Strona główna: http://www.niederschlesien.info

Hauptseite: http://www.niederschlesien.info

Godzięcin - powiat wołowski

vor 1945 Thiergarten - Kreis Wohlau

Kościół p.w. Najświętszego Serca Pana Jezusa.

Dzwonnica oraz płyty nagrobne leżące w pobliżu wejścia do kościoła.

Epitafia we wnętrzu świątyni.

Stara ambona z datą powstania i datami kolejnych renowacji.

Dawny pałac to obecnie Powiatowa Wielofunkcyjna Placówka Opiekuńczo-Wychowawcza. Obiekt po kolejnych przebudowach pozbawiony został całkowicie cech stylowych.

Zabudowa mieszkalno - gospodarcza dawnego majątku w pobliżu dawnego pałacu.

Zniszczona kaplica ewangelicka w parku z kartuszem herbowym rodu Wallenberg-Pachaly.

Dawny dom owczarza oraz budynek owczarni.

Droga rozdzielająca park od dawnego folwarku oraz fragment parku.

Współczesny cmentarz oraz przedwojenne niemieckie nagrobki zebrane w jednym miejscu.

Dawna szkoła, remiza strażacka oraz kapliczka która jest dawnym pomnikiem poległych w I wojnie światowej żołnierzy mieszkańców Godzięcina.

Friedrich Bernhard Werner - Ilustrowana Topografia Śląska z lat 1744-1768. Skany udostępnił autor strony: http://www.dokumentyslaska.pl/

Informacje ze strony:    http://www.parki.org.pl/

GODZIĘCIN

Województwo: dolnośląskie

Powiat: wołowski

Godzięcin jest ulicówką z zespołem dworskim. Leży na polanie wśród lasów 7,5 km w kierunku północno-wschodnim od Brzegu Dolnego na wysokości 158-165 m. n. p. m. W dokumentach z XIV wieku wymieniona jako Tirgarten (Zwierzyniec). Najwyższą budowlą jest sześcioboczna wieża przeciwpożarowa (wys. 33 m) położona na skraju wsi, z której podziwiać można piękną panoramę – lasy, stawy oraz pobliskie miejscowości Wołów, Brzeg Dolny, Radecz, Rościsławice. Ta mała miejscowość posiada wiele atrakcyjnych turystycznie obiektów. Są to między innymi obok zabytkowego przypałacowego parku, pałac (aktualnie siedziba Państwowego Domu Dziecka), zabudowania dworskie i folwarczne oraz kościół o konstrukcji szachulcowej pięknie odrestaurowany w 2001 r. Park wiejski w Godzięcinie, będący głównym opisywanym przez nas obiektem, używany jest aktualnie przez Spółkę z o. o. GODEX.

Historia

Pierwsze dokumenty o Godzięcinie, do jakich dotarliśmy pochodzą z 1301 i 1307 roku. Najstarszym zabytkiem architektury jest odnowiony kościół filialny pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa. Pierwsza wzmianka o księdzu tego kościoła pochodzi z 1353 r. W latach 1540-1654 kościół należał do ewangelików. Obecny kościół gotycko-renesansowy zbudowany w 1583 r., restaurowany z trójbocznie zakończonym prezbiterium. W czasie przeprowadzenia remontu, po odbiciu tynku okazało się, że ma on konstrukcje drewnianą, szachulcową. Należy do najstarszych drewnianych kościołów na Dolnym Śląsku.

Ze starego wyposażenia zachowały się: ołtarz z 1602 r., ambona z czasów budowy kościoła, barokowy prospekt organowy z początku XVII w. i murowana, klasyczna chrzcielnica z końca XVIII w. W prezbiterium zachowało się renesansowe drewniane epitafium Anny Poleiin zmarłej w 1588 r. oraz piaskowa, renesansowa płyta nagrobna Fryderyka v. Sack und Ratschitz zm. w 1619 r. Obok kościoła stoi drewniana dzwonnica z 1877 r. o konstrukcji słupowej.

Od 1845 roku do 1894 roku wieś należała do rodziny Köckritz. Założono wtedy obiekty dworskie w środkowej części wsi po wschodniej stronie szosy z Brzegu Dolnego do Żmigrodu.

