Dolny Śląsk - dziedzictwo przeszłości utrwalone w zabytkach

Niederschlesien - die Erbschaft der Vergangenheit in Denkmälern verewigt

Lower Silesia - inheritance of the past in remains


 

Świdnica - powiat zielonogórski

vor 1945 Schweinitz - Kreis Grünberg

 

           

Muzeum Archeologiczne Środkowego Nadodrza z siedzibą w dawnym dworze.

           

Kościół parafialny p.w. św. Marcina Biskupa.

   

Kościół NMP Królowej Polski to dawna świątynia ewangelicka.

Autor fotografii Eckhard Huth z Drezna.



 

Archiwalne widokówki i zdjęcia

Historische Ansichtskarten und Fotos

Friedrich Bernhard Werner - Schlesische Bethäuser. Reprint von 1748 - 1752.

                       

           


Sammlung Duncker

SCHWEINITZ
PROVINZ SCHLESIEN - REGIERUNGS - BEZIRK LIEGNITZ -  KREIS GRÜNBERG


Das Rittergut Schweinitz, an einem Höhenzuge 2 Meilen von der Oder sehr hübsch gelegen, lange Zeit den Freiherren von Kesslitz gehörig, ging durch Kauf im Jahre 1793 in den Besitz des Grafen Schlabrendorf über. Im Jahre 1849 verkaufte es die Gräfin Sickingen, geborene Gräfin Schlabrendorf. Das Gut wechselte nun mehrere Male seine Besitzer bis es im Jahre 1863 von dem Freiherrn Wilhelm von Türcke erkauft wurde, der das jetzige Schloss im Jahre 1864 neu erbaute.


Świdnica - Dwór

Renesansowy dwór – obecna siedziba Muzeum Archeologicznego Środkowego Nadodrza, położony jest w centralnej części miejscowości. Otoczony od wschodu i południa parkiem, od północy zabudowaniami folwarcznymi, a od zachodu dawnym podwórzem gospodarczym.

Od 4. ćw. XIV wieku Świdnica (niem. Schweidnitz) należała do rodu von Kittlitz. Pierwszym właścicielem wymienianym w roku 1396 jako patron miejscowego kościoła był Heinrich Młodszy von Kittlitz. Prawdopodobnie w tym czasie wzniesiono pierwszą siedzibę Kittlitzów. Pod koniec XVI stulecia panem majątku był Hans Christoph I von Kittlitz wymieniany jako komandor zakonu joannitów. Z jego inicjatywy budowla wzniesiona w 1. poł. XVI wieku została rozbudowana. Rezydencja pozostała jeszcze przez sto lat w posiadaniu Kittlitzów. W 1702 roku świdnicki majątek nabył Otto Abraham von Diebitsch od ostatniego Kittlitza – Hansa Christopha III. W ciągu XVIII stulecia dobra często zmieniały właścicieli. Od 1734 do 1746 roku należały do rodziny von Stentsch. Dnia 17 grudnia 1740 roku gościem posiadłości należącej do Eleonore Charlotte von Stentsch z domu Kittlitz, wdowy po królewskim szambelanie Maximilianie Gottlobie von Stentsch był król Fryderyk II. W latach 1770-1786 włościami władał królewski marszałek i szambelan Karl Bernhard von Prittwitz – Gaffron. Po jego śmierci majątkiem gospodarowała jego córka Friederike Christine. Trzy lata później posiadłość odkupił jej mąż baron Melchior Gotthard von Dyhern i zarządzał nią do 1809 roku. W ciągu XIX stulecia majątek wraz z rezydencją często zmieniał właścicieli. Przez ponad pięćdziesiąt lat dobra były w posiadaniu rodziny Schneider. Za ich panowania w 1. poł. XIX wieku przeprowadzony został remont starego dworu. Po roku 1862 dwór stał się własnością hrabiego Artura Friedricha Joahima von Knobelsdorff, następnie w roku 1876 Artura Lehme i w 1886 roku wrocławskiego kupca – Otto Eisenstacka. W kolejnych latach majątek ponownie wszedł w posiadanie rodziny von Knobelsdorff, która zbyła go na początku XX wieku Emilowi Frendenfeldowi. Do 1945 roku budynek kilkakrotnie zmieniał właścicieli, wśród nich był m.in. Max Stober i Bruno Funk.

Powstały w 1. poł. XVI wieku renesansowy dwór Kiettlitzów, otoczony był zapewne fosą. W wyniku przekształcenia budowli obronnej w rezydencję, co miało miejsce na przełomie XVI-XVII wieku, powstał obecny obiekt, założony na planie litery „L”. Późnorenesansową, trzykondygnacyjną, podpiwniczoną rezydencję nakrywają zespolone pod kątem prostym, dwuspadowe dachy, ujęte wysokimi szczytami o wklęsło-wypukłym obrysie, sytuowanymi od północy, południa i zachodu. Elewacje tynkowane gładko zdobione w narożach dekoracją sgraffitową, mają nieregularnie rozstawione okna ujęte w kamienne opaski. Wejście główne umieszczone centralnie w fasadzie, ujęte jest kamiennym późnorenesansowym portalem, zwieńczonym przyczółkiem, w którym znajduje się data „1602”.

