POWRÓT

Kościół p.w. Św. Piotra

przy klasztorze dominikanów

 

Kościół pw. św. Piotra, który związany był z tzw. “miastem polskim” wybudowano w końcu XII wieku jako romańską, trój- nawową bazylikę z trzema półkolistymi absydami (wym. zewnętrzne kościoła 25 x l8 m). Pełnił on rolę kościoła parafialnego aż do budowy kościoła pw. św. Mikołaja, który znajdował się w obrębie nowo lokowa- nego miasta. W związku z przeniesieniem parafii do kościoła św. Mikołaja, biskup Tomasz I osadził w opustoszałym kościele św. Piotra dominikanów, jednocześnie fundując im klasztor (na południe od kościoła). W l258 r. książę Konrad oddał dominikanom na ich prośbę plac znajdujący się po północnej stronie świątyni z przeznaczeniem na budowę nowego klasztoru. W tym czasie zakonnicy dokonali pierwszej przebudowy kościoła, polegającej na przedłużeniu i wzmocnieniu murów prezbiterium, które zakończono prostą ścianą a do jego północnej strony dostawiono mury nowo budowanego klasztoru. Kolejna prze- budowa, dokonana jeszcze w średniowieczu, nadała świątyni charakter gotycki. Korpus nawowy został znacznie wydłużony i poszerzony a romańskie mury rozebrane.

            Użytkujący kościół dominikanie wielokrotnie przeżywali ciężkie chwile m. in. za rządów księcia Jana II, kiedy zostali wypędzeni przez niego z klasztoru, a także w czasie reformacji gdy 29 października l564 r. protestanci zajęli kościół. Największą jednak tragedią dla dominikanów była sekularyzacja w l8l0 r. Z kościoła, który w l789 r. uległ pożarowi uczyniono zbrojownię a później koszary saperów. W XIX wieku budynek kościelny jeszcze dwukrotnie płonął. W l827 r. zawaliła się wieża, której nie odbudowano, a pod koniec wieku zdecydowano się rozebrać cały budynek kościelny.

            W latach l963 - 65 podczas prac architektoniczno - archeologicznych odkryto w odległości 200 m od zamku romańskie relikty kościoła św. Piotra. Po przebadaniu fundamentów wyeksponowano je wśród zieleni w celu zwiedzania. Składają się na nie fundamenty półkolistych absyd oraz prezbiterium (przed i po przebudowie). Nie są to jedyne pozostałości po najstarszej świątyni lewobrzeżnego miasta. W kościele św. Wawrzyńca w Brzostowie znajdują się elementy wyposażenia skasowanego w l8l0 r. kościoła św. Piotra. Są nimi ołtarz główny (w kościele dominikańskim ołtarz w kaplicy Różańcowej) oraz obraz znajdujący się w zakrystii (dawny obraz ołtarza głównego w kościele św. Piotra). 

Rafael Rokaszewicz

Literatura: H. Hoffmann, Die katolischen Kirchen in Glogau, Breslau l937; J. Chutkowski, Dzieje Głogowa. Legnica l99l, S. Kowalski, Zabytki Środkowego Nadodrza. Zielona Góra l976; T. Kozaczewski, Głogów miasto średniowieczne. Kwartalnik Urbanistyki i Architektury T. XVIII z. l, l973; T. Kozaczewski, Sprawozdanie z badań architektoniczno - archeologicznych przeprowadzonych w latach l963 - 65. W: Ze studiów nad średniowiecznym Głogowem i Krosnem. Zielona Góra l970

Widok z XVIII w. (rys. Wernhera)