Północno-zachodnią część terenu zajmuje zabudowa folwarczna. Pozostałą część terenu zajmuje rozległy park wraz z terenami upraw gospodarczych oraz dwukondygnacyjny pałac z dwoma okrągłymi wieżo-alkierzami narożnymi. Pałac pochodzi z połowy XVIII w., przebudowany na przełomie XIX/XX wieku i w latach 1980-81 (stracił wtedy wszelkie cechy stylowe). Obecnie mieści się w nim Państwowy Dom Dziecka. W 1894 roku dobra zakupił Gideon von Wallenberg-Pachaly. W rękach tej rodziny majątek pozostawał do czasów II wojny światowej. Wiele budynków we wsi Godzięcin pochodzących z końca XIX i początku XX wieku ma konstrukcję szachulcową i ryglową lub z muru pruskiego.

Przypałacowy park jest typu naturalistycznego i pochodzi z trzeciej ćwierci XIX wieku. W północno-zachodniej części znajdują się tereny dawnych ogrodów uprawnych. Ogród północny otoczony jest ceglanym murem z trzeciej ćwierci XIX wieku. W parku, przy murze ogrodowym zachował się fragment klasycystycznego, rodzinnego grobowca, mającego kształt niszy flankowanej pilastrami z kompozytowymi głowicami, podtrzymującymi łukowate belkowanie. Nad otworem znajduje się klucz z tarczą herbową, a pod nim płycina z wersetem biblijnym.

Teren przedpałacowy zagospodarowany był w sposób parkowy z regularnym podłużnym stawem z kępami drzew. Od strony południowo-wschodniej zamkniętej kurtyną drzew znajdowała się ścieżka spacerowa przechodząca obok nieistniejącego pomnika prawdopodobnie z czasów wojny francusko-pruskiej.

Przyroda

W przypałacowym parku zaprojektowanym w stylu angielskim, o ogólnej powierzchni 15,35 ha, zachowały się liczne stare około 200-letnie drzewa. Są to przede wszystkim dęby szypułkowe pochodzenia naturalnego. Spotkać można również klony, buki, lipy, graby i jesiony. Z drzew egzotycznych rosną tu tulipanowiec amerykański, iglicznia trójcierniowa i cypryśnik błotny. Na przełomie XIX i XX wieku wprowadzono grochodrzew czyli robinię akacjową, kasztanowca białego, a z drzew iglastych: sosnę wejmutkę, jodłę jednobarwną, jedlicę Douglasa (daglezja) i Veitcha, cis pospolity, cyprysik groszkowy, żywotnik olbrzymi i zachodni.

Wśród drzew trzy osiągnęły wymiary pomnikowe: lipa drobnolistna (obwód 555 cm), która rośnie na wschód od pałacu oraz dwa dęby szypułkowe (o obwodach 400 i 420 cm) w południowej części parku.

Podszyt oprócz czeremchy wzbogaca śnieguliczka o różowych kwiatach, a także bluszcz pospolity wchodzący na drzewa. Wiosną w runie parku kwitnie zawilec gajowy. Spotkać można także kwitnącą konwalię majową, przetacznik ożankowy, dąbrówkę kosmatą i rozłogową, żmijowiec zwyczajny, babkę zwyczajną i lancetowatą. Ze zwierząt bezkręgowych występują tu liczne gatunki owadów np. motyle takie jak: paź królowej, listkowiec cytrynek, rusałka pawik.

Wśród kręgowców faunę w parku prezentują: jeże, wiewiórki, nietoperze (gacek wielkouch), jaszczurki, żaby i ropuchy, liczne gatunki ptaków (sikory bogatka i modra, kowalik, dzięcioł zielony, szpak, słowik). W stawach parkowych żyją płocie, okonie i karpie.

