Rudziny - powiat żagański

vor 1945 Reuthau - Kreis Sprottau

Ruina dworu powstałego w I połowie XVI wieku i przebudowanego w stylu klasycystycznym na początku XIX wieku. Murowany na rzucie prostokąta, opuszczony w latach 60 - tych XX wieku. W przeszłości własność m.in. rodów von Loben i von Redern i wielu innych.

Brama wjazdowa prowadząca kiedyś na teren bezpośredni przy pałacu.

Zabudowa mieszkalno - gospodarcza dawnego majątku.

Wjazd do miejscowości od strony Przemkowa oraz las w którym był kiedyś cmentarz niemieckich mieszkańców miejscowości. Po cmentarzu nie pozostał najmniejszy ślad.

Ślad po usuniętym torowisku nieczynnej linii kolejowej oraz dokładne miejsce wiacie przystanku kolejowego.

Założenie folwarczne zlokalizowane jest na północnym skraju wsi. Ruina pałacu, stanowiącego niegdyś dominantę architektoniczną zespołu, ulokowana jest przy zachodnim boku obszernego dziedzińca zabudowanego z trzech stron budynkami gospodarczymi. Wjazd na dziedziniec mieści się w południowej pierzei, gdzie niegdyś znajdowała się barokowa brama. Pierwotnie pałac odgrodzony był od części gospodarczej. Dziedziniec przy rezydencji miał charakter reprezentacyjny, o czym świadczyły m.in. posadzone przy wejściu do siedziby dwa dęby i umieszczona między nimi fontanna. Na zachód od pałacu rozciągał się park, obecnie zachowany w stanie szczątkowym.

Rudziny wzmiankowane były po raz pierwszy w 1346 roku jako Rutyn. W tym czasie właścicielami wsi była rodzina von Kittlitz. W 1421 roku majątek należał do Mikołaja Lupticza (von Lütwitz) i jego brata. Ród von Lütwitz zarządzał posiadłością do 2. poł. XVII wieku. Pod koniec tego stulecia majątek w Rudzinach był już własnością rodziny von Logau, o czym świadczyła wjazdowa brama triumfalna ozdobiona nazwiskami Fryderyka von Logau, jago małżonki Marii Elizy z domu von Redern, ich herbami oraz datą MDCXIIX (1698). Rudziny pozostały własnością von Logau do początku XX wieku. W 1898 roku umarła ostatnia z rodu, hrabina von Logau und Altendorf. Na mocy jej testamentu pałac i folwark zostały przekazane na potrzeby pensji dla dziewcząt szlacheckich w Przecławiu. W 1912 roku jako opiekun majątku wymieniany był właściciel Suchej Dolnej, Prezes Izby Rolniczej Prowincji Śląsk, Herming von Klitzing.

Pałac w Rudzinach został wzniesiony w 1. poł. XVI wieku przez ród von Lütwitz, w odległości ok. 170 m na południowy zachód od istniejącej tu wcześniejszej, średniowiecznej siedziby rycerskiej. Z końcem XVII wieku, a następnie w 2. poł. XVIII i początkach XIX wieku, rezydencja była przebudowywana. W wyniku prowadzonych prac budowli nadano cechy stylu klasycystycznego.

W ostatecznym kształcie rezydencja była obiektem założonym na planie prostokąta, z elewacją frontową zwróconą na wschód, ku folwarkowi. Okazałą, dwukondygnacyjną budowlę, posadowioną na wysokich piwnicach, nakrywał dach czterospadowy z powiekami. Dziewięcioosiowa fasada w części środkowej zwieńczona była trójkątnym naczółkiem z okulusem. Elewację frontową artykułowały w poziomie gzymsy profilowane w tynku: cokołowy, podokienny i wieńczący. Prostokątne otwory okienne na wydatnych parapetach, ujęte były w profilowane opaski. Wejście główne, umieszczone w osi fasady, zwieńczone trójkątnym naczółkiem, poprzedzały szerokie schody wachlarzowe. Elewacje boczne były sześcioosiowe, zaś elewacja zachodnia, dziewięcioosiowa. Jej nieregularny układ osi i okna o niejednakowych rozmiarach zdradzały wcześniejszą metrykę obiektu i świadczyły o przeprowadzonych przebudowach. Wnętrze, o zróżnicowanej ilości traktów, posiadało pomieszczenia połączone amfiladowo. Na parterze znajdowały się pomieszczenia reprezentacyjne, w centralnej części zaś obszerna klatka schodowa. W pałacu zachowane były relikty starszej siedziby, m.in. okienka piwniczne, schody wykonane wewnątrz grubości muru, sklepienia kolebkowe z lunetami w piwnicach oraz krzyżowe w północno-zachodniej części przyziemia.

Po II wojnie światowej majątek przeszedł pod zarząd Państwowego Zarządu Nieruchomości Ziemskich, potem PGR, Zakład Rolny Rudziny. Pałac opuszczony w latach 60. XX wieku popadł w ruinę. Do dnia dzisiejszego ocalały jedynie mury obwodowe rezydencji.

Maja Błażejewska
Źródło:
"Zamki, dwory i pałace województwa lubuskiego"