Z Glogopedia - Internetowa Encyklopedia Ziemi Głogowskiej
Marcin (Dyskusja | wkład)
(Nowa strona: Kategoria:Dziedzictwo kultury materialnej =Głogowski strój ludowy= Pośród tradycyjnych strojów ludowych na Dolnym Śląsku jedną z odmian jest strój głogowski. Najstarsze ź...)
Następna edycja →
Wersja z dnia 20:52, 16 kwi 2009
Głogowski strój ludowy
Pośród tradycyjnych strojów ludowych na Dolnym Śląsku jedną z odmian jest strój głogowski. Najstarsze źródła ikonograficzne informują, że w tej dzielnicy w XIV w., chłopi chodzili w obcisłych spodniach i krótkich tunikach, na które nakładali jeszcze pelerynki. Głowę nakrywano zawojem lub kapturem. Na nogi zakładano kierpce – zwykle jednak były bose. W późniejszym okresie pojawiają się sukmany z długimi i rozciętymi na końcach rękawami, spięte pasem. Występowały także kabaty z kapturami. Głowę przykrywano szpiczastą czapą sukienną, rogatywką lub czapką futrzaną w zimie. Obuwie było różnorodne, od krótkich pantofli, do wysokich butów z cholewkami. Kobiety nosiły długie, raczej luźne szaty, a dziewczęta obcisłe sukienki z dekoltem. Strój kobiecy ukształtował się w XVI w. i nie podlegał już później istotnym zmianom. Zasadniczą jego częścią była długa spódnica z perkalu, wełny lub półjedwabiu. Zamężne kobiety nosiły krótką katankę z wełny lub zielonego, czarnego i fioletowego atłasu. Zimą zakładano, sięgający do połowy ud, kabatek, a na to zapaskę. Na plecy i ramiona nakładano trójkątną, skrzyżowaną na piersiach chustkę. Ozdobą stroju był kolorowy, obszyty wstążkami i koronkami, czepek.
Na przełomie XVIII i XIX w. nastąpiły zmiany w wyglądzie strojów, ze względu na wcześnie rozwijający się przemysł tkacki na Dolnym Śląsku. Dość szybko zarzucono tutaj dawne chłopskie odzienie i już na początku XIX w. powszechny był ubiór wzorowany na modzie dworskiej i mieszczańskiej. W zestawie kobiecym stroju rejonu głogowskiego były wełniane pasiaki – zapaski naramienne, fartuchy i spódnice w czerwone pasy – jaśniejsze i ciemniejsze, czerwono–brązowe z wąskim czarnym prążkiem, czerwono–zielone, czerwono–modro–zielone, czerwono–modro–zielono–czarne oraz zielono–czarne. Spódnice szyto także z wełnianej, jednolitej tkaniny, np. czerwonej lub zielonej. W zimie noszono tzw. przyjaciółki, tj. wełniane, czerwone, niebieskie lub zielone płaszcze podbite futrem. Mężatki nosiły czepce z niebieskim obszyciem. Zamożne kobiety nosiły czepce z brodą, spencery, czyli staniki z rękawami i wykładanym kołnierzem oraz jedwabne suknie i szerokie fartuchy.
Mężczyźni, w zależności od poziomu zamożności, nosili skórzane (żółte) bądź sukienne (ciemne), długie do kolan spodnie, buty z cholewami, granatowy kaftan i płaszcz z metalowymi guzikami, kapelusz filcowy z szerokim rondem i jedwabną chustkę pod szyją.
Niższe i uboższe warstwy społeczności wiejskiej korzystały z rękodzielniczych wyrobów i form tradycyjnych. Były to stroje szyte z tkanin samodziałowych wełnianych i lnianych, zachowując prymitywne sposoby kroju i ograniczone zdobnictwo w postaci wyszyć i haftów. Kobiety obok spódnic pasiastych nosiły duże chusty – obrusy. Mężczyźni natomiast – zgrzebną koszulę zwaną płótniczanką, spodnie lniane lub wełniane w ciemnym kolorze. Na co dzień dochodził do tego zwykły słomiany kapelusz; nogi najczęściej były bose. Głogowskie stroje ludowe przestano używać w drugiej połowie XIX wieku.
Literatura:
B. Bazielich, Śląskie stroje ludowe, Katowice 1988;
Historia chłopów śląskich, pr. zb. pod red. S. Inglota, Warszawa 1979;
R. Kiersnowski, Życie codzienne na Śląsku w wiekach średnich, Warszawa 1977;
A. Knötel, Volkstrachten der Gross-Glogauer Gegend, „Rübezahl der Schlesischen Provinzionalblätter” 1870 B. IX;
T. Seweryn, Stroje dolnośląskie [w:] Atlas polskich strojów ludowych, Lublin 1950.
Andrzej Kurzak [EZG z. 23, 1994 - Głogowski strój ludowy]