Ścieżka

Ścieżka historyczna

1. Spacer zaczynamy przy kościele gotycko-renesansowym, który zbudowany został w 1583 r.. Kościół o konstrukcji szachulcowej należy do najstarszych na Dolnym Śląsku kościołów o drewnianej konstrukcji. Dach czterospadowy, okna zamknięte półkoliście. Kruchta murowana z dachem dwuspadowym. Wnętrze z drewnianym stropem. W kościele znajduje się ołtarz z 1602 r. – przepiękny drewniany tryptyk przedstawiający ostatnią wieczerzę w części głównej oraz Jana Chrzciciela po prawej i Mojżesza po lewej stronie, ambona z czasów budowy kościoła, organy z początku XVII wieku, chrzcielnica z końca XVIII wieku, renesansowe drewniane epitafium Anny Poleiin oraz płyta nagrobna Fryderyka v. Sack und Ratschitz. Na cmentarzu przykościelnym od strony drogi leżą dwie płyty grobowe. Napisy są słabo czytelne, na jednej można odczytać daty zgonów “1703, 1716 i 1746”. Stoi tu też drewniany krzyż misyjny ogrodzony niskim płotem.

2. Obok kościoła jest drewniana dzwonnica z 1877 r. o konstrukcji słupowej, szalowana, nakryta dachem namiotowym. Niegdyś była ona wyższa od kościoła, lecz na wskutek pożaru została zniszczona i przebudowana. Obecnie trwają przygotowania do renowacji i przywrócenia dzwonnicy dawnego wyglądu.

3. Z pod kościoła udajemy się do parku gdzie zachował się fragment grobowca rodzinnego byłych właścicieli pałacyku. Ma on kształt łukowatej niszy z dwoma kolumnami po bokach. W środku obramowany otwór, nad nim klucz z tarczą herbową, a pod nim płyta z wersetem biblijnym.

4. Następnie udajemy się pod pałac dwukondygnacyjnym, który dawniej posiadał dwie okrągłe wieżo-alkierze z II połowie XVIII wieku, który po przebudowie w XX wieku stracił swój dawny styl. Zachowały się tylko częściowo piwnice ze sklepieniami odcinkowymi na łukach. Obecnie mieści się w nim Państwowy Dom Dziecka. Wzdłuż głównej ulicy znajduje się kilka ciekawych budynków z XIX wieku o budowie szachulcowej ryglowej i z muru pruskiego.

Ścieżka przyrodnicza:

A. tulipanowiec amerykański to gatunek wysokiego drzewa należącego do rodziny magnoliowatych. Jest to roślina ozdobna, która posiada żółtozielone kwiaty w kształcie tulipana. Pochodzi ze wschodnich rejonów USA.

B i C. dęby szypułkowe to gatunek dębu, drzewa liściastego z rodziny bukowatych, występujący w Europie oraz południowo - wschodniej Azji. W naszym parku mają one ok. 400cm i 420cm obwodu oraz wysokość ok.25m.

D i G. cisy pospolite to gatunki wiecznie zielonych szpilkowych drzew lub dużych krzewów z rodziny cisowatych. Pierwotnie cis pospolity rósł w Europie, w górach Atlas w Maroku i w zachodniej Azji. Jest to roślina trująca i osiąga do 32 metrów wysokości i 9 m obwodu pnia.

E. cypryśnik błotny to gatunek drzew należących do rodziny cypryśnikowatych. Występuje w stanie dzikim na bagnach i terenach zalewowych w USA wzdłuż południowo-wschodnich wybrzeży Atlantyku. Wytwarza bardzo charakterystyczne korzenie oddechowe (pneumatofory). Są to różnej wielkości kolankowate lub stożkowate zgrubienia na korzeniach, wystające nad powierzchnię gleby lub wody.

F. lipa szerokolistna to gatunek drzewa należący do rodziny lipowatych. Występuje w Europie, w Polsce głównie na południu i jest rzadsza od lipy drobnolistnej. W naszym parku jest oznaczona jako pomnik przyrody, jest 300-letnim drzewem o obwodzie 555 cm i wysokości ok. 20 m.

H. glediczja trójcierniowa to drzewo z rodziny bobowatych pochodzące z Ameryki Północnej sadzone w Polsce w parkach miejskich ze względu ciekawy wygląd: ma długie strąki dochodzące do 40 cm i rozgałęzione kolce rosnące bezpośrednio na pniu i gałęziach. W naszym kraju osiąga wysokość 25-30 m.

I. lipa drobnolistna to gatunek drzewa, należący do rodziny lipowatych. Pochodzi z Europy i Azji Zachodniej. W Polsce występuje pospolicie na terytorium całego kraju. Występuje w stanie naturalnym, ale jest także bardzo często sadzona przy domach, w parkach i przy drogach, jako roślina ozdobna i użyteczna. W Godzięcińskim parku liczy ona ok. 120 lat.

