Z Glogopedia - Internetowa Encyklopedia Ziemi Głogowskiej

Wersja z dnia 20:25, 23 lis 2008; Marcin (Dyskusja | wkład)
(różn) ← Poprzednia wersja | Aktualna wersja (różn) | Następna wersja → (różn)


Spis treści

Białołęka – zabytki

W Białołęce znajdują się cztery obiekty wpisane do rejestru zabytków nieruchomych: kościół poewangelicki - obecnie parafialny p.w. Matki Boskiej Bolesnej, cmentarz przykościelny, pałac, park podworski. Staraniem władz gminy Pęcław i Stowarzyszenia “Nadodrzański Zakątek” utworzona została kulturowa ścieżka dydaktyczna, oprowadzająca po zabytkach i obiektach kulturowych wsi.

Kościół parafialny

Kościół wybudowany został około r. 1840 (S. Kowalski), prawdopodobnie z wykorzystaniem części murów wcześniejszej budowli (1610-1614 lub 1625, przebudowany 1756, następnie spalony). Po nowej rozbudowie świątynię oddano do użytku w listopadzie 1900 r.

Jest to obiekt orientowany, murowany, prostokątny, jednonawowy, nakryty dachem czterospadowym. Posiada od zachodu wieżę i zakrystię od wschodu. Architektura kościoła wykazuje cechy późnoklasycystyczne. Wnętrze z emporami nakryte jest płaskim stropem. Posiada wyposażenie barokowe i klasycystyczne, m.in. w prezbiterium barokowy obraz Zdjęcie z Krzyża, malowidła ścienne i witraż przedstawiający Trójcę Świętą i bazylikę św. Piotra w Rzymie na kuli ziemskiej. Organy mechaniczne wykonała w 1900 r. firma Walter Gebrüder z Góry Śląskiej, prawdopodobnie przebudowując wcześniejszy instrument z 1842 r. z prospektem o cechach barokowych. Organy są dobrze utrzymane.

Świątynię i cmentarz przykościelny otacza renesansowy mur z bramą wzniesioną na początku XVII w. W murze od strony wieży znajdują się okazałej wielkości nagrobki: trzy z końca XVIII w. w stylu schyłkowego baroku pruskiego (tzw. „Zopfstil”), czwarty z 1827 r. Wszystkie upamiętniają rodzinę Hirschfeld – tutejszych pastorów, nauczyciela szkoły ewangelickiej i jego małżonkę. Założenie cmentarza datowane jest na XVIII w.

Pałac i park

Pałac jest budowlą wzniesioną w 4. ćwierci XIX w. (Pilch) dla rodziny Lehfeldt, na miejscu renesansowego dworu rodu von Kottwitz. Jest to budynek murowany, na rzucie prostokąta. Jego piętrowy korpus, trzytraktowy, tworzą dwie zróżnicowane bryły z dostawioną od północy wieżą. Niższa część nakryta jest dachem czterospadowym z lukarnami. Budowla wykazuje we wieży (krenelaż) i w południowym, schodkowym, szczycie inspiracje gotyckie. Pałac, obecnie zaniedbany, użytkowany jest na cele mieszkalne. Obok zachowała się, w bardzo złym stanie, drewniana wozownia z 2. połowy XIX w., nawiązująca do stylu mauretańskiego.

Park powstał około 1900 r., w wyniku przekształcenia starszego o przeszło stulecie ogrodu. Za relikt ogrodu uważa się dwa regularne stawy, usytuowane względem siebie symetrycznie i przedzielone groblą. Obecnie pozostałość parku jest zaniedbana, o zatartym układzie. Drzewostan składa się głównie z dębów szypułkowych i kasztanowców białych. Drzewami pomnikowymi są dwa dęby, których wiek ocenia się na około 200 lat. Pozostałe drzewa, z wyjątkiem młodszych topoli kanadyjskich, liczą około 80 - 120 lat.

Pozostałe obiekty o wartościach kulturowych

We wsi obiektami historycznymi o wartościach kulturowych są budynki: szkoły (z mansardowym dachem) z pocz. XX w., dawnej kuźni (zaadaptowana na warsztat) z 2. połowy XIX w., mleczarni z końca XIX w., wiejskiego aresztu z przełomu XIX i XX w. oraz remizy strażackiej z 1923 r. Ponadto są to budynki mieszkalne (domy nr 1, 3, 4, 7, 8, 17, 28, 38, 39, 41, 45) i gospodarcze (nr 2, 16, 19, 21, 35) z XIX i początku XX w. Zachował się pomnik w kształcie obelisku, poświęcony mieszkańcom poległym podczas I wojny światowej.

Literatura:
J. Blaschke, Geschichte der Stadt Glogau und des Glogauer Landes, Glogau 1913. s. 275, 278 i n., 403 i n., 545;
H. Ciesielski, H. Wrabec, Katalog zabytkowych ogrodów i parków województwa legnickiego, Legnica 1997, s. 24;
S. Kowalski, Zabytki środkowego Nadodrza. Katalog architektury i urbanistyki, Zielona Góra 1976, s. 26;
J. Pilch, Leksykon zabytków architektury Dolnego Śląska, Warszawa 2005, s. 14;
M. Sadowski, D. Sikorski, Opracowanie monograficzne gminy Pęcław, Pęcław 1993, s. 43-48 (maszynopis);
Schematyzm diecezji zielonogórsko-gorzowskiej. 50 lat – wydanie jubileuszowe, Zielona Góra 1995, s. 132-134;
A. Walkowiak, Organy w kościołach regionu głogowskiego i dekanatu wschowskiego, Głogów 2002, s. 67-69.

Antoni Bok [EZG z. 66/67, 2007 - Białołęka – zabytki], 2008