Dolny Śląsk - dziedzictwo przeszłości utrwalone w zabytkach

Niederschlesien - die Erbschaft der Vergangenheit in Denkmälern verewigt

Lower Silesia - inheritance of the past in remains

Bełcz Mały
Belischowo (ok. 1300, 1490), Klein Beltsch (1787, 1845).

Miejscowość o rodowodzie średniowiecznym wymieniona w wykazie wsi czynszowych biskupstwa wrocławskiego (XIV).
W 2 poł. XVIII w. na terenie miejscowości odnotowano folwark pański, dom gminny, wiatrak i 142 mieszkańców. Ponadto 11 zagrodników, 4 wolnych (od pańszczyzny), 3 chałupników i 2 rzemieślników.
Około 1845 r. Bełcz Mały posiadał folwark pański, szkołę ewangelicką, wiatrak, 19 domów i 177 mieszkańców. Wieś rozwijała się w oparciu o gospodarkę rolno - hodowlaną oraz w niewielkim stopniu rzemiosło i handel.
W 2 poł. XVIII w. właścicielem dóbr był radca Fischer, kolejnymi posiadaczami majątku byli: rodzina von Rieben z Czeladzi (1873), Friedrich von Ravenstein z Górki (1886 - 1894), von Schweinichen (1898) oraz Heinrich hrabia Finck von Finkenstein, major Friedrich von Mauwe zw. von Schmidt (1902). Ostatnią właścicielką Bełcza Małego była Ruth von Waldow z domu Mauve, zwana von Schmidt (1937).
Obecny zespół folwarczny ukształtowany został w 2 poł. XIX i w 1 poł. XX w., założenie składało się z części reprezentacyjnej i gospodarczej. W tym czasie prowadzono tu uprawę buraka cukrowego.
Miejscowość o układzie ulicówki rozwinęła się przy odgałęzieniu drogi Wąsosz – Sądowel, zespół dworsko – folwarczny usytuowany jest na zachodnim krańcu wsi.

Wykaz zabytków architektury i budownictwa
Zespół folwarczny, 2 poł. XIX, 1 poł. XX:
a) oficyna, obecnie dom mieszkalny i biura, nr 13a, 1915
b) dom mieszkalny, nr 13 a, 1890
c) dwór, nr 13c, pocz. XX
d) dawny spichlerz, obecnie paszarnia i zlewnia mleka, 1920, wpis do rejestru zabytków dn. 28.06.1993 pod nr 1428
e) dom mieszkalny, nr 13f, 1938
f) dom mieszkalny, nr 13 j, 1938
g) dom mieszkalny, nr 13 b, 1938
h) obora
i) obora i cielętnik, 1920
j) stodoła, 1875
k) dawna stajnia, obecnie stajnia i magazyn, 1890
l) budynek gospodarczy, przy nr 13e, pocz. XX

Charakterystyka istniejącej zabudowy

BEŁCZ MAŁY – niewielka wieś położona bezpośrednio nad Baryczą, w małej odległości na zachód od Wąsosza. Zabudowania miejscowości oddalone są od drogi głównej prowadzącej do Wąsosza, ok. 500 m. Dominantę w krajobrazie wsi stanowią zabudowania dużego folwarku, ze spichlerzem z 1920 r. wpisanym do rejestru zabytków. Historyczne zabudowania wykorzystywane są zgodnie ze swoją tradycyjną funkcją.
Wśród poniemieckiej zabudowy usytuowano dwa niewielkie, dwukondygnacyjne wielorodzinne budynki. Swoją formą architektoniczną nie zostały one dostosowane do historycznego krajobrazu wsi, jednak dzięki niewielkiej skali zabudowy nie stanowią dra-stycznej dysharmonii. Należy unikać tego typu zabudowy na terenach wiejskich z za-chowaną historyczną zabudową.

Śląsk - Dolny Śląsk - Schlesien - Niederschlesien - Silesia - Zabytki Dolnego Śląska

Będę wdzięczny za wszelkie informacje o historii miejscowości, ciekawych miejscach oraz za skany archiwalnych widokówek lub zdjęć.

Wenn Sie weitere Bilder oder Ortsbeschreibungen zu dem oben gezeigten Ort haben sollten, wäre ich Ihnen über eine Kopie oder einen Scan sehr dankbar.

Tomasz  Mietlicki    e-mail  -  itkkm@o2.pl