Z Glogopedia - Internetowa Encyklopedia Ziemi Głogowskiej
Żydzi w Głogowie
Żydzi przybyli do Głogowa już w połowie XIII w., a być może wcześniej, jeszcze przed lokacją miasta. Trudnili się handlem, lichwą i rzemiosłem. Mieszkali w pobliżu zamku książęcego naprzeciw kościoła dominikanów. W l299 r. książę Henryk III wystawił dla nich list opiekuńczy. Stosunek kolejnych książąt głogowskich do nich zróżnicowany. Żydzi otrzymywali od nich przywileje (np. w l407, l440 i l450 r.), ale też książęta nakładali na nich podatki, obciążali kontrybucjami, a nawet wyganiali ich z miasta. Zdeklarowanym wrogiem i prześladowcą żydowskich mieszkańców był Jan II żagański (w Głogowie panował 1480-1488). W XV w. Żydzi, doznawali prześladowań ze strony mieszczaństwa (co było wówczas częste nie tylko na Śląsku). Zdarzały się wypadki pogromów (np. w l402 r.), burzono dom modlitwy (l442), a nawet ich palono żywcem (l488). Sytuacja głogowskiej gminy żydowskiej bardzo się pogorszyła po przejściu księstwa głogowskiego pod panowanie austriackie. Katoliccy Habsburgowie nie tolerowali ich w swoim państwie. W Głogowie udało się jednak bogatemu kupcowi Izraelowi Benedyktowi uzyskać przywilej cesarski na mocy którego wolno mu było wraz z liczną rodziną mieszkać w Głogowie i zajmować się handlem. W l638 r. cesarz Ferdynand II rozszerzył ten przywilej na wszystkich Żydów mieszkających i handlujących w Głogowie. Żyli oni w 36 domach w pobliżu zamku.
Sytuacja ludności żydowskiej pod panowaniem pruskim nieco się polepszyła. Zniesiono niektóre upokarzające ich ograniczenia, zezwolono na ubój rytualny, na nabywanie nieruchomości, działalność sądu rabinackiego. W roku 1787 r. mieszkało w Głogowie 1564 Zydów, co stanowiło około 20% ludności miasta. Pod koniec XVIII w. zaczęto nakłaniać młodzież żydowską do nauki rzemiosła, w l804 r. utworzono dla nich szkołę przygotowawczą, a potem szkołę podstawową. Działały stowarzyszenia charytatywne. Szeroko znany był głogowski rabinat. W Głogowie żyło wielu uczonych i wykształconych Żydów, takich jak: Marcus Beer Friedenthal, Józef Sachs, Salomon Munk, i wielu innych.
W końcu XIX w. w Głogowie mieszkało poniżej l000 Żydów, kupców, rzemieślników, przedsiębiorców i przedstawicieli wolnych zawodów. W l892 r. otwarto nową, piękną synagogę przy obecnej ul. Kołłątaja. Po dojściu do władzy nazistów głogowscy Żydzi podlegali podobnym represjom jak ich pobratymcy w III Rzeszy. Podczas tzw. nocy kryształowej (z 9 na 10 XI 1938) hitlerowcy spalili synagogę. Wielu osobom udała się wyjechać za granicę. Według spisu ludności z 17 V 1939 w Głogowie mieszkały jeszcze 123 osoby narodowości żydowskiej, w tym 49 mężczyzn. Prawie wszyscy z nich zginęli w obozach koncentracyjnych i obozach zagłady.
Literatura: J. Blaschke, Geschichte der Stadt Glogau und des Glogauer Landes, Glogau l9l3; J. Chutkowski, Dzieje Głogowa, t. I, Legnica l991; J. Chutkowski, Dzieje gminy żydowskiej w Głogowie. The history of the Jewish Community in Głogów, Głogów 1993; F. Lucas i M. Heitmann, Stadt des Glaubens. Geschichte und Kultur der Juden in Glogau, Hildesheim l99l; M. Heitmann, Zur Geschichte der Juden in Glogau [w:] Glogau im Wandel der Zeiten, Würzburg l992; Żydzi w Głogowie. Przemówienia i wystąpienia związane z odsłonięciem pomnika Żydów głogowskich w dniu 19.11.1993 r., Głogów, 1994.
Janusz Chutkowski [EZG z. 8, 1993 - Żydzi w Głogowie]
