Dolny Śląsk - dziedzictwo przeszłości utrwalone w zabytkach

Niederschlesien - die Erbschaft der Vergangenheit in Denkmälern verewigt

Lower Silesia - inheritance of the past in remains


 

Długie - powiat żagański

vor 1945 Langheinersdorf (Nieder - Ober) - Kreis Sprottau

 

        

Kościół p.w. św. Jakuba znajdujący się obecnie w ruinie jest datowany na koniec XIII wieku. Jego mury wzniesiono z kamieni polnych i ich obecna forma pochodzi z pierwotnej budowli. W pierwszej połowie XVI wieku świątynia przechodzi w ręce ewangelików. Wyznanie to tak zdecydowanie zdominowało mieszkańców wioski, że kiedy w 1654 roku kościół na nowo powraca w ręce katolików, tych wyznawców już tu nie ma. Brak wiernych doprowadził do zaniedbań i powolnego popadania budowli w ruiną. Dopełnieniem zniszczenia był pożar w 1856 roku.

  

Kamienna brama z XIII wieku prowadząca do kościoła p.w. św. Jakuba.


     

Kościół p.w. św. Anny - neogotycki z II połowy XIX wieku. Murowany z nieotynkowanej cegły, jednonawowy. Od zachodu wieża zwieńczona iglicą.


  

Rokokowy pałac powstały w latach 1730 - 1740 dla rodu von Kottwitz i w ich posiadaniu do 1945 roku. Założony na rzucie prostokąta, piętrowy. Główne wejście ozdobione portalem z filarami, podtrzymującymi balkon z kamienną balustradą. W otoczeniu okazały park z okazami 150 - letnich lip i dębów. Ostatnim właścicielem sprzed 1945 roku, był Reinhold Freiherr von Kottwitz, znany w Niemczech hodowca koni sportowych.

        

Fotografie pałacu udostępnione przez Elżbietę Słodkowską z Długie. Pałac znajduje się w rękach prywatnych.


        

Dwór i zabudowa drugiego z majątków.


Trzeci majątek i dwór w miejscowości Długie.


               

               

               

Cmentarz w miejscowości Długie z elementami zniszczonych niemieckich nagrobków.



           

Ruina kościoła p.w. św. Jakuba. Kamienna brama z XIII wieku we fragmencie muru okalającego świątynię oraz kościół p.w. św. Anny.

                   

Stare niemieckie elementy nagrobne na współczesnym cmentarzu.

Autor fotografii Eckhard Huth z Drezna.



 

Archiwalne widokówki i zdjęcia

Historische Ansichtskarten und Fotos

               

              


Długie - Dwory

Miejscowość zyskała swoją nazwę zapewne dzięki temu, że faktycznie ciągnie się ponad 8 km wzdłuż drogi odchodzącej na wschód od trasy ze Szprotawy do Kożuchowa.

Dwór obronny

Dwór położony jest we wschodniej części wsi, nieopodal ruiny gotyckiego kościoła, otoczony stawem od strony północnej i wschodniej. Zbudowany został w 1 poł XVI wieku przez rodzinę von Warkusch lub Warkotsch. W dokumentach wymieniany jest w roku 1598, a następnie w 1672 jako dom szlachecki. Majątek ten nazywany był także kościelnym lub polskim. W roku 1600 należał do Seifrida von adern, który w roku 1631 odsprzedał go rodzinie von Lüttwitz. Następnie, dzięki koligacjom rodzinnym, przeszedł w posiadanie von Kottwitzów, którzy władali majątkiem do 1945 roku.

