Dolny Śląsk - dziedzictwo przeszłości utrwalone w zabytkach

Niederschlesien - die Erbschaft der Vergangenheit in Denkmälern verewigt

Lower Silesia - inheritance of the past in remains


 

Trzebiechów - powiat zielonogórski

vor 1945 Trebschen - Kres Züllichau-Schwiebus

 

Kościół p.w. Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny.

       

Pałac w Trzebiechowie, jego wnętrze oraz dawna zabudowa gospodarcza.

Pomnik poległych żołnierzy na wszystkich frontach II wojny światowej.

Autor fotografii Eckhard Huth z Drezna.



Archiwalne widokówki i zdjęcia

Historische Ansichtskarten und Fotos

                       

               


Trzebiechów - Pałac

Trzebiechów (niem. Trebschen) leży na południowy wschód od Sulechowa, przy lokalnej drodze z Sulechowa do Bojadeł. Pałac położony jest w centrum miejscowości, po północno-wschodniej stronie drogi, oddzielony od niej obszernym dziedzińcem. Za pałacem rozciąga się rozległy park krajobrazowy.

Rycerskie dobra w Trzebiechowie od XV wieku do 1724 roku należały do rodziny Troschke. Ich staraniem w XVI lub XVII wieku powstał tutaj dwór, w miejscu dzisiejszego pałacu. W 1724 roku majątek został zlicytowany i przeszedł na własność Henryka Reuss-Schleiz i od tej pory, aż do II wojny światowej, miejscowość należała do rodziny von Reuss, wywodzącej się z linii Plauen.

Pewne prace budowlane przy renesansowym dworze prowadzone były w pierwszej połowie XIX wieku. Ich zakres był zapewne skromny, bo dziedzice mieszkali wówczas poza Trzebiechowem. W latach siedemdziesiątych osiadł tutaj kolejny Henryk Reuss (imię to było w rodzinie powielane) i on w 1876 roku rozpoczął prace związane z przekształceniem dworu w rezydencję. Skrzydło boczne dobudowane zostało w 1902 roku, staraniem kolejnego członka rodu.

Trzebiechowski zespół pałacowo-parkowy w obecnym kształcie powstał w nurcie francuskiej architektury rezydencjonalnej XVIII wieku. Posiada on nie tylko charakterystyczną dla tego typu założeń architekturę, ale i całość rozplanowania z pałacem w centrum i rozmieszczonymi na jego osiach ogrodem, placem i dziedzińcem. Również w ukształtowaniu fasady należy dopatrywać się proweniencji we francuskiej barokowej architekturze rezydencjonalnej.

Pałac założony jest na planie litery „L”, z czworobocznymi wieżami przy północnym boku i w skrzydle południowym. Rozczłonkowaną bryłę tworzą cztery odmienne segmenty zróżnicowane formą i gabarytem. Akcenty pionowe tworzą sylwetki wież oraz wyniesione ponad kalenicę nakrycie partii pseudoryzalitów. Obiekt jest w całości podpiwniczony, w obu skrzydłach dwukondygnacyjny, nakryty dachami mansardowymi, wieże namiotowymi. Trzynastoosiowe elewacje głównej części rozczłonkowane zostały – wysuniętymi z lica – wyższymi ryzalitami pozornymi oraz boniowanymi pilastrami, a w poziomie – partią cokołu i profilowanymi gzymsami – kordonowym i wieńczącym. Rozstawione w symetrycznym układzie okna, prostokątne, z wyjątkiem ryzalitów, gdzie występują też zamknięte półkoliście (piętro), mają obramienia z kluczem oraz nadproża w postaci odcinka profilowanego gzymsu. Wejście główne w trzyosiowej partii ryzalitu fasady oraz flankujące je okna otrzymały oprawę plastyczną w postaci pilastrów. W partii pierwszego piętra, nad wejściem, znajduje się balkon i trzy okna typu porte-fenêtre, ujęte pilastrami. Wchodząca w partię dachu trzecia kondygnacja zwieńczona jest malowniczą wystawką, wyniesioną w poziom hełmowego nakrycia partii ryzalitów. Elewacja ogrodowa ukształtowana jest podobnie, z wyjątkiem górnej części, gdzie występuje jedno duże okno.

Zespół pałacowo-parkowy w Trzebiechowie, w skład którego wchodzą: pałac w stylu rezydencji francuskich (siedziba szkoły), park dworski w stylu angielskim, położony wokół pałacu, a także zabytkowa oficyna z początku XIX wieku – siedziba Urzędu Gminy oraz dawna ujeżdżalnia – obecnie hala sportowa – są własnością Urzędu Gminy Trzebiechów

Małgorzata Szymańska-Dereń
Źródło:
"Zamki, dwory i pałace województwa lubuskiego"