J. pomnikowa lipa szerokolistna znajdująca się przy murze ogrodzeniowym kościoła,
o obw. 495 cm, wysokości ok. 26 m oraz wieku ok. 300 lat.

Po zwiedzeniu parku proponujemy spacer po wsi, która co roku staje się coraz bardziej zadbana. Domy są odnawiane a ogródki przydomowe przyciągają wzrok ciekawymi okazami i kolorami. Buduje się sporo nowych domówl; między innymi budują się tu mieszkańcy Wrocławia. Wieś ze wszystkich stron otoczona jest pięknymi lasami, w których jest dużo grzybów i czarnych jagód. W lasach są jeziorka, a nad jednym z nich miejsce na biwak.

Bibliografia

Charageat Marguerite, Sztuka ogrodów, Warszawa 1978
Eisenreich Wilhelm, Handek Alfred, Zimmer Ute, Przewodnik do rozpoznawania zwierząt i roślin, Warszawa 2005
Seneta Włodzimierz, Dendrologia, Warszawa 1981.

Uwagi

Mocne strony parku: wielkie bogactwo folklorystyczne, malownicze położenie, możliwości wypoczynku i zdobycia wiedzy.

Słabe strony parku: brak ławek i koszy, miejsc wydzielonych na odpoczynek oraz parkingu i WC, brak tablic informacyjnych na temat historii i przyrody. Park wymaga renowacji przeprowadzonej przez zespół specjalistów oraz uporządkowania (usunięcia śnieci), wyczyszczenia stawów, założenia oświetlenia oraz renowacji ścieżek spacerowych.

Autorzy

Autorem pierwotnej wersji opisu parku powstałej w ramach projektu "Parki i ogrody oczami młodzieży" jest:
Publiczne Gimnazjum nr 1 im. Jana Pawła II w Brzegu Dolnym
ul. Młodzieżowa 2
56-12 Brzeg Dolny

Opiekun grupy:
Izabela Chimowicz Bronisława Drozdowska, Jaonna Fiałkowska

Autorzy opisu:
Uczniowie trzecich klas. Materiały opracowywały dwie niezależne grupy z klasy III g i III d. Większość uczniów to członkowie Szkolnego Koła Ligi Ochrony Przyrody-2. Liderem zespołu autorów z III g była Ewa Gawor, a z III d Magda Szymczyk. Za grafikę odpowiedzialny był Mateusz Szajdziński (III d). Opracowanie historyczne parku przygotowali: Paweł Dziwiński, Grzegorz Gidel (III g) oraz Jakub Jakubowski, Łukasz Adaśko (III d). Część przyrodnicza opracowała Agata Walicka (III g) i Martyna Wielowska (III d). Fotografie wykonała Magda Szymczyk, Łukasz Malik (III d) oraz Marcin Jawor (III g). Opracowanie komputerowe całości materiałów przygotował Damian Mielczarek i Grzegorz Gidel (III g).
Uczniowie Publicznego Gimnazjum nr 1 im Jana Pawła II w Brzegu Dolnym, którzy mieszkają we wsi Godzięcin. Wszyscy należą do szkolnego Koła Ligi Ochrony Przyrody-2. Liderem zespołu przygotowującego opracowanie była Partycja Kamaszuk z klasy III f, ona też przygotowywała część opisową. Katarzyna Mol z klasy III c jest autorką mapki parku oraz rysunków. Anna Katana z III f i Tomasz Zdechlik z III d wykonali zdjęcia.

Współpracujący nauczyciele:
mgr Izabela Chimowicz i mgr Joanna Fiałkowska

Podziękowania:
- mamie Patrycji Kamaszuk pani mgr Danucie Kamaszuk za pomoc organizacyjną i kontakt z urzędami
- Regionalnemu Ośrodkowi Badań i Dokumentacji Zabytków we Wrocławiu za udostępnienie informacji na temat parku
- Archiwum Państwowemu we Wrocławiu za informacje na temat wzmianek o miejscowości Godzięcin
- Panu Arturowi Fojtowi za pomoc techniczną.