Bryła budynku pozostała niezmieniona od czasu budowy. Przebudowom uległy jedynie wnętrza obiektu, z uwagi na dostosowanie do potrzeb i wymogów użytkowników w XIX i XX wieku. Dwór założony został na planie prostokąta z aneksem od zachodu. Jest to obiekt dwukondygnacyjny, murowany z kamienia polnego na zaprawie wapienno-piaskowej. W cegle opracowano oboknia oraz naroża budynku. Dwór jest podpiwniczony w części zachodniej, zamknięty dachem czterospadowym o pokryciu dachówką ceramiczną karpiówką. Elewacje odznaczają się prostotą formy, charakterystyczną dla budownictwa obronnego. Zwrócona w kierunku południowym fasada jest tynkowana, trójosiowa. W przyziemiu osi środkowej mieści się zamknięty łukiem odcinkowym otwór wejściowy. Nad nim prostokąt w formie naświetla. Niewielkich rozmiarów prostokątne okna otaczają gładkie opaski. W tunku widoczny jest odciskany pas gładkiego gzymsu międzykondygnacyjnego i wieńczącego. W południowej połaci dachowej umieszczono trzy małe okienka powiekowe, doświetlające strych. Elewacja północna posiada nieregularne rozmieszczenie osi okiennych. Przyziemie jest pięcioosiowe, a piętro czteroosiowe. Brak osiowości otworów powoduje pewne nieuporządkowanie, wynikłe zapewne z późniejszych przebudów wnętrz i potrzeby doświetlenia powstałych w ich wyniku pomieszczeń.

Elewacja wschodnia, dość wąska, jest jednoosiowa z oknami obwiedzionymi gładkimi opaskami. Elewacja zachodnia, rozczłonkowana ryzalitem, jest w partii cofniętej jednoosiowa, mieszcząca w przyziemiu wejście do budynku i w części wystającej także jednoosiowa przepruta prostokątnymi otworami okiennymi.

Wnętrze dworu jest jednotraktowe. Za wejściem w elewacji południowej rozciąga się sień z położonym za nią przesklepionym pomieszczeniem kominowym, które ma kontynuację na piętrze. Do wschodniej ściany sieni przylegają drewniane schody prowadzące na piętro, którego układ przypomina rozplanowanie parteru.

Po II wojnie światowej zasiedlony został przez mieszkańców wsi Długie. Obecnie jest własnością prywatną.

Dwór

Zespół usytuowany jest w środkowej części wsi, po południowej stronie drogi prowadzącej do Mycielina. Dwór położony jest przy drodze, w północnej części założenia. Od południa otacza go podwórze gospodarcze, a od zachodu niewielki park krajobrazowy. Zbudowany został najpewniej w 1. poł. XIX wieku, pomimo iż rodowód miejscowości jest znacznie starszy, sięgający czasów średniowiecza. W 2. poł. XVIII wieku właścicielem majątku była rodzina von Knobelsdorff, która posiadała także folwark Dolny i Kościelny, gdzie były już siedziby szlacheckie. W 1817 roku Ernst Friedrich Raimann kupił majątek od wdowy po Christianie Wilhelmie von Knobelsdorff za 58 500 talarów reńskich. Następnie dobra przeszły w roku 1877 na Reinholda von Kottwitz, który zapłacił Robertowi Raimannowi, synowi Ernsta ok. 492 900 marek. Kottwitzowie władali majątkiem do 1954 roku. W związku z tym, że właściciele zamieszkiwali na stałe w pałacu w Długim Dolnym, opisywany dwór stanowił siedzibę zarządcy.

Dwór założony jest na planie prostokąta, jednokondygnacyjny z użytkowym poddaszem, murowany, tynkowany, posadowiony na wysokim podpiwniczeniu, zamknięty dachem dwuspadowym z naczółkami pokrytymi dachówką ceramiczną karpiówką.

Elewacja frontowa – południowa jest dziewięcioosiowa, symetryczna. Trzy osie środkowe wyodrębnione zostały rodzajem pseudoryzalitu i opracowane w formie półkolistej niszy, mieszczącej w przyziemiu wejście do wnętrza, a w partii poddasza, obudowany balkon zamknięty trójkątnym naczółkiem. Otwory okienne fasady otaczają gładkie opaski. Naroża elewacji opinają lizeny, które wraz z pasem podgzymsowym poddasza tworzą płyciny otaczające okna. Podziały poziome wprowadza podwójny cokół, którego dolną część przepruwają prostokątne okienka doświetlające pomieszczenia piwniczne, gzyms biegnący bezpośrednio pod oknami oraz pas gładkiego muru i leżący nad nim prosty gzyms wieńczący. Ze względu na zróżnicowanie wysokości między poziomem terenu a parterem do wnętrza prowadzą jednobiegowe, ośmiostopniowe schody ograniczone współczesną, metalową, ażurową balustradą. Taka sama balustrada ogranicza balkon wyższej kondygnacji. Drzwi wejściowe flankują, umieszczone symetrycznie po obu stronach, wąskie i długie okna. Bezpośrednio nad drzwiami dolnymi w kondygnacji poddasza umieszczono też drzwi prowadzące na balkon. Otaczają je tak samo wąskie jak na dole, lecz krótsze okienka. W naczółku umieszczono zegar.

