Z Glogopedia - Internetowa Encyklopedia Ziemi Głogowskiej
(Nowa strona: Kategoria: Obiekty wojskowe =„Galgen Schanze” (Szaniec Szubieniczny)= „Galgen Schanze” (Szaniec Szubieniczny) był niewielkim ziemnym dziełem obronnym, wybudowanym w 1835...) |
(Nowa strona: Kategoria: Obiekty wojskowe =„Galgen Schanze” (Szaniec Szubieniczny)= „Galgen Schanze” (Szaniec Szubieniczny) był niewielkim ziemnym dziełem obronnym, wybudowanym w 1835...) |
Aktualna wersja
„Galgen Schanze” (Szaniec Szubieniczny)
„Galgen Schanze” (Szaniec Szubieniczny) był niewielkim ziemnym dziełem obronnym, wybudowanym w 1835 r. na Szubienicznym Wzgórzu, które w średniowieczu było miejscem publicznych egzekucji przestępców. Wzniesienie to znajdowało się około 1000 m na zachód od obwałowań (dzisiaj to miejsce pomiędzy Placem Tysiąclecia a ul. Przemysłową).
Znaczenie strategiczne wzniesienia zostało docenione już przez Prusy w czasie wojen śląskich. W 1740 r., około 50 m na wschód od szubienicy wybudowano niewielkie dzieło „rogowe” skierowane czołem na twierdzę. Było to dzieło ziemne. Stanowiło ważny punkt oblężenia, gdyż to właśnie z tego miejsca nastąpił jeden z kilku ataków wojsk pruskich (w 1741 r.) skierowany na fragment głogowskich fortyfikacji (na kurtynę pomiędzy bastionem Dominikańskim a Zamkowym). Atak ten zakończył się szybkim zdobyciem twierdzy.
Także Francuzi, w czasie oblężenia głogowskiej twierdzy w 1806 r. docenili znaczenie strategiczne wzniesienia. Umiejscowili tu jedną z kilku baterii artylerii (bateria nr 6), która prowadziła skuteczny ostrzał twierdzy. Bateria ta posiadała od czoła obwałowania ziemne o narysie (tj. widok z góry) trapezowym. W wałach znajdowały się otwory strzelnicze dla dział.
Około 1813 r. powstał cały szereg projektów rozbudowy twierdzy, które tylko w niewielkim stopniu zostały zrealizowane. Prawdopodobnie wtedy zaprojektowano wysunięty, drewniany blokhauz, który miał być otoczony niewielką suchą fosą. Wewnątrz niej miały znajdować się pionowo zamontowane drewniane palisady. Planu tego jednak nie zrealizowano. Dopiero po opanowaniu (1814) twierdzy przez Prusy poczyniono pewne modernizacje starych fortyfikacji, opierając się na nowej koncepcji obrony (w dużym stopniu opierano się na francuskich planach).
Około 1832 r. podjęto przebudowę twierdzy. Nowa koncepcja miała polegać na budowie wokół rdzenia twierdzy (tzn. twierdzy bastionowej) kilku fortów (była to tzw. fortyfikacja fortowa). Obrona w głównej mierze miała się opierać na kilku wysuniętych, stałych, ziemnych stanowiskach artylerii (czyli fortach lub też szańcach).
W 1835 r. wybudowano właściwy szaniec, który otrzymał zarys trapezowy. Był to szaniec ziemny, posiadający z trzech stron (tj. północnej, zachodniej i południowej) wał ziemny. Szyja (tzn. tył szańca) była otwarta, tzn. nie posiadała żadnego wału. Istniała jednak możliwość montażu stalowych krat fortecznych.
Budowa szańca była prowadzona przez jednostki forteczne (saperskie) twierdzy głogowskiej. Pieniądze na budowę prawdopodobnie zostały w większości uzyskane z podatków nałożonych na miasto. Część pieniędzy uzyskano z Ministerstwa Wojny. Zadaniem szańca była kontrola podejścia (przedpola) do twierdzy głogowskiej. Dzieło miało być wysuniętym stanowiskiem artylerii, na którym miała się oprzeć wysunięta linia obrony. Opierała się ona głównie na stałych fortyfikacjach, takich jak omawiany „Galgen Schanze” oraz „Brostauer Schanze” i Fort „Stern”.
Szaniec posiadał wał ziemny (o wysokości około 4 metrów), przed którym znajdowała się sucha fosa (o głębokości około 2 m) oraz niewysoki przedstok (wał ziemny znajdujący się przed fosą) łagodnie opadający ku przedpolu. Na przedstoku była umieszczona stalowa krata forteczna, a w dnie fosy znajdowały się zasieki z drutu kolczastego (pod koniec XIX w.). W przypadku wojny na przedstoku oraz na dnie fosy zakładano drewniane palisady.
Na podstawie planu z około 1860 r. można stwierdzić, że we wnętrzu szańca znajdowały się:
- ceglany blokhauz (odporny na bombardowanie) położony w osi dzieła, tuż przy otwartej szyi (tył szańca),
- drewniana szopa będąca magazynem palisad, usytuowana około 20 m na wschód od wyżej wymienionego blokhauzu,
- dwie ziemne pochylnie, które znajdowały się wewnątrz szańca i umożliwiały wprowadzenie artylerii na wały.
W 1880 r. założono w Głogowie forteczny system telegraficzny. Dzięki temu szaniec uzyskał z komendanturą twierdzy. 18 IX 1889 r. szaniec uzyskał oficjalny status „dzieła fortecznego”.
W 1902 r. została podpisana umowa między Ministerstwem Wojny, reprezentowanym przez głogowską komendanturę twierdzy, a magistratem, dotyczącą likwidacji starych umocnień, w tym również fortowych. W dniu 1 IV 1903 miasto wykupiło tereny poforteczne, w tym również „Galgen Schanze”. Prawie całość założenia obronnego (z wyjątkiem fortów „Stern” i „Brückenkopf”) uległa całkowitej kasacji. Fosę szańca zasypano, ceglane konstrukcje rozebrano, a wały zniwelowano.
Literatura:
K. Motyl, Galgen Schanze, Zielona Góra 1998 [maszynopis].
Krzysztof Motyl [EZG z. 50, 1999 – Twierdza Głogów – „Galgen Schanze” (Szaniec Szubieniczny)]
