Radziechów - powiat złotoryjski

vor 1945 Märzdorf - Kreis Goldberg

Kościół p.w. Nawiedzenia NMP oraz jego otoczenie.

Zabudowa mieszkalno - gospodarcza dawnego majątku.

Kościół p.w. Nawiedzenia NMP, drzwi wejściowe, drewniany krzyż oraz płyta nagrobna o treści:

Die Liebe trauernder Geschwister setzte dieses Denkma der am 19 April 1847 hier vorstorbener Fröulein Henriette von Siegroth Geboren zu Gosler den 22 Januar 1787 Sanft ruhe ihre Asche!

Zabudowa mieszkalno - gospodarcza dawnego majątku.

Stary młyn w ruinie.

 Sala gimnastyczna czyli dawny kościół ewangelicki oraz pozostałości niemieckich pochówków na cmentarzu.

Autor fotografii Eckhard Huth z Drezna.

Autor fotografii Tadeusz Berestecki.

Dawny obiekt szkolno - sportowy (Sporthalle), posiadał pierwotnie 18 pokoi lekcyjnych i dużą salę gimnastyczną. Fundatorem obiektu był Erik Ernst Schwabach właściciel tutejszego majątku. Podczas I wojny światowej mieścił się w obiekcie szpital wojskowy - lazaret. W latach II wojny światowej w budynku mieściła się wytwórnia nart na potrzeby wojskowe. Po usunięciu maszyn po 1945 roku został oddany do użytku publicznego a w sali odbywały się zabawy i przyjęcia weselne, budynek obsługiwało także kino objazdowe czyli pełnił funkcję sali wiejskiej. Później w rękach prywatnych a obecnie nieużytkowany popadł w nieodwracalną ruinę.

Popadający w ruinę dawny obiekt szkolno - sportowy (Sporthalle).

Kościół ewangelicki został przerobiony na szkolną salę gimnastyczną.

Dzwon na wieży kościoła.

Autor fotografii Zofia Kozubska.

Fragment z opracowania - PLAN ODNOWY MIEJSCOWOŚCI RADZIECHÓW

POŁOŻONEJ W GMINIE WIEJSKIEJ ZAGRODNO
NA DOLNYM ŚLĄSKU

Położenie, przynależność administracyjna, zaludnienie Radziechów – wieś położona w województwie dolnoslaskim, w powiecie złotoryjskim, w gminie Zagrodno, przy jej północno-zachodniej granicy. Pod względem geograficznym wieś usytuowana jest na obszarze mezoregionu Wysoczyzny Chojnowskiej w obrębie makroregionu Niziny Śląsko – Łużyckiej. Wraz z miejscowościami: Łukaszów, Grodziec, Jadwisin, Modlikowice, Olszanica, Brochocin, Uniejowice, Wojciechów i Zagrodno tworzą wspólnotę samorządową Gminy Zagrodno. Do miejscowości przynależy 1 264,42 ha gruntów. Miejscowość ma charakter rolniczy, zamieszkuje ja obecnie 551 osób. Dogodne położenie miejscowości w pobliżu autostrady A-4 oraz jej walory kulturowe i przyrodnicze stanowią o jej atrakcyjności zarówno inwestycyjnej jak i
turystycznej.

