Z Glogopedia - Internetowa Encyklopedia Ziemi Głogowskiej
Marcin (Dyskusja | wkład)
(Nowa strona: Kategoria:Zagadnienia religijne =Duchacy= Zakon Świętego Ducha założony został przy szpitalu w Montpellier (Francja) przez Gwidona w 2. połowie XII w. Celem zgromadzenia był...)
Następna edycja →
Aktualna wersja
Duchacy
Zakon Świętego Ducha założony został przy szpitalu w Montpellier (Francja) przez Gwidona w 2. połowie XII w. Celem zgromadzenia była, szeroko rozumiana, działalność charytatywna. Zakon darzył szczególną czcią Ducha Św. jako Pocieszyciela ubogich, chorych, strapionych.
Do Polski Duchacy sprowadzeni zostali w pierwszej połowie XIII w. Najstarsze źródła wspominają o ich obecności w Głogowie na początku XIV w. Nie wyklucza się jednak przybycia duchaków do miasta nawet w drugiej połowie XIII w. W Głogowie zajmowali się prowadzeniem szpitala Ducha Św., mieli swój klasztor, kościół oraz cmentarz. Zakonnicy zajmowali się nie tylko chorymi, ale również ludźmi starymi, kalekami i porzuconymi dziećmi. Mając własny kościół szpitalny mogli zaspakajać potrzeby religijne swoich podopiecznych, a także wiernych z miasta.
Liczba zakonników nigdy nie przekraczała 10 osób. Jednak spośród wszystkich wspólnot duchaków istniejących między Głogowem a Ścinawą tylko te dwie ostatnie posiadały pełne konwenty z przeorem lub mistrzem na czele. Sytuacja taka prowadziła na przełomie XV/XVI w. do sporów jurysdykcyjnych i łączenia urzędu mistrza w obu miejscowościach.
Do majątku głogowskich duchaków i ich szpitala należały między innymi okoliczne wsie: Kłoda i Kurów Wielki, folwark w Zamecznie, młyn w Ruszowicach, łąki koło Żabic. Zakonnicy oddawali w dzierżawę dużą część gruntów podmiejskich położonych za Bramą Szpitalną, mieli parafię w Jaczowie, otrzymywali również listy protekcyjne od papieży (np. Bonifacego IX w 1398 r., Marcina V w latach 1417 i 1423), cieszyli się wsparciem ludności Głogowa. Jednakże już przy końcu XIV w. pojawiły się pierwsze sygnały rozróżnienia mienia zakonników i dóbr przynależnych szpitalowi. Na początku XV w. duchacy oddali zresztą administrację sprawami gospodarczymi szpitala – pozostając dalej formalnymi jego właścicielami – urzędnikowi rady miejskiej. Do odejścia zgromadzenia z Głogowa przyczyniły się trudności materialne, z którymi borykało się ono na przełomie XV/XVI w., oraz konflikty wewnątrzzakonne (zapoczątkował je w 1499 r. sprzeciw części duchaków, którzy nie chcieli uznać nowego przeora Jakuba Albertiego powołanego na to stanowisko przez konwenty w Głogowie i Chociebużu (Cottbus); trudności zażegnała decyzja generała z Rzymu ustanawiająca Albertiego przełożonym obu wspólnot). Spór z radą miasta odnośnie podziału dochodów między szpital i konwent rozwiązany wyrokiem sądu ławniczego w Magdeburgu spowodował, że ostatni duchacy w 1527 r. – za określoną sumę pieniędzy – przekazali na własność miasta szpital i kościół Św. Ducha.
Literatura:
K. Antosiewicz, Zakon Ducha Świętego de Saxa w Polsce średniowiecznej, „Nasza Przeszłość”, nr 23, 1966, s. 167-198;
K. Dola, Szpitale średniowieczne Śląska. Rozwój historyczny, „Roczniki Teologiczne Śląska Opolskiego” 1/1968, s. 239-292;
K. Dola, Szpitale średniowiecznego Śląska. Funkcjonowanie, „Roczniki Teologiczne Śląska Opolskiego” 2/1970, s. 177-208;
K. Dola, Opieka społeczna i zdrowotna w Głogowie do czasów pruskich (1742) [w:] Misericordia et veritas, pr. zb. pod red. J. Mendziuka i J. Patera.
Dariusz Hybel [EZG z. 18, 1994 -Duchacy]