Trzebiechów - dawne sanatorium - obecnie Dom Pomocy Społecznej

Dawne sanatorium w Trzebiechowie, obecnie Dom Pomocy Społecznej, wzniesione w latach 1902-1905, zachowało się do dnia dzisiejszego w historycznej kompozycji oraz formie architektonicznej wraz z licznymi elementami oryginalnego wyposażenia i wystroju wnętrz. Zaliczyć je można do rzadkich przykładów realizacji ekskluzywnego zakładu fizjoterapeutyczno-dietetycznego, powstałego z fundacji właścicieli majątku - książęcej rodziny von Reuss. Jednak jego największą wartością jest fakt, iż wystrój i wyposażenie wnętrz dwóch głównych budynków zespołu tj. budynku dla pensjonariuszy i budynku administracyjno-mieszkalnego, zwanego „Domem Lekarza”, zrealizowano w oparciu o projekty belgijskiego artysty Henry’ego van de Velde oraz fakt, iż jest to jedyny przykład jego twórczości na terenie Polski.
H. van de Velde sporządził dla trzebiechowskiego sanatorium projekty kompletnego wyposażenia wnętrz, dopracowując je w najdrobniejszych szczegółach. Z dawnego wyposażenia i wystroju przetrwały w większości elementy na stałe zespolone z budynkami, jednak ich ilość oraz różnorodność jest znacząca. Zachowała się tu stolarka drzwiowa (62 pary drzwi wykonanych według 14 wzorów) oraz stolarka okienna, wśród której wyodrębniono 7 różnych okien – wraz z klamkami i okuciami. Zrealizowane zostały 3 drewniane ścianki działowe wzbogacone szkleniem ze szkła witrażowego. Ponadto zachowały się 3 klatki schodowe wraz ze stopnicami, spocznikami i balustradami oraz 2 klatki schodowe, w których van de Velde zaprojektował stolarkę i kolorystykę, z wyłączeniem żeliwnej konstrukcji, która pod względem formalnym nie mieści się w jego stylistyce. Jedną z najwybitniejszych realizacji artysty w zakresie stolarki jest zaprojektowana właśnie dla dawnego sanatorium w Trzebiechowie balustrada schodów reprezentacyjnej klatki schodowej w budynku głównym, o ażurowych, abstrakcyjno-linearnych formach.
Dopełnienie wnętrz stanowią: drewniane boazerie, posadzki wykonywane z terazzo, płytek ceramicznych oraz okładziny ceramiczne ścian – w strefach wejściowych do budynków. Artysta utrwalił swoją obecność zarówno w elementach konstrukcyjnych budynków (koleba nad jadalnią, sklepienie nad boczną klatką schodową oraz główne klatki schodowe), jak i w mniejszych elementach wystroju – drewnianych i gipsowych dekoracjach osłaniających podciągi, aż po najmniejsze finezyjne w formach szyldy zamków czy uchwyty drzwi. Z elementów wykonanych z metalu zachowały się zrealizowane według jego projektu: konstrukcja ogrodu zimowego, balustrady trzech balkonów, świetlik, cztery dekoracyjne kotwy, zegara oraz trzy osłony kwietników. W bardzo ograniczonym niestety zakresie przetrwały meble. Należy do nich wbudowana w schody sofa wraz z oryginalną tapicerką, półkami oraz szafkami, jak również 2 ławki oraz 2 fotele. Z innych elementów wyposażenia wnętrz do dnia dzisiejszego przetrwał również kominek. Na uwagę zasługuje aranżacja kolorystyczna pomieszczeń, której autorem był również belgijski artysta, w tym niezwykle cenna dekoracja malarska w formie ornamentalnych fryzów o zgeometryzowanych formach, którymi ozdobiono część reprezentacyjnych wnętrz. W budynku administracyjno-mieszkalnym fryzem dekorowano główną klatkę schodową i sień w dawnym mieszkaniu lekarza kierującego sanatorium, zaś w budynku przeznaczonym dla pensjonariuszy – poza główną klatką schodową, również hole, korytarze, pokoje towarzyskie dla pań, dla panów, pokój bilardowy i jadalnię. Ogółem rozpoznano unikatowy na skalę europejską zespół dziewięciu różnych motywów ornamentalnych, zachowany w dobrym stanie, który umożliwił konserwację większości z tych dekoracji.
Wraz z odkryciem udziału Henry’ego van de Velde w zaprojektowaniu wystroju i wyposażenia wnętrz dawnego sanatorium w Trzebiechowie, co nastąpiło w 2003 r., ta niewielka miejscowość znalazła się w kręgu zainteresowania ludzi ze świata kultury i sztuki z całej Europy. Skala i jakość artystycznej spuścizny Belga oraz doskonale zachowana oryginalna substancja zabytku, wraz z elementami wystroju i wyposażenia wnętrz głównych budynków zespołu sprawiły, że jest ono uznawane obecnie za jedno z ważniejszych dzieł artysty. Budynki dawnego sanatorium oraz ich wnętrza, poddawane na przestrzeni ubiegłych lat systematycznym badaniom i pracom remontowym oraz konserwatorsko-restauratorskim, w dużym stopniu odzyskały dawny wyraz. Wpłynęło to znacząco nie tylko na poprawę stanu zachowania zabytku, wydobycie wyjątkowej urody wnętrz z początku XX w. ale również utrwalenie jego autentycznej substancji, co podnosi sanatorium w Trzebiechowie do rangi dzieła sztuki o europejskim znaczeniu.

Autor - Barbara Bielinis-Kopeć


Śląsk - Dolny Śląsk - Schlesien - Niederschlesien - Silesia - Zabytki Dolnego Śląska

Będę wdzięczny za wszelkie informacje o historii miejscowości, ciekawych miejscach oraz za skany archiwalnych widokówek lub zdjęć.

Wenn Sie weitere Bilder oder Ortsbeschreibungen zu dem oben gezeigten Ort haben sollten, wäre ich Ihnen über eine Kopie oder einen Scan sehr dankbar.

Tomasz  Mietlicki    e-mail  -  itkkm@o2.pl