remont elewacji, stosując gładkie tynki i upraszczając detal architektoniczny oraz uszczelniono pokrycie dachu. Wieże w stanie bardzo złym (szczególnie wieża zachodnia) wymagają pilnego zabezpieczenia. Występują ubytki pokrycia dachu i murów obwodowych, uszkodzenia barokowych polichromii sklepień i ścian.

Kamila Helena Domagalska
Źródło:
"Zamki, dwory i pałace województwa lubuskiego"