Historia miejscowości
We wczesnym średniowieczu w okolicach wsi rozciągały sie siedziby Bobrzan i Trzebowian, a około 990 roku tereny te znalazły sie w granicach państwa polskiego, przyłączone przez Mieszka I wraz z całym Śląskiem. Od XIII wieku teren wsi był częścią Ksiestwa Legnickiego. Po raz pierwszy wieś pojawia sie w źródłach pisanych, w 1305 roku pod nazwa Martini villa, co dosłownie oznacza Wieś Marcina. Później funkcjonował jako Mertinsdorf, co z biegiem lat doprowadziło do utworzenia nazwy wsi funkcjonującej aż do końca II Wojny Światowej, tj.: Märzdorf. Radziechów posiadał dwa kościoły. Pierwszy z nich został zbudowany w 1400 roku, jako fundacja rycerza Johanna von Stewitz, na która zezwolił ówczesny król Dolnego Śląska, Wacław. Jako budowla nie przetrwał do naszych czasów, na jego miejscu w początkach XVI wieku powstał nowy, jednonawowy budynek. Drugi kościół, ewangelicki wybudowano z dochodów właścicieli XVIII-wiecznego Radziechowa. Mieszkańcy zaoferowali prace własnych rak i zaprzęgi. Mieszkańcy okolicznych wsi również pomagali przy budowie. Liczne prezenty ułatwiły wyposażenie wnętrza kościoła. Dnia 1 grudnia 1799 roku poświecono ewangelicka świątynię. Pod posadzka kościoła spoczęła fundatorka kościoła oraz inni członkowie rodziny von Schickfus. Dwaj pastorzy wybrali sobie na miejsce wiecznego spoczynku plac przed wejściem do kościoła. Obecnie kościół ewangelicki został przerobiony na szkolna salę gimnastyczna. W Radziechowie istniał pałac, niestety obecnie jest w całkowitej ruinie (zachowały się jedynie sklepienia piwnic). Został wzniesiony najprawdopodobniej w XVI wieku, na co wskazuje zachowany jeszcze w początkach lat 70-tych portal i elementy architektoniczne. Domyślać sie możemy, że być może powstał na miejscu wcześniejszej siedziby szlacheckiej, związanej z rodzina Stewitzów, średniowiecznych panów Radziechowa. Pałac został przebudowany na początku lat 60-tych XIX wieku. W okresie wojny trzydziestoletniej, w pierwszej połowie XVII wieku wieś została doszczętnie zniszczona a ludność wymordowana. Do roku 1933 majątek radziechowski wraz z folwarkiem był własnością Erika Ernsta Schwabacha. Schwabach był wydawca tzw. „Białych Zeszytów” – czasopisma, w którym publikował m.in. Franz Kafka. W roku 1913 wybudowano we wsi hale sportowa. Jej fundatorem był Erik Ernst Schwabach. Podczas I Wojny Światowej funkcjonował w niej lazaret. Obecnie budynek jest własnością prywatna i znajduje sie w ruinie. Po II wojnie światowej do wsi przybyli przesiedleńcy z dwóch wsi: Huta Nowa powiat Buczacz województwo Tarnopolskie i Tenetniki powiat Stanisławowski. W latach 70-80 rozwój wsi został zahamowany, ponieważ na jej terenie miał powstać zalew wody pitnej na Skorze.

Autor tekstu Mariusz Łesiuk.

Przestrzenna struktura miejscowości
Radziechów to wieś, która powstała poprzez polaczenie trzech osad. Dolna, wschodnia cześć wsi, dawna nazwa Märzdorf, górna, zachodnia cześć to Muszczyna dawniej Moschendorf oraz przysiółek, tzw. kolonia - Grzedna dawniej Bächelsdorf. Wieś w większości ma zagrodowa, zabudowę rozproszona z wyraźnym podziałem na trzy części. Główna cześć wsi, z dominantą krajobrazową jaką jest kościół znajduje sie w Radziechowie Dolnym. Tam też znajduje sie zespół folwarczny z ruinami pałacu. Wyróżniającym czynnikiem krajobrazowym jest duża różnica wysokości – 60 m. miedzy najwyższym a najniższym punktem we wsi.

Archiwalne wizerunki wnętrza nieistniejącego pałacu w Radziechowie udostępnił Zbigniew Zajchowski z Elbląga.

Informacje ze strony - http://kulturportal-west-ost.eu/

Schwabach, Erik-Ernst (Ernst Sylvester)