Elewacja północna jest siedmioosiowa i także symetryczna lecz mniej zróżnicowana w partii środkowej. Tutaj trzy osie centralne także podkreśla pseudoryzalit poprzez lekkie zaakcentowanie wysuniętym tynkiem, ale w połaci dachowej zamiast wystawki widnieje okno połaciowe typu wole oko. Oś środkowa pozostawiona jest obecnie w formie blendy. W trakcie prowadzonych (2 poł. lat 90. XX wieku) prac remontowych położono nowe tynki, nie odtwarzając opasek okiennych. Poza tym elewacja opracowana została podobnie do fasady. Elewacja zachodnia pierwotnie była czteroosiowa o niepokrywających się osiach parteru i użytkowego poddasza. Obecnie, w parterze pozostały trzy osie, a czwarta, zamurowana i otynkowana, czytelna bo zachowany został gzyms nadokienny. Pozostałe okna opinają opaski i wieńczą gzymsiki. Zgrupowane blisko siebie, osadzone na wspólnym gzymsie, cztery okna poddasza flankują trójkątne okienka. W naczółku dachu widoczne jest wole oko. Elewacja wschodnia o niesymetrycznym rozstawie osi nie odbiega zbytnio od opracowań pozostałych ścian. Wnętrze pałacu jest dwutraktowe. Za wejściem rozciąga się hall, z którego przejście wiedzie do przesuniętej w kierunku północnym klatki schodowej. Na piętro prowadzą schody drewniane, dwubiegowe z podestem i drewnianą balustradą tralkową. Innego wyposażenia brak.

Po II wojnie światowej dobra, podobnie jak inne, przeszły na rzecz Skarbu Państwa w zarządzie PGR, następnie w zarządzie Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa, by w końcu stać się własnością prywatną.

Pałac

Zespół pałacowo-parkowo-folwarczny położony jest we wschodniej części wsi, na jej końcu. Pałac wraz z parkiem zlokalizowany został po północno-wschodniej stronie zespołu. Obiekty gospodarcze umieszczono od południowego-wschodu i południowego-zachodu. Pałac przed wejściem poprzedzają dwie oficyny.

Pierwsza wzmianka o siedzibie szlacheckiej w Długim Dolnym dotyczy roku 1672, kiedy właścicielem majątku był Balthasar von Lüttwitz. Jego potomek Balthasar Friedrich, w latach 1730-1740, wzniósł barokowy pałac wraz z otaczającym go parkiem i ogrodem. W 1818 roku Długie Dolne przeszło na własność żony ostatniego męskiego potomka rodu von Luttwitz – Charlotty de domo von Kottwitz, a następnie na jej spadkobierców o tym samym nazwisku i pozostawało w rękach Kottwitzów do roku 1945. W roku 1845 zmieniono pokrycie dachu pałacu z łupka na dachówkę karpiówkę. W roku 1872 dostawiono do elewacji zachodniej ryzalit mieszczący klatkę schodową oraz balkon. W 1909 roku poddano remontowi drewnianą wieżyczkę wieńczącą frontową wystawkę, a w 20 lat później wykonano renowację rzeźbionej balustrady schodów przy fasadzie. Pałac jest murowany, tynkowany założony na planie prostokąta z aneksem od zachodu. Zbudowany został na wysokim podpiwniczeniu, zamknięty dachem mansardowym pokrytym dachówką karpiówką.

