Z Glogopedia - Internetowa Encyklopedia Ziemi Głogowskiej
Świnino
Wieś w gminie Grębocice, położona 14,5 km na pd.-wsch. od Głogowa, na wys. 95 m n.p.m., na styku Równiny Grębocickiej i Wzgórz Dalkowskich. Przed rokiem 1945 nosiła nazwę Klein Schwein
Historia do roku 1945
Początkowo Świnino (dalej Ś.) prawdopodobnie stanowiło jedną jednostkę osadniczą z Dużą Wólką (Gross Schwein). W 1507 r. wymienione jest jako „Cleynschweyn”. W nowszych czasach utrwaliła się pisownia Klein Schwein (Klein-Schwein, Kleinschwein), obowiązująca do 1945 r.
Historyczna struktura osadnicza wskazuje, że wieś stanowiła majątek rycerski. Należał on w XVI w. do Zedlitzów. Znani są z płyt nagrobnych na kościele w Grodowcu Hans (†1564) i George (†1579), którzy wybudowali wówczas renesansowy dwór. W 1. połowie XVIII w. ze Ś. związana była katolicka rodzina szlachecka Wiesenthal (m.in. Frantz Julius von Wiesenthal – deputowany weichbildu głogowskiego). Tabele podatku gruntowego z około 1765 r. notują tu 8 rodzin (6 zagrodników, 1 chałupnik i 1 rzemieślnik). Właścicielem majątku był von Thalwenzel. W 1791 r. (wg Zimmermanna) był to von Förster. Zabudowania wsi tworzyło 14 budynków, siedziba pańska i folwark. Było tu 87 mieszkańców.
Dokumenty z końca XVIII w. potwierdzają, że majątek Ś. z folwarkiem Bieńków oraz majątek Wilczyn należały do jednego właściciela. W 1827 r. był nim Friedrich W. Kretschmer (tablica fundacyjna z 1827 r. na budynku folwarcznym). Według Schlesisches Güter-Adressbuch od 1829 r. do końca II wojny św. istniała rodzinna ciągłość własności. W 1870 r. podaje się majora Farthmanna, a w 1876 referendarza Mathisa i porucznika Fahrenkampa, następnie Friedricha Mathisa (w 1895 r.. ufundował drugą tablicę na ww. budynku). Majątek liczył 388 ha, posiadał cegielnię i fabryczkę, w której ze słomy wyrabiano surogat do produkcji papieru. Był wzorowo prowadzony: od około 1910 r. zajmował się m.in. hodowlą nasion w ramach „Schlesische Saatbauverein” (dr Paul Mathis wprowadził do uprawy uszlachetnioną przez siebie odmianę lnu). Inspektor Willi Mathis przewodniczył powiatowemu zrzeszeniu „Landwirtschaftliche Kreisverein“. Po r. 1931 powierzchnia majątku zmalała do 246 ha.
Dobra świnińskie (z Bieńkowem) stanowiły Gutsbezirk, w którym w 1910 r. mieszkało 168 osób. Pozostali mieszkańcy, wśród nich kilka rodzin ze Ś., należeli do gminy Willschau (Wilczyn). Po likwidacji dóbr rycerskich, jako niezależnych jednostek administracyjnych (1928 r.), oba majątki włączono do gminy. Funkcjonowała ona odtąd pod nazwą Kleinschwein (624,6 ha, w 1930 r. 331 mieszk.). Mieszkańcy gminy byli w niewielkiej przewadze ewangelikami (w 1925 r. - 180, katolików - 151). Ewangelicy - do czasu wybudowania kaplicy w Świninie – udawali się do kościoła w Grębocicach (katolicy – do Grodowca). Ich dzieci miały własną szkołę, natomiast katolickie uczęszczały do Grodowca,. Ponadto we wsi były sklep i gospoda oraz kuźnia i piekarnia.
Historia po roku 1945
Po II wojnie światowej przybyli do wsi polscy osadnicy. W latach 1945-1946 funkcjonowały 2 nazwy miejscowości - Mała Wólka i Świnin. Powstało Państwowe Gospodarstwo Rolne (Nieruchomości Ziemskie), które użytkowało zespół folwarczny. Rozwinięto produkcję rolną. W okresie PRL Świnino pozostawało majątkiem ziemskim, z którym związana była ekonomicznie większość mieszkańców. Nie rozwinęła się tu prywatna własność rolna. PGR wybudowało 5 domów z 10 mieszkaniami, działało przedszkole i świetlica („Klub Rolnika”) oraz jednostka Ochotniczej Straży Pożarnej (1968-1985).
Po transformacji ustrojowej majątek po upadłym PGR, obejmujący około 624 ha, przeszedł w posiadanie Państwowej