Z Glogopedia - Internetowa Encyklopedia Ziemi Głogowskiej
Marcin (Dyskusja | wkład)
(Nowa strona: Kategoria:Średniowiecze Kategoria:Historia polityczna i społeczna =Karnkowski Jan= Hetman wojsk zaciężnych, generalny starosta księstwa głogowskiego (1491-1498). Jan Kar...)
Następna edycja →
Wersja z dnia 11:47, 13 lis 2008
Karnkowski Jan
Hetman wojsk zaciężnych, generalny starosta księstwa głogowskiego (1491-1498).
Jan Karnkowski, herbu Junosza, urodził się w 1428 r. Był synem rajcy krakowskiego i rotmistrza królewskiego Jana z Druszny i Karnkowa w ziemi dobrzyńskiej. Wiadomo jest, że przez kilka lat był na służbie w Niemczech. W 1491 r. książę Olbracht jako supremus dux Silesiae otrzymał od Władysława Jagiellończyka księstwo głogowskie i mianował Jana Karnkowskiego generalnym starostą tego księstwa. W tych czasach Karnkowski (noszący w Głogowie przydomek: Polak) był rotmistrzem wojsk zaciężnych. Surowy i niesprawiedliwy, stosował politykę terroru. Żądał pieniędzy na cele obce głogowianom, gwałcąc przy tym autonomię miejską. Wielokrotnie dochodziło do buntów mieszczan. Jedna z takich sytuacji omal nie zakończyła się śmiercią wszystkich rajców. Tylko interwencja zaufanego Ernsta von Tschammera, który wyprosił u Karnkowskiego zamianę wyroku śmierci na upokarzający marsz na kolanach, zakończyła tę sprawę. Innego rodzaju opozycja przeciwko namiestnictwu Karnkowskiego pochodziła ze strony Czech i Węgier, a wiązała się z tym, że Olbracht wbrew podpisanym wcześniej układom z królem Władysławem, nie zwrócił księstwa głogowskiego niezwłocznie po uzyskaniu tronu polskiego. W toczących się wówczas sporach pomiędzy rycerstwem i mieszczanami Karnkowski popierał rycerstwo. Doprowadził do chwilowej ugody w sporze pomiędzy duchowieństwem i rycerstwem o zwrot długów zaciągniętych przez rycerstwo i mieszczan oraz wysokość odsetek zwłoki. W maju 1493 r. Karnkowski był w Poznaniu na zjeździe Olbrachta z posłami Niemiec, Turcji. Wenecji i Czech. Uczestniczył także w wyprawie mołdawskiej.
20 XI1 1498 Olbracht został zmuszony do zwrotu księstwa głogowskiego królowi Władysławowi. Tym samym Jan Karnkowski przestał być namiestnikiem. Otrzymał w zamian od króla Olbrachta zamek i miasto Koło z przyległościami oraz kasztelanię lędzką. Zmarł prawdopodobnie 7 VI 1503 w Piotrkowie. Pochowany został w Krakowie w kościele dominikanów w kaplicy Różańcowej. Historycy niemieccy oceniają negatywnie rządy Karnkowskiego w Głogowie. Nazywają go vir malus, a okres jego rządów „terrorem” („Schreckensregiment”).
Literatura:
J. Blaschke, Geschichte der Stadt Glogau und des Glogauer Landes, Glogau 1913;
Z. Boras, Zygmunt Stary w Głogowie, Katowice 1983;
S. Nowogrodzki, Rządy Zygmunta Jagiellończyka na Śląsku i Łużycach 1499-1506, Kraków 1937;
F. Papee, Jan Olbracht, Kraków 1936; Polski Słownik Biograficzny, t. XII.
Krzysztof Nowak [EZG z. 12, 1994 Karnkowski Jan]
