Z Glogopedia - Internetowa Encyklopedia Ziemi Głogowskiej


Gmina Pęcław

Gmina wiejska Pęcław położona jest we wschodniej części powiatu głogowskiego. Obejmuje obszar 64,13 km², co stanowi 14,47% pow. powiatu. Pod względem powierzchni, a także liczby ludności, gmina należy do najmniejszych w woj. dolnośląskim (1,6% pow. województwa).


Spis treści

I. Administracja i samorząd

1. Historia obszaru administracyjnego gminy od 1945 r. 2. Samorządowa gmina od 1990 r.

II. Charakterystyka gminy

1. Geografia 2. Ochrona przyrody i krajobrazu 3. Demografia 4. Czynniki rozwojowe i gospodarka 5. Infrastruktura techniczna 6. Infrastruktura społeczna 7. Kultura 8. Sport 9. Dziedzictwo kulturowe 10. Turystyka 11. Kwestie wyznaniowe 12. Przynależność do organizacji


III. Herb i flaga Gminy Pęcław

I. Administracja i samorząd

1. Historia obszaru administracyjnego gminy od 1945 r.

W latach 1945-1954 obszar obecnej gminy Pęcław wchodził w skład gminy Białołęka . W dniu 10 IX 1945 powołano wójta gminy Józefa Młota. Dopiero wiosną 1946 r. wybrano pierwszych sołtysów (Wyszanów – we wrześniu 1945 r.). Ukonstytuowanie się GRN nastąpiło w październiku 1946. Gmina obejmowała osiem wsi sołeckich: Białołęka, Droglowice, Kotowice, Leszkowice, Przedmoście, Wietszyce, Wojszyn, Wyszanów i 16 przysiółków: Batorówka (włączona do Przedmościa), Borek, Borków, Bytnik, Chwaliszewo, Dworek, Golkowice, Igłowice, Kaczyce, Mileszyn, Pęcław, Piersna, Turów, Wierzchownia, Zabornia oraz Mariampol (w ruinie). Powierzchnia gminy wynosiła 9070 ha. Po likwidacji gmin w 1954 r. na terenie byłej gminy zostały utworzone gromady w Białołęce i Wierzchowni. Wieś Wyszanów przekazana została z dniem 31 XII 1954 do powiatu Wschowa. Z dniem 31.12.1958 r. zlikwidowano obydwie gromady, tworząc od 1 I 1959 gromadę Pęcław. Z dniem 1 I 973 utworzona została gmina Pęcław. Jej obszar wynosił 62,3 km², ludność – 2411 mieszk. (31 XII 1976) W skład gminy weszły obszary ośmiu sołectw: Białołęka, Droglowice, Kotowice, Pęcław, Piersna, Wierzchownia, Wietszyce i Wojszyn. Gmina należąc do powiatu głogowskiego znajdowała się w województwach: wrocławskim (1945-1950) i zielonogórskim (1950-1975). W latach 1975-1998 znajdowała się w woj. legnickim (w latach 1990-1998 podlegała pod Urząd Rejonowy w Głogowie). Od 1999 r. należy do woj. dolnośląskiego.

2. Samorządowa gmina od 1990 r.

W pierwszych wolnych wyborach samorządowych w dniu 27 V 1990 wybrano 15-osobową Radę Gminy Pęcław w składzie: Aleksander Wojciechowski – przewodniczący rady, Romuald Bobrowski, Marian Bury, Józef Dawidowski, Antoni Franas, Julian Grombik, Edward Jemioła, Zenon Krause, Marian Kwieciński, Tadeusz Machaj, Aleksander Mochol, Dariusz Papierz, Stanisław Skrobuła, Jerzy Starmach, Henryk Woźniak. Wójtem gminy został wybrany Henryk Woźniak.

