Dolny Śląsk - dziedzictwo przeszłości utrwalone w zabytkach
Niederschlesien - die Erbschaft der Vergangenheit in Denkmälern verewigt
Lower Silesia - inheritance of the past in remains
Trzebiechów
- powiat zielonogórski
vor 1945
Trebschen
- Kres Züllichau-Schwiebus
Kościół p.w.
Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny.
Pałac w
Trzebiechowie, jego wnętrze oraz dawna zabudowa gospodarcza.
Pomnik poległych
żołnierzy na wszystkich frontach II wojny światowej.
Autor fotografii Eckhard Huth z Drezna.
Archiwalne widokówki i
zdjęcia
Historische
Ansichtskarten und Fotos
Trzebiechów - Pałac
Trzebiechów (niem. Trebschen) leży na południowy wschód od Sulechowa, przy
lokalnej drodze z Sulechowa do Bojadeł. Pałac położony jest w centrum
miejscowości, po północno-wschodniej stronie drogi, oddzielony od niej
obszernym dziedzińcem. Za pałacem rozciąga się rozległy park krajobrazowy.
Rycerskie dobra w Trzebiechowie od XV wieku do 1724 roku należały do rodziny
Troschke. Ich staraniem w XVI lub XVII wieku powstał tutaj dwór, w miejscu
dzisiejszego pałacu. W 1724 roku majątek został zlicytowany i przeszedł na
własność Henryka Reuss-Schleiz i od tej pory, aż do II wojny światowej,
miejscowość należała do rodziny von Reuss, wywodzącej się z linii Plauen.
Pewne prace budowlane przy renesansowym dworze prowadzone były w pierwszej
połowie XIX wieku. Ich zakres był zapewne skromny, bo dziedzice mieszkali
wówczas poza Trzebiechowem. W latach siedemdziesiątych osiadł tutaj kolejny
Henryk Reuss (imię to było w rodzinie powielane) i on w 1876 roku rozpoczął
prace związane z przekształceniem dworu w rezydencję. Skrzydło boczne
dobudowane zostało w 1902 roku, staraniem kolejnego członka rodu.
Trzebiechowski zespół pałacowo-parkowy w obecnym kształcie powstał w nurcie
francuskiej architektury rezydencjonalnej XVIII wieku. Posiada on nie tylko
charakterystyczną dla tego typu założeń architekturę, ale i całość
rozplanowania z pałacem w centrum i rozmieszczonymi na jego osiach ogrodem,
placem i dziedzińcem. Również w ukształtowaniu fasady należy dopatrywać się
proweniencji we francuskiej barokowej architekturze rezydencjonalnej.
Pałac założony jest na planie litery „L”, z czworobocznymi wieżami przy
północnym boku i w skrzydle południowym. Rozczłonkowaną bryłę tworzą cztery
odmienne segmenty zróżnicowane formą i gabarytem. Akcenty pionowe tworzą
sylwetki wież oraz wyniesione ponad kalenicę nakrycie partii pseudoryzalitów.
Obiekt jest w całości podpiwniczony, w obu skrzydłach dwukondygnacyjny,
nakryty dachami mansardowymi, wieże namiotowymi. Trzynastoosiowe elewacje
głównej części rozczłonkowane zostały – wysuniętymi z lica – wyższymi
ryzalitami pozornymi oraz boniowanymi pilastrami, a w poziomie – partią
cokołu i profilowanymi gzymsami – kordonowym i wieńczącym. Rozstawione w
symetrycznym układzie okna, prostokątne, z wyjątkiem ryzalitów, gdzie
występują też zamknięte półkoliście (piętro), mają obramienia z kluczem oraz
nadproża w postaci odcinka profilowanego gzymsu. Wejście główne w
trzyosiowej partii ryzalitu fasady oraz flankujące je okna otrzymały oprawę
plastyczną w postaci pilastrów. W partii pierwszego piętra, nad wejściem,
znajduje się balkon i trzy okna typu porte-fenêtre, ujęte pilastrami.
Wchodząca w partię dachu trzecia kondygnacja zwieńczona jest malowniczą
wystawką, wyniesioną w poziom hełmowego nakrycia partii ryzalitów. Elewacja
ogrodowa ukształtowana jest podobnie, z wyjątkiem górnej części, gdzie
występuje jedno duże okno.
Zespół pałacowo-parkowy w Trzebiechowie, w skład którego wchodzą: pałac w
stylu rezydencji francuskich (siedziba szkoły), park dworski w stylu
angielskim, położony wokół pałacu, a także zabytkowa oficyna z początku XIX
wieku – siedziba Urzędu Gminy oraz dawna ujeżdżalnia – obecnie hala sportowa
– są własnością Urzędu Gminy Trzebiechów
Małgorzata Szymańska-Dereń
Źródło:
"Zamki, dwory i pałace województwa lubuskiego"
Trzebiechów - dawne sanatorium - obecnie Dom Pomocy Społecznej
Dawne sanatorium w Trzebiechowie, obecnie Dom Pomocy Społecznej, wzniesione
w latach 1902-1905, zachowało się do dnia dzisiejszego w historycznej
kompozycji oraz formie architektonicznej wraz z licznymi elementami
oryginalnego wyposażenia i wystroju wnętrz. Zaliczyć je można do rzadkich
przykładów realizacji ekskluzywnego zakładu
fizjoterapeutyczno-dietetycznego, powstałego z fundacji właścicieli majątku
- książęcej rodziny von Reuss. Jednak jego największą wartością jest fakt,
iż wystrój i wyposażenie wnętrz dwóch głównych budynków zespołu tj. budynku
dla pensjonariuszy i budynku administracyjno-mieszkalnego, zwanego „Domem
Lekarza”, zrealizowano w oparciu o projekty belgijskiego artysty Henry’ego
van de Velde oraz fakt, iż jest to jedyny przykład jego twórczości na
terenie Polski.