Schriftsteller, Publizist, Herausgeber, Mäzen

* 1891, 24.01.
Kronstadt/Siebenbürgen

† 1938, 04.04.
London

Sein Leben gehörte Genüssen aller Art, besonders den literarischen. Er nahm teil an wichtigen Entwicklungen der expressionistischen Literatur, – sein Mäzenatentum ermöglichte erst eine Reihe bedeutender verlegerischer Unternehmen und Unternehmungen. Und doch ist der Name Erik-Ernst Schwabach so sehr in Vergessenheit geraten, daß er nicht einmal in den einschlägigen Lexika zu finden ist.
Die Biographie Erik-Ernst Schwabachs ist nur bruchstückhaft bekannt. Er war ein Sproß der Bankiersfamilie Schwabach, die verwandtschaftlich und wirtschaftlich mit der Familie und Privatbank Samuel von Bleichröders verbunden war, – einer Dynastie, die ihre europäische Bedeutung nicht zuletzt der Zusammenarbeit mit Bismarck verdankte. Schwabachs Vater Paul stand seit 1896 an der Spitze der Bank. Dieser Welt der Wirtschaft und Finanzen fühlte sich Erik-Ernst Schwabach wohl primär aufgrund des ererbten Familienvermögens zugehörig, welches ihm ein unbeschwertes Leben erlaubte. Das schlesische Schloß Märzdorf, bei Haynau, nordwestlich von Liegnitz gelegen, und seine Berliner Wohnung in der Tiergartenstraße boten ihm wechselnde Aufenthaltsorte.
In Berlin wurde Schwabach in die Künstlerkreise der 20er Jahre eingeführt, die einerseits die modische Attitüde der Reichen, Literatur als Zeitvertreib zu betrachten, verpönten, die aber andererseits Schwabach als Förderer ihrer Aktionen zu gewinnen suchten. Schwabachs Begeisterungsfähigkeit für Neues und Unbekanntes und seine unmittelbare finanzielle Hilfsbereitschaft wirkten auf Künstler und Schriftstellerwie ein Magnet. Erst später kam Schwabach resignierend zu der bitteren Einsicht: „Denen liegt an meinem Geld mehr als an mir.“
Zu seinen bedeutenden, teils bis heute nachwirkenden Taten zählen die Stiftung des Fontane-Preises und die Herausgabe der Weißen Blätter. Der Literaturpreis sollte die damals wenig gewürdigten Erzähler fördern und wurde bis 2004 verliehen. Die Weißen Blätter profilierten sich unter einflußreichen Mitarbeitern Franz Blei und René Schickele zur bedeutendsten expressionistischen Zeitschrift – wobei Schwabach als Herausgeber repräsentierte und finanzierte, jedoch kaum konzeptionelle Betreuung zu leisten vermochte.
Schwabachs eigene schriftstellerische Entwicklung changiert seinem unsteten Leben entsprechend zwischen den Stilen und Inhalten. Sein Werk spannt einen Bogen von dramatischen Einaktern, Novellen und Romanen (vor allem in den 20er Jahren) bis hin zu Essays, Rezensionen und Rundfunkberichten (vor allem in den 30er Jahren). Ins allgemeine gewendet thematisiert sein literarisches Schaffen Widersprüche in Alltagssituationen. Der käufliche Dichter und der berechnende Liebhaber sind darin ebenso typische Figuren wie der uneigennützige Gönner. Die Handlungsführung, oftmals von magisch-okkulten Elementen begleitet, verläuft einfalls- und spannungsreich. Dabei liest sich sein Werk fast autobiographisch, wenn es beispielsweise in der Novelle Peter von Pier, der Prophet heißt: „Es lebte in der gleichen Stadt ein Jüngling namens Valerius, den sein Reichtum nur freigebiger und liebenswürdiger machte, und der, obwohl er sich Schmarotzer und Beutelschneider vom Halse zu halten wußte, bei allen geliebt undgeachtet war.“
Schwabach betrieb seine eigene publizistische Produktion erst nach inflationsbedingten Vermögensverlusten intensiver. Treffsicherheit und klarer Textaufbau kennzeichnen seinen journalistischen Stil ebenso wie ein aussagestarker Witz, der auf realistischem Nebeneinanderstellen von Alltäglichkeiten beruht. Es mag in einer gewissen inhaltlichen Konventionalität und Schemenhaftigkeit begründet liegen, daß Schwabach keine führende Rolle als Literat spielte. Die Bedeutung für seine Zeit liegt zweifellos in seinem großzügigen Mäzenatentum. Die Zeugnisse seiner Zeitgenossen, die ebenso rar und widersprüchlich sind wie die biographischen Dokumente, zeichnen von Erik-Ernst Schwabach das Bild eines Mäzens, der sich in Ideen und „Späße“ hineinziehen ließ, – eines Geldgebers scheinbar ohne kulturpolitisches Bewußtsein – des Reichen mit der „schönen, sehr weiblichen Frau“ und dem Märchenschloß … Die Frage, inwieweit dieses Bild eher einer Karikatur gleicht, als es dem tatsächlichen Charakter Schwabachs nahekommt, bleibt zu klären.
Werke (Auswahl): Das Puppenspiel der Liebe, Ein Akt. Leipzig 1914. – Der gutbezahlte Neumann, in: Franz Blei: Das Zaubertheater, Leipzig 1915, S. 107-142. – Peter von Pier, der Prophet. Leipzig 1916. – Kleine moralische Osterbetrachtung (Essay), in: Die Literarische Welt (LW) 6 (1930), Nr. 16/17, Beilage, S. 1. – Geburtenregelung (Aufsatz), in: LW 6 (1930), Nr. 26, S. 5-6. – Conan Doyle (Nachruf), in: LW 6 (1930), Nr. 29/30, S. 9.

Lit.: Ingrid Bode: Die Autobiographien zur deutschen Literatur, Kunst und Musik 1900 bis 1965. Stuttgart 1966. – Wolfram Göbel: Der Kurt Wolff Verlag 1913-1930, in: Archiv für Geschichte des Buchwesens, Bd. 15 (1975), 16 (1976), hier bes. Sp. 666-671. – Kurt Wolff. Briefwechsel eines Verlegers 1911-1963. Hg. v. Bernhard Zeller u. Ellen Otten. Frankfurt a.M. 1980.