W kolejnych kadencjach radę gminy tworzyły następujące osoby:

Kadencja 1994-1998: Tadeusz Machaj – przewodniczący, Alojzy Borek, Antoni Franas, Piotr Grombik, Edward Jemioła, Artur Jurkowski, Marian Kwieciński, Zenon Leśko, Stefan Machaj, Józef Makselon, Halina Maturska, Dariusz Papierz, Marek Sadowski, Stefania Sosnal, Bogusław Szajner, Halina Tetera. Kadencja 1998-2002: Elżbieta Adamowicz – przewodnicząca, Antoni Franas, Edward Jemioła, Maria Kardaś, Zenon Krause, Marian Kwieciński, Zenon Leśko, Tadeusz Machaj, Józef Makselon, Dariusz Papierz, Adam Piekarski, Marek Sadowski, Aleksander Sokołowski, Robert Wierzbicki. Kadencja 2002-2006: Aleksander Sokołowski – przewodniczący, Anna Cieślak , Grzegorz Dobrakowski, Dariusz Flak, Edward Jemioła, Grzegorz Klara, Tadeusz Kosmala, Krzysztof Laszczowski, Zenon Leśko, Witold Machaj, Jerzy Mucha, Adam Piekarski, Grażyna Prałat, Stanisława Szuba, Robert Wierzbicki. Kadencja 2006-2010: Aleksander Wojciechowski – przewodniczący, Czesław Adamowicz, Małgorzata Bełza, Bogdan Bilski, Piotr Grombik, Bożena Hoffman, Edward Jemioła, Jerzy Klocek, Danuta Leonarczyk, Anita Mochol, Jerzy Mucha, Krystian Nowakowski, Adam Piekarski, Aneta Potocka, Aleksander Sokołowski. Kadencja 2010-2014:: Aleksander Wojciechowski – przewodniczący, Czesław Adamowicz, Alojzy Borek, Ireneusz Cisowski, Grzegorz Dobrakowski, Piotr Grombik, Jerzy Mucha, Krystyna Jemioła, Maria Kardaś, Marcin Kazimierowicz, Jerzy Klocek, Paulina Kwiecińska, Maria Machaj, Adam Piekarski, Jacek Siczek. Skład rady wybranej na kadencję 2014-2018: Dorota Jewniewicz – przewodnicząca, Jarosław Szcześniak (wiceprzewodniczący), Czesław Adamowicz, Zofia Bobrowska, Marcela Choszcz, Karol Dziadkowiak, Piotr Halarewicz, Damian Karbownik, Sylwia Kowalczyk-Kapica, Jerzy Mucha, Adam Piekarski, Katarzyna Strzelecka, Michał Szafraniec, Stefania Ucinek, Marianna Zych.

Wójtowie Gminy Pęcław: Henryk Woźniak (1990-1995), Marek Sadowski (1995-2006), Artur Jurkowski (od 2006).


II. Charakterystyka gminy

1. Geografia

Ukształtowanie powierzchni. Gmina Pęcław położona jest w mezoregionie Pradoliny Głogowskiej (makroregion Obniżenie Milicko-Głogowskie). Ukształtowanie powierzchni jest słabo urozmaicone, o wybitnie małych deniwelacjach ok. 0 – 5 m i wys. 73,7 – 81,5 m n.p.m. Hydrografia. Wodami pokryta jest stosunkowo duża powierzchnia gminy (383 ha). Główną arterią wodną gminy jest rzeka Odra, stanowiąca jej północną granicę. Do pozostałych cieków należą: Kanał Południowy, Kanał Środkowy, Kanał Wschodni, Kanał Poraszyński, Kanał Bielnik, część Kanału Borkowskiego, oraz rzeka Czarna. Cieki te mają znaczenie rolno-melioracyjne i są administrowane przez Dolnośląski Zarząd Melioracji i Urządzeń Wodnych. Pozostałe cieki to sieć rowów melioracyjnych gęsto przecinających teren. Ich całkowita długość wynosi ponad 133 km. W sąsiedztwie Odry znajduje się duża ilość małych zbiorników o charakterze naturalnym. Struktura powierzchni. Użytki rolne zajmują ok. 73%, lasy – 9% (wraz z zadrzewieniami – 12%), wody – 5,9%, drogi – 2,3%, tereny zabudowane – 2,1%, nieużytki i inne – 5% pow. gminy.