Fasada pałacu skierowana w kierunku południowo-wschodnim jest dziewięcioosiowa. Osie okienne i drzwiowe przedzielają pilastry, zdwojone na narożach budynku. Okna parteru i piętra otaczają profilowane uszakowate opaski. Przestrzenie między oknami kondygnacji wypełniają profilowane płyciny urozmaicone w połowie długości uskokowymi, kotarowymi gzymsikami. Jedynie w osi drugiej i ósmej gzymsiki są inne – mają formę łuku nadwieszonego. Różnicę wysokości między poziomem gruntu a przyziemiem pokonują czternastostopniowe, rozbieżne schody o dwóch biegach, ograniczone ażurową balustradą z opracowanymi dekoracyjnie słupkami rozpoczynającymi biegi. Drzwi wejściowe osadzone zostały w otworze zamkniętym łukiem spłaszczonym i obwiedzione profilowaną opaską przechodzacą na łuku w archiwoltę, spiętą na środku uszakiem. Wejście flankują trójkątne filarki. Nad wejściem, w partii piętra rozciąga się balkon, ograniczony ażurową balustradą o falistej linii, zakończonej po bokach wazami. Trzy środkowe osie fasady wieńczy w dachu trójosiowa, duża, murowana wystawka zamknięta czterospadowym daszkiem, przechodząca dalej w baniastą wieżyczkę z sygnaturką. Elewacja ogrodowa opracowana została podobnie pod względem detalu. W stosunku do reprezentacyjnej fasady, charakteryzuje się jednak mniejszą dekoracyjnością. Zamiast portalu wejściowego widnieją zwykłe prostokątne drzwi, brak także balkonu z balustradą. W tym miejscu, pod płyciną okna pierwszego piętra umieszczono gzyms z ornamentem kostkowym. Trzy osie środkowe zaakcentowane zostały wystawką w połaci dachowej, którą zamyka trójkątny daszek. Wejście poprzedzone zostało jednobiegowymi schodami położonymi prostopadle do lica elewacji. Elewacja północno-wschodnia jest pięcioosiowa, opracowana w stylistyce analogicznej do fasady i elewacji ogrodowej. Przez całą wysokość biegnie sześć pilastrów, między którymi umieszczono okna z dekoracyjnymi płycinami nad i podokiennymi. Do elewacji bocznej, południowo-zachodniej przylega aneks zamknięty dachem dwuspadowym wraz z tarasem wspartym na filarach połączonych dużymi arkadami. Taras ograniczony został kamienną, ażurową balustradą, nawiązującą formą do balustrady schodów fasady. Rozplanowanie wnętrz pałacowych jest dwuipółtraktowe z wąskim korytarzem dzielącym pałac wzdłuż na dwie połowy. Za wejściem rozciąga się obszerny hall, z którego prowadzi przejście przez korytarz do wielkiej sali od strony ogrodowej. Klatka schodowa mieści się w północnej części korytarza, na jego zakończeniu. Duże, dwubiegowe schody z podestem zajmują północno-zachodnią część przyziemia aneksu, komunikując piwnice z wyższymi kondygnacjami. Piwnice pałacu są przesklepione, podobnie jak część wnętrz parteru. Pozostałe sale zamykają stropy z sufitami i częściowo zachowanymi sztukateriami.

Po II wojnie światowej majątek przeszedł na rzecz Skarbu Państwa w zarządzie PGR. Od początku lat 90. XX wieku zarządzany był przez Agencję Własności Rolnej Skarbu Państwa. Obecnie jest w rękach prywatnych. Obiekt jest użytkowany na cele mieszkalne, zagospodarowany i na bieżąco remontowany.

Izabela Ciesielska
Źródło:
"Zamki, dwory i pałace województwa lubuskiego"


Śląsk - Dolny Śląsk - Schlesien - Niederschlesien - Silesia - Zabytki Dolnego Śląska

Będę wdzięczny za wszelkie informacje o historii miejscowości, ciekawych miejscach oraz za skany archiwalnych widokówek lub zdjęć.

Wenn Sie weitere Bilder oder Ortsbeschreibungen zu dem oben gezeigten Ort haben sollten, wäre ich Ihnen über eine Kopie oder einen Scan sehr dankbar.

Tomasz  Mietlicki    e-mail  -  itkkm@o2.pl