Z Glogopedia - Internetowa Encyklopedia Ziemi Głogowskiej
Obrona Głogowa w literaturze pięknej
Pierwszym pisarzem, który uwiecznił temat obrony Głogowa w literaturze pięknej, był Józef Ignacy Kraszewski w powieści Królewscy synowie: powieść z czasów Władysława Hermana i Krzywoustego, będącym 6. częścią ukazującego się od 1876 r. cyklu tego autora „Dzieje Polski”. W 1951 r. wydawnictwo Ministerstwo Obrony Narodowej opublikowało fragment tej powieści zatytułowany Obrona Głogowa. W udramatyzowanym opisie obrony głogowskiego grodu, głównymi bohaterami są postacie historyczne: książę Zbigniew i niemiecki rycerz Wiprecht z Groicza. Książę czeski Świętopełk występuje pod imieniem Światopług. W narracji Kraszewskiego to Zbigniew podsuwa cesarzowi pomysł, aby czterech zakładników przywiązać do machin oblężniczych. Co ciekawe, dwóch z nich (m.in. syn komesa Wojsława) przeżywa oblężenie. Karol Bunsch przedstawił obronę Głogowa w poczytnej powieści Psie Pole (pierwsze wydanie w r. 1953; pozycja doczekała się kilkunastu kolejnych wydań, ostatnie w 2003 r.). Powieść była jedenastą z kolei w cyklu „Powieści piastowskie”. Głównymi bohaterami są Przedsław z rodu Łabędziów, który po bojach z Pomorzanami, uwolniony z niewoli przez księcia Krzywoustego otrzymuje od niego dowództwo na głogowskim grodzie, i jego syn Zdzich. Dla tego nastolatka najazd niemiecki stanowi chrzest bojowy. Zdzich odznacza się męskimi czynami, znajdzie się jednak wśród pięciu zakładników przywiązanych do machin i zginie, zastrzelony z łuku przez zrozpaczonego ojca. Obok tych dwóch najważniejszych pozycji książkowych, w podobny sposób epizod głogowski przedstawiali również kolejni autorzy. W 1974 r. (II wydanie - 1986) ukazała się Obrona Głogowa Krzysztofa Nowińskiego, wydana w serii „Biblioteczka Historyczna”. Bohaterami powieści są nastoletni głogowianie Rodoń, Bolko i Kachna. Podczas walk o gród popisują się oni odwagą. Ich przeciwnikiem jest niemiecki rycerz Bruno von Gerlach. Po odstąpieniu Niemców spod Głogowa, trójka bohaterów znajduje się w oddziale wspomagającym wojsko Krzywoustego i przeżywa tam rozliczne perypetie, podczas potyczek z Niemcami. Następnie chłopcy zostają przyjęci do drużyny księcia. Powieść Bohaterski Staszek autorstwa Walerii Szalay-Groelle wydana została w r. 1960 (II wydanie – 1986, w serii „Przygoda z Historią”). Tematem są dramatyczne losy tytułowego Staszka, syn Pakosza z Rogowy. Trafia on w momencie zbliżającego się najazdu niemieckiego do Głogowa. Wkrótce wciągnięty zostaje w wir wydarzeń wojennych; jest ranny, wykazuje się wielką dzielnością. To nie koniec perypetii bohatera: walczy jeszcze na Psim Polu, skąd ciężko ranny odwieziony zostaje do rodzinnej Rogowy. Najmłodszą publikacją dotyczącą obrony Głogowa jest książka W obronie grodu Wieńczysława Polaczka, wydana w Krakowie w 1998 r. przez Krakowski Klub Artystyczno-Literacki, przy wsparciu Towarzystwa Ziemi Głogowskiej. Zawiązanie akcji stanowi zasadzka na oddział niemiecki, podczas której Wilk i Mściech uprowadzają do Głogowa rycerza Rosenberga. Kolejne wydarzenia z udziałem głównych bohaterów (należy do nich także poseł niemiecki von Brecht), następują już wśród zmagań o gród. Opowiadanie kończy się odejściem niemieckiego wojska po nieudanym oblężeniu i przybyciem do Głogowa księcia Bolesława na czele swoich oddziałów. Pasuje on Mściecha za jego zasługi na rycerza. Inne spojrzenie na obronę Głogowa, niż powyższe przykłady, przedstawia Tadeusz Jasiński w powieści Krzyżem i mieczem, wydanej w 1967 r. Głosem zrozpaczonych głogowskich matek dzieci oddanych jako zakładników, w ciężkich słowach oskarża księcia Bolesława Krzywoustego o ich cierpienia. Było to odważne podejście, jeśli się zważy, jak eksponowaną i jednowymiarową rolę w „odwiecznej” walce z Niemcami przyznawano wówczas w oficjalnej propagandzie Piastom.
Obrona Głogowa zobrazowana została także w dwóch komiksach: Pierwszy z nich, kolorowy, wydany w 1990 r. pt. Rok 1109, Głogów - Psie Pole. Drugi, czarno-biały, wydany w lipcu 2009 r. przez fundację im. Bolesława Chrobrego ze Szczecina pt. Bohaterska Obrona Głogowa 1109 roku. W powieści Włodzimierza Trąmpczyńskiego Psie Pole (1935 oraz kilka wznowień po wojnie), autor całkowicie pomija wątek obrony głogowskiego grodu.
Dariusz A. Czaja [EZG z. 69, 2009 – Obrona Głogowa w literaturze pięknej]