H. van de Velde sporządził dla trzebiechowskiego sanatorium projekty
kompletnego wyposażenia wnętrz, dopracowując je w najdrobniejszych
szczegółach. Z dawnego wyposażenia i wystroju przetrwały w większości
elementy na stałe zespolone z budynkami, jednak ich ilość oraz różnorodność
jest znacząca. Zachowała się tu stolarka drzwiowa (62 pary drzwi wykonanych
według 14 wzorów) oraz stolarka okienna, wśród której wyodrębniono 7 różnych
okien – wraz z klamkami i okuciami. Zrealizowane zostały 3 drewniane ścianki
działowe wzbogacone szkleniem ze szkła witrażowego. Ponadto zachowały się 3
klatki schodowe wraz ze stopnicami, spocznikami i balustradami oraz 2 klatki
schodowe, w których van de Velde zaprojektował stolarkę i kolorystykę, z
wyłączeniem żeliwnej konstrukcji, która pod względem formalnym nie mieści
się w jego stylistyce. Jedną z najwybitniejszych realizacji artysty w
zakresie stolarki jest zaprojektowana właśnie dla dawnego sanatorium w
Trzebiechowie balustrada schodów reprezentacyjnej klatki schodowej w budynku
głównym, o ażurowych, abstrakcyjno-linearnych formach.
Dopełnienie wnętrz stanowią: drewniane boazerie, posadzki wykonywane z
terazzo, płytek ceramicznych oraz okładziny ceramiczne ścian – w strefach
wejściowych do budynków. Artysta utrwalił swoją obecność zarówno w
elementach konstrukcyjnych budynków (koleba nad jadalnią, sklepienie nad
boczną klatką schodową oraz główne klatki schodowe), jak i w mniejszych
elementach wystroju – drewnianych i gipsowych dekoracjach osłaniających
podciągi, aż po najmniejsze finezyjne w formach szyldy zamków czy uchwyty
drzwi. Z elementów wykonanych z metalu zachowały się zrealizowane według
jego projektu: konstrukcja ogrodu zimowego, balustrady trzech balkonów,
świetlik, cztery dekoracyjne kotwy, zegara oraz trzy osłony kwietników. W
bardzo ograniczonym niestety zakresie przetrwały meble. Należy do nich
wbudowana w schody sofa wraz z oryginalną tapicerką, półkami oraz szafkami,
jak również 2 ławki oraz 2 fotele. Z innych elementów wyposażenia wnętrz do
dnia dzisiejszego przetrwał również kominek. Na uwagę zasługuje aranżacja
kolorystyczna pomieszczeń, której autorem był również belgijski artysta, w
tym niezwykle cenna dekoracja malarska w formie ornamentalnych fryzów o
zgeometryzowanych formach, którymi ozdobiono część reprezentacyjnych wnętrz.
W budynku administracyjno-mieszkalnym fryzem dekorowano główną klatkę
schodową i sień w dawnym mieszkaniu lekarza kierującego sanatorium, zaś w
budynku przeznaczonym dla pensjonariuszy – poza główną klatką schodową,
również hole, korytarze, pokoje towarzyskie dla pań, dla panów, pokój
bilardowy i jadalnię. Ogółem rozpoznano unikatowy na skalę europejską zespół
dziewięciu różnych motywów ornamentalnych, zachowany w dobrym stanie, który
umożliwił konserwację większości z tych dekoracji.
Wraz z odkryciem udziału Henry’ego van de Velde w zaprojektowaniu wystroju i
wyposażenia wnętrz dawnego sanatorium w Trzebiechowie, co nastąpiło w 2003
r., ta niewielka miejscowość znalazła się w kręgu zainteresowania ludzi ze
świata kultury i sztuki z całej Europy. Skala i jakość artystycznej
spuścizny Belga oraz doskonale zachowana oryginalna substancja zabytku, wraz
z elementami wystroju i wyposażenia wnętrz głównych budynków zespołu
sprawiły, że jest ono uznawane obecnie za jedno z ważniejszych dzieł
artysty. Budynki dawnego sanatorium oraz ich wnętrza, poddawane na
przestrzeni ubiegłych lat systematycznym badaniom i pracom remontowym oraz
konserwatorsko-restauratorskim, w dużym stopniu odzyskały dawny wyraz.
Wpłynęło to znacząco nie tylko na poprawę stanu zachowania zabytku,
wydobycie wyjątkowej urody wnętrz z początku XX w. ale również utrwalenie
jego autentycznej substancji, co podnosi sanatorium w Trzebiechowie do rangi
dzieła sztuki o europejskim znaczeniu.
Autor - Barbara
Bielinis-Kopeć
Śląsk - Dolny
Śląsk - Schlesien - Niederschlesien - Silesia - Zabytki Dolnego Śląska
Będę wdzięczny za
wszelkie informacje o historii miejscowości, ciekawych miejscach oraz za skany
archiwalnych widokówek lub zdjęć.
Wenn Sie
weitere Bilder oder Ortsbeschreibungen zu dem oben gezeigten Ort haben
sollten, wäre ich Ihnen über eine Kopie oder einen Scan sehr dankbar.
Tomasz Mietlicki e-mail -
itkkm@o2.pl