2. Ochrona przyrody i krajobrazu

Tereny w granicach dawnej terasy zalewowej Odry odznaczają się dużym bogactwem siedlisk rzadkich i zagrożonych gatunków fauny i flory. Stanowią ważny korytarz ekologiczny w skali europejskiej. Teren gminy obejmują fragmenty obszarów sieci Natura 2000: Łęgi Odrzańskie PLB020008 (obszar ptasi) oraz „Łęgi Odrzańskie” PLH020018 (obszar siedliskowy). Na terenie gminy granice obydwu obszarów pokrywają się zajmując 1195,8 ha, co stanowi 18,6% pow. gminy. Użytek ekologiczny „Śródpolny lasek pod Pęcławiem”, o pow. 6,47 ha stanowi ekosystem z gatunkami objętymi ścisłą ochroną stanowi. Na terenie gminy znajduje się 5 pomników przyrody (dęby szypułkowe i wiązowiec japoński w parku w Leszkowicach).

3. Demografia

Liczba ludności gminy w 2013 r. wynosiła 2301 mieszk. co stanowiło ok. 3% ludności powiatu. Gęstość zaludnienia: 36 os./km2. W okresie lat 1990-2014 nie wystąpiły istotne zmiany w stanie ludności (1991 r. – 2326, 2004 r. – 2305 mieszk.). W skład gminy wchodzi dziewięć wsi sołeckich (w nawiasie liczba mieszk. w 2013 r.): Białołęka (341), Droglowice (195), Kotowice (81), Leszkowice (220), Pęcław (636), Piersna (192), Wierzchownia (159), Wietszyce (194), Wojszyn (96), 4 przysiółki: Borków (23), Golkowice (13), Kaczyce (26), Mileszyn (72) i osada Turów (53).

4. Czynniki rozwojowe i gospodarka

Gmina ma charakter wybitnie rolniczy. Grunty rolne zajmują 4663 ha. Ponad 85% z nich to grunty dobrych (II-III) i średnich (IV) klas bonitacji Wśród gleb przeważają urodzajne mady, warunki gospodarowania są jednak trudne i zmienne – duża zależność od stanu Odry i opadów – co wiąże się z koniecznością regulowania stosunków wodnych. W gminie funkcjonują 204 gospodarstwa rolne. Wśród pozostałych 71 podmiotów gospodarczych dominują małe przedsiębiorstwa prywatne. Brak jest rozwiniętego przemysłu, istnieją jedynie małe lokalne firmy usługowe. Rolnictwo pozostaje głównym kierunkiem rozwoju gminy. Perspektywy rozwoju wiąże się także z turystyką (głównie związane z Odrą).

5. Infrastruktura techniczna

Gmina jest w całości zwodociągowania. Długość sieci wodociągowej rozdzielczej wynosi 46,1 km. Obecnie czynne są tylko dwa ujęcia: w Pęcławiu i Droglowicach. Do sieci kanalizacyjnej podłączonych jest 170 gospodarstw domowych w miejscowości Pęcław (na etapie budowy sieci jest miejscowość Białołęka). Gmina posiada biologiczną oczyszczalnię ścieków w Pęcławiu. Istnieje również, wybudowana dla potrzeb stacji doświadczalnej, oczyszczalnia ścieków w Leszkowicach. Przez teren gminy przebiega główna magistrala gazowa, brak jednak dotąd sieci rozdzielczej oraz podłączeń do budynków. Infrastruktura przeciwpowodziowa. Istotną sprawą jest w gminie Pęcław ochrona przeciwpowodziowa. Zagrożenie powodziami dotyczy całego obszaru gminy. Długość obwałowań Odry w granicach gminy wynosi 18 km. Są to obwałowania XIX-wieczne, rozbudowane i ujednolicone po powodzi z 1903 r., remontowane i modernizowane do lat 30. XX w. Infrastruktura komunikacyjna. Przez teren gminy przebiegają dwie drogi wojewódzkie: nr 330, Głogów – Luboszyce (do Odry w Leszkowicach) i nr 104 (łącznik dróg woj. nr 292 i nr 330). Długość dróg powiatowych wynosi ok. 21 km, gminnych – ok. 29 km.

