Dolny Śląsk - dziedzictwo przeszłości utrwalone w zabytkach

Niederschlesien - die Erbschaft der Vergangenheit in Denkmälern verewigt

Lower Silesia - inheritance of the past in remains


 

Kiełpin - część miasta Zielona Góra

vor 1945 Külpenau - Kreis Grünberg

 

       

Dwór w Kiełpinie, herby z inskrypcją nad głównym wejściem oraz fragment zabudowy gospodarczej.


Kiełpin - Dwór

Założenie dworskie w Kiełpinie, niewielkiej wsi położonej na południe od Zielonej Góry, przy lokalnej drodze Ochla – Jarogniewice, zostało usytuowane na północnym krańcu miejscowości. Dwór, skupiony wraz z zabudową gospodarczą wokół czworobocznego podwórza zamyka jego południowy bok, mając po drugiej stronie niewielki park krajobrazowy. Elewacjom artykułowanym symetrycznym rozstawem okien nadano skromny detal architektoniczny w postaci pilastrów w narożach i obrzeżach pseudoryzalitu, umieszczonego pośrodku fasady. Obecnie dwór pełni funkcję mieszkalną i jest podzielony na kilka odrębnych lokali.

Najstarsze wieści o dworze w Kiełpinie pochodzą z 1. poł. XVIII wieku. Wspominał o nim m.in. Wernher w swoim opisie powiatu zielonogórskiego. Informacje te odnoszą się zapewne do dworu drewnianego (być może szkieletowego), o którym traktuje także kronika zielonogórska. W niej to podana jest data rozbiórki tego budynku – 1786 rok. Ze źródeł wiemy także, że w pobliżu założenia istniał wówczas kościół szkieletowy oraz dwa grobowce o metryce XVIII-wiecznej. Zachowany do dzisiaj dwór powstał na fundamentach wcześniejszej siedziby w latach 1786-1787 najprawdopodobniej z inicjatywy ówczesnej właścicielki Kiełpina – wdowy Theodory Ernestiny von Unruh duo voto Kottwitz. W 1808 roku, trzy lata po śmierci Theodory Ernestiny majątek kiełpiński nabył radca prawny Neumann. Po nim właścicielem włości stał się rotmistrz Adolph Neumann, który prawdopodobnie był synem poprzedniego właściciela. Dokonana w 2. poł. XIX wieku przebudowa związana jest jednak przypuszczalnie z nazwiskiem Rudolpha von Friedendthala, posiadającego także majątki otyński i zatoński. W samym Kiełpinie rezydował wówczas jego zarządca.

Dwór w Kiełpinie wzniesiony został na planie nietypowym w XVIII wieku dla założeń tego rodzaju – w kształcie litery L. Taki rzut stosowany był w budowlach XVI- wiecznych. Potwierdza to zatem, że obiekt wzniesiono na miejscu starszego, wykorzystując być może jego zręby. Powstała na tym planie dwukondygnacyjna bryła z wysokim dachem wielospadowym, zachowana jest do dziś bez znaczących zmian. Dziewiętnastowieczna przebudowa objęła natomiast wnętrza, głównie części zachodniej. Radykalnie zmieniono wówczas układ traktów leżących po lewej stronie sieni a samą sień zmniejszono wydzielając dwa pokoje i korytarz międzytraktowy. Spowodowało to zupełne zatracenie reprezentacyjnego charakteru sieni. Ponadto przebito również dodatkowe drzwi prowadzące na tyły budynku. Zmiany wnętrza nie miały jednak odzwierciedlenia w elewacjach budynku. Można tylko przypuszczać, że wtedy nastąpiło podwyższenie otworów okiennych z jednoczesnym wprowadzeniem nowej stolarki. Brak jest dzisiaj dokładnych danych precyzujących lata XIX-wiecznej przebudowy. Po formie klatki schodowej oraz łękach sklepień piwnicznych można przypuszczać, że prace przeprowadzono w latach osiemdziesiątych wieku XIX.

Po II wojnie światowej, dwór znalazł się w posiadaniu PGR. W roku 1955 wyremontowano elewacje. W latach 70. XX wieku, po częściowym zawaleniu konstrukcji więźby, naprawiono dach i przykryto go eternitem. Zlikwidowano wówczas konstrukcję powiek oraz rozebrano naczółek ryzalitu niszcząc barokowy charakter elewacji. Obecnie w dworze w Kiełpinie przeprowadzane są jedynie drobne doraźne naprawy.

Małgorzata Szymańska-Dereń
Źródło:
"Zamki, dwory i pałace województwa lubuskiego"


Śląsk - Dolny Śląsk - Schlesien - Niederschlesien - Silesia - Zabytki Dolnego Śląska

Będę wdzięczny za wszelkie informacje o historii miejscowości, ciekawych miejscach oraz za skany archiwalnych widokówek lub zdjęć.

Wenn Sie weitere Bilder oder Ortsbeschreibungen zu dem oben gezeigten Ort haben sollten, wäre ich Ihnen über eine Kopie oder einen Scan sehr dankbar.

Tomasz  Mietlicki    e-mail  -  itkkm@o2.pl