Z Glogopedia - Internetowa Encyklopedia Ziemi Głogowskiej


Grolman Karl Wilhelm von

Karl Wilhelm Georg von Grolman (30 VII 1777-15 IX 1843), pruski generał piechoty, syn członka Rady Państwa Heinricha Dietricha von Grolmana.

Od 14. roku życia służył w wojsku. Błyskotliwy oficer liniowy i sztabowy. W 1807 r. za postawę w bitwach otrzymał najwyższe odznaczenie bojowe, Order Pour le Mérite. Trafił do Wojskowej Komisji Reorganizacyjnej Armii. Nie mogąc zaakceptować pronapoleońskiej polityki króla Fryderyka Wilhelma III złożył dymisję. Uczestniczył w wojnie przeciw Napoleonowi w Austrii, a później po stronie hiszpańskiej. Wraz z odrodzeniem Prus wrócił do armii. Odbył kampanię 1813/14 r., brał udział w bitwach, m.in. na Śląsku pod Chojnowem. Zdobył Żelazny Krzyż II i I kl., w Bitwie Narodów pod Lipskiem zasłużył na Liście Dębowe do Pour le Mérite.

Po wojnie, na skutek intryg wielu reformatorów, Grolman odszedł z armii. Po dymisji osiadł w swoich dobrach w okolicach Cottbus. Dzięki zaangażowaniu Luizy Hohenzollern, żony księcia Antoniego Radziwiłła, królewskiego namiestnika w Wielkim Księstwie Poznańskim, otrzymał propozycję służby w Głogowie. 30 X 1825 r. król listownie poinformował go o awansie na stopień generała porucznika i powierzeniu mu stanowiska dowódcy 9 Dywizji w Głogowie. Według jednego z przebywających tam generałów, Głogów był wówczas „zapadłą dziurą i pipidówką“. Ale też twierdza stała się miejscem spotkania niepospolitych umysłów. Poprzednikiem Grolmana na stanowisku 1. komendanta był intelektualista w mundurze, generał Valentini, a dowódcą brygady piechoty - Friedrich von Clausewitz, brat Karla.

Generał Grolman przeniósł się z rodziną do Głogowa i rozpoczął życie garnizonowe. Tu na świat przyszły jego kolejne dzieci, synowie Adolf i Wilhelm oraz bliźnięta Julie i Julius. Od 1828 r. przybyły mu też obowiązki 1. komendanta twierdzy. O uznaniu dworu za działania w garnizonie może świadczyć fakt przyznania Orderu Czerwonego Orła I klasy z Liśćmi Dębu.

Wybuch powstania listopadowego zaktywizował armię pruską na Śląsku i w Wielkopolsce. W styczniu gen. Witzleben pisał z Berlina do rosyjskiego gen. Dybicza: „…koło Poznania i Leszna stoi V korpus, we 20 batalionów po 1000 ludzi, 29 szwadronów po 140 do 150 koni i 96 dział (…) Głogów zaopatrzony podobnie jak Toruń…”. Do utworzonej pod kierownictwem marszałka Augusta von Gneisenau Armii Obserwacyjnej, która miała za zadanie wzmocnić pobliską granicę z Królestwem Polskim, weszła głogowska 9 Dywizja. Wyprowadził ją w 1831 r. dotychczasowy dowódca, generał Karl Wilhelm von Grolman. Ponieważ uznano, że twierdza głogowska może być narażona na ewentualne działania wojenne, czasową komendanturę twierdzy przejął, emerytowany już, generał Friedrich von Clausewitz.

Wiosną 1831 r. spadły na Grolmana nieszczęścia: doznał skomplikowanego złamania nogi po upadku z konia, a na dodatek z twierdzy uciekł generał Umiński. Po upadku powstania i wykurowaniu się objął stanowisko dowódcy V Korpusu Armijnego z siedzibą w Poznaniu. Historia zatoczyła koło. Już bowiem w latach 1817-1819 w trakcie prac sztabowych kategorycznie obstawał, że Poznań „…musi być twierdzą. Będzie ona gwarantem, że Prusy za żadną cenę nie odstąpią tak potrzebnych im ziem i jednym ciosem zmiażdżą odwieczne knowania i intrygi Polaków“. Grolman przeszedł do pamięci Wielkopolan jako jeden z „polakożerców“. Jego uwagi miały zainspirować Bismarcka do szerokich działań wynaradawiających. Do otrzymanych wcześniej zaszczytów, w Poznaniu doszedł awans na stopień generała piechoty i Order Czarnego Orła.

Karl von Grolman zmarł w Poznaniu, gdzie jeden z fortów wznoszonej twierdzy otrzymał jego imię. W pruskiej historii wojskowej zyskał opinię „wielkiego pomocnika Scharnhorsta i Gneisenaua”.

Literatura:
Allgemeine Deutsche Biographie, t. 9, s. 734-736;
E. von Conrady, Leben und Wirken des Generals der Infanterie Carl von Grolman, Berlin 1896;
H. Kocój, Prusy i Niemcy wobec powstania listopadowego, Kraków 2001;
R. Poll, Georg Wilhelm von Valentini (1775-1834), ein preußischer General, Militärschriftsteller und Diplomat, 1971;
K. von Priesdorf, Soldatisches Führertum, t. 4, s. 238, t. 10, s. 479, Hamburg 1936.

Wiesław Maciuszczak [EZG z. 71, 2011 - Grolman Karl von]