Po II wojnie światowej zabytek użytkowany był przez Gminną Spółdzielnię „Samopomoc Chłopska”, jako magazyn, a gdy wymagał remontu został opuszczony. W latach 1967-1972 zdewastowany obiekt poddano odbudowie ze środków konserwatorskich. W trakcie prac usunięto XIX-wieczne naleciałości, odsłaniając spod sufitów belkowe, polichromowane stropy, zdobione sztukatorsko pozorne sklepienie i inne renesansowe elementy.

Dwór usytuowany jest w zachodniej części miejscowości, po zachodniej stronie drogi prowadzącej z Zielonej Góry do Nowogrodu Bobrzańskiego, około 1,2 km od zjazdu. Do rezydencji prowadzi gruntowa droga, która na ostatnim 100 m odcinku wysadzona jest po obu stronach lipami. Otoczony od północnego – zachodu i zachodu parkiem, od południa podwórzem gospodarczym zamkniętym z trzech stron zabudowaniami gospodarczymi. Budynek jest użytkowany i pełni funkcję mieszkalną.

W 1851 roku dochodzi do podziału dóbr położonych w północnej części wsi, określanych w niemieckich źródłach Gut II, między trzema ich właścicielami. W konsekwencji powstaje odrębny trzeci majątek. Nowa rezydencja powstała na terenie istniejącego już w osiemnastym wieku folwarku leśnego. Zlokalizowana została poza wsią w kierunku południowo-zachodnim, nieopodal drogi prowadzącej ze Świdnicy do Letnicy. Pierwszym posiadaczem majątku był Heinrich von Pannewitz właściciel Górnej Ochli. Z jego inicjatywy w roku 1852 wybudowano dwór, w otoczeniu którego urządzono trzyhektarowy park krajobrazowy i rozplanowano podwórze gospodarcze, otoczone zespołem budynków folwarcznych. Heinrich von Pannewitz posiadał dobra do początku lat 90. XIX wieku. W 1880 roku w skład jego majątku wchodził: leśny folwark, cegielnia, wyplatarnia koszyków i plantacje wikliny. W 1894 roku posiadłość nabył Arthur von Zastrow, prawdopodobnie z jego inicjatywy do dworu dobudowano dwukondygnacyjny i dwuosiowy aneks, wzbogacony od frontu półokrągłym ryzalitem. W 1912 roku rezydencję kupił Alfons Strach, następnie w 1917 roku Karl Herbst, a w 1919 roku von Schlicht, który pozostaje właścicielem do lat 30. XX wieku. Następnie dobra ponownie dołączono do majątku drugiego. Po 1945 roku budynek zaadaptowano na mieszkania dla pracowników Tuczarni świń w Świdnicy. W trakcie tego remontu rozebrano taras ze schodami znajdujący się przy elewacji zachodniej. Otynkowano elewacje zacierając pierwotny kształt i formę wystroju architektonicznego.

Dwór zbudowany został w 1852 roku. Budynek nie posiada wyraźnych cech stylowych. Budowla rozplanowana jest rzucie wydłużonego prostokąta urozmaiconego od strony północnej aneksem i od strony wschodniej półokrągłym ryzalitem narożnym oraz współczesną przybudówką na planie prostokąta. Fasada zwrócona jest w kierunku zachodnim. Bryła rozczłonkowana jest silnie wysuniętym przed lico ryzalitem, przekrytym dachem stożkowym, przylegającym do aneksu od strony wschodniej. W głównej części budynek jest jednokondygnacyjny, pokryty dachem dwuspadowym. Aneks dwukondygnacyjny nakryty jest dachem wielospadowym z facjatami. Budowla w całości posadowiona jest na wysokich piwnicach. Elewacja frontowa jedenastoosiowa zaakcentowana jest w centralnej części wprowadzoną w połaci dachu czteroosiową wystawką, zamkniętą trójkątnym szczytem. Środkowa oś prawdopodobnie mieściła dawniej główne wejście do dworu, poprzedzone trasem i schodami prowadzącymi do ogrodu, które zlikwidowano po II wojnie światowej. Elewacje artykułowane są gzymsami: cokołowym, kordonowym, podokiennym i oddzielającym poddasze. Otwory okienne parteru ujęte są w opaski zwieńczone prostym naczółkiem, z wyjątkiem okien umieszczonych na piętrze, w aneksie, obramionych gładką listwą z uszakami.

Małgorzata Lisiecka
Źródło:
"Zamki, dwory i pałace województwa lubuskiego"


Śląsk - Dolny Śląsk - Schlesien - Niederschlesien - Silesia - Zabytki Dolnego Śląska

Będę wdzięczny za wszelkie informacje o historii miejscowości, ciekawych miejscach oraz za skany archiwalnych widokówek lub zdjęć.

Wenn Sie weitere Bilder oder Ortsbeschreibungen zu dem oben gezeigten Ort haben sollten, wäre ich Ihnen über eine Kopie oder einen Scan sehr dankbar.

Tomasz  Mietlicki    e-mail  -  itkkm@o2.pl