6. Infrastruktura społeczna

Oświata. Na terenie gminy istnieje szkoła podstawowa oraz gimnazjum o charakterze zbiorczym (Zespół Szkół im. Polskich Olimpijczyków w Białołęce). W roku szkolnym 2013/2014 do szkoły podstawowej uczęszczało 163 uczniów (funkcjonuje również oddział klasy ,,0” – 25 uczniów), do gimnazjum – 68 uczniów. W Pęcławiu, Piersnej i Wietszycach działają od roku szkolnego 2014/2015 punkty przedszkolne. Służba zdrowia i pomoc społeczna. Usługi medyczne świadczy Wiejski Ośrodek Zdrowia w Pecławiu. Funkcjonuje Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Pęcławiu

Bezpieczeństwo. Rewir dzielnicowych KPP w Głogowie, Punkt Przyjęć Interesantów w Pęcławiu. Na terenie gminy działają Ochotnicze Straże Pożarne. OSP Białołęka (jednostka powstała w 1946 r.) włączona jest do Krajowego Systemu Ratowniczo-Gaśniczego). Pozostałe: OSP Wojszyn (1945 r.), OSP Wierzchownia (1956 r.), OSP Wietszyce (1945 r.), OSP Kotowice (1991 r.), OSP Piersna (1969 r.). Gmina posiada „Plan Operacyjny Gminnego Komitetu Przeciwpowodziowego”.

Organizacje społeczne. Z gminą Pęcław związana jest Grupa Rekonstrukcji Historycznej Okresu Wczesnego Średniowiecza SWAR – Drużyna Wojów Chramu Swaroga z Ziemi Dziadoszan. Zakończyło natomiast działalność, istniejące od 2000 r., Stowarzyszenie Regionalne „Nadodrzański Zakątek”. Od roku 2012 działa Stowarzyszenie na Rzecz Dzieci i Młodzieży Gminy Pęcław.

7. Kultura

W gminie funkcjonuje Gminny Ośrodek Kultury z siedzibą w Białołęce, uruchomiony w 1975 r. W jego skład wchodzą ponadto: Biblioteka Publiczna w Białołęce, Wiejskie Centrum Kultury i Edukacji Ekologicznej w Pęcławiu, Ośrodek Kultury, Turystyki i Edukacji Ekologicznej w Wietszycach. Sołectwa posiadają odnowione, bądź wybudowane od podstaw, świetlice wiejskie, w których odbywają się zaplanowane przez GOK zajęcia kulturalne oraz różnego rodzaju uroczystości. Przy GOK działają zespoły: Zespół Śpiewaczy „Pęcławianki” (od 1997 r.), Sekcja Wokalna „Bis” (od 1998 r.).

8. Sport

Na terenie gminy działają dwa kluby sportowe, prowadzące drużyny piłki nożnej: LZS „Iskra” Droglowice (zał. w 1970 r., juniorzy i seniorzy) i KS „Gwardia” Białołęka (zał. w 2011 r., seniorzy). Obydwa kluby znajdują się w klasie A, w grupie Legnica I. Kluby posiadają pełnowymiarowe trawiaste boiska sportowe. Ponadto istnieją cztery inne boiska trawiaste oraz trzy boiska wielofunkcyjne ze sztuczną nawierzchnią. Gmina dysponuje również od 2009 r. Kompleksem Boisk Sportowych „Orlik” w Pęcławiu. Ponadto od 2011 r. posiada pełnowymiarową halę sportową przy Zespole Szkół w Białołęce, z widownią na około 120 miejsc .

9. Dziedzictwo kulturowe

W ewidencji zabytków gminy Pęcław objętych opieką WKZ znajduje się 117 obiektów architektury, parków i cmentarzy oraz 7 układów ruralistycznych (ponadto 46 obiektów nie objętych opieką WKZ). Spośród nich, 14 obiektów wpisanych zostało do rejestru WKZ. Najbardziej wartościowym zabytkiem architektury jest gotycki kościół pw. Nawiedzenia NMP w Piersnej. Cenne zespoły zabytków ruchomych stanowi wyposażenie wnętrz kościołów w Piersnej (m.in. rzeźba Matki Boskiej z Dzieciątkiem z ok. 1400 r.) i Białołęce. Spośród 163 stanowisk archeologicznych, do rejestru WKZ wpisany został w 1963 r. gród wczesnośredniowieczny w Droglowicach.

10. Turystyka

W gminie Pęcław perspektywy rozwoju turystyki wiążą się z Odrą i przyległym terenem. Obecnie w otoczeniu rzeki brak jest istotnej infrastruktury turystycznej i bazy pobytowej. „Rybaczówka nad Odrą” w Borkowie prowadzi wypożyczalnię sprzętu wodnego i małą gastronomię, organizuje spływy kajakowe. W sąsiednim Wojszynie funkcjonuje „Rancho Dariano” – gospodarstwo agroturystyczne w stylu Dzikiego Zachodu. Odbywają się spływy kajakowe na odcinku Leszkowice – Głogów. W Wietszycach zatrzymują się uczestnicy spływu kajakowego „Szlakiem Odry” i spływu „Flis Odrzański”. Wzdłuż Odry prowadzi Rowerowy Szlak Odry, mający połączenie z lokalnymi szlakami. Godne uwagi są ścieżki edukacyjne: „Łęgi Golkowsko-Borkowskie” (5 km) i „Białołęka” (9 km).

11. Kwestie wyznaniowe

Teren gminy obejmują dwie parafie należące do dekanatu Głogów – Św. Mikołaja, w diecezji zielonogórsko-gorzowskiej. Parafia pw. św. Jadwigi Śląskiej w Rzeczycy, z kościołem fil. w Piersnej, obejmuje wsie: Kotowice, Leszkowice, Piersna, Turów, Wierzchownia i Wietszyce. Do parafii pw. Matki Bożej Bolesnej w Białołęce, z kościołem fil. pw. św. Mikołaja w Wojszynie i kaplicą pw. św. Józefa Oblubieńca w Pęcławiu, należą: Białołęka, Borków, Droglowice, Golkowice, Mileszyn, Pęcław i Wojszyn.

12. Przynależność do organizacji

Gmina Pęcław należy do Związku Gmin Zagłębia Miedziowego, a także jest samorządem partnerskim w Lokalnej Grupie Działania „Kraina Łęgów Odrzańskich”.


III. Herb i flaga gminy Pecław

Herb gminy Pęcław umieszczony jest na tarczy gotyckiej. Pole tarczy dwudzielne w pionie. W prawym polu złotym (żółtym) umieszczona jest połowa orła Piastów dolnośląskich, z przepaską i srebrnym (białym) krzyżem na piersi. W lewym polu (błękitnym) widnieje Matka Boska z Dzieciątkiem w sukni złotej (żółtej) i koronach złotych (żółtych). Wizerunek Matki Boskiej z Dzieciątkiem jest wiernym odwzorowaniem rzeźby z głównego ołtarza kościoła w Piersnej.

Flaga gminy to trzypolowa proporcja szerokości do długości jak 5:8 Podzielona na trzy strefy pionowe: błękitną, białą i żółtą. Strefy błękitna i żółta mają proporcje 1:4 długości flagi, a biała środkowa 1:2 długości flagi. W osi pionowej flagi na płacie białym widnieje herb gminy. Barwy płatów flagi są odwzorowaniem barw herbu.

Podstawa: Uchwała Nr XXIII/145/13 Rady Gminy Pęcław z dnia 15 listopada 2013 r. w sprawie ustanowienia symboli Gminy Pęcław.


Źródła:

W opracowaniu hasła korzystano z materiałów przekazanych i informacji udzielonych przez urząd Gminy Pęcław Wśród wykorzystanych materiałów elektronicznych najważniejsze były serwis informacyjny www.peclaw.eu oraz dane GUS.
Podstawową literaturę do poruszanej w haśle tematyki dla okresu lat 1945-1973 stanowią prace W. Nawrockiego: Zmiany administracyjne powiatu głogowskiego w Polsce Ludowej, 1968 i Podział administracyjny powiatu głogowskiego 1944-1973 (obydwie w maszynopisach). Istotne znaczenia posiadają opracowania J. Chutkowskiego Głogów i Ziemia Głogowska w latach 1945-1950 (maszynopis) i Głogów w XX wieku Zarys monograficzny, Towarzystwo Ziemi Głogowskiej, Głogów 2004. Ponadto ważne okazały się opracowania: Województwo legnickie, przemiany i rozwój w 40-leciu PRL. Szkice monograficzne i materiały (redaktor T. Rollauer), Legnica 1988; Informator o gminach województwa legnickiego, Wojewódzki Urząd Statystyczny w Legnicy 1992.

Marcin Kuchnicki [EZG z. 74, 2015 – Gmina Pęcław, I. Administracja i samorząd, II. Charakterystyka gminy, III. Herb i flaga Gminy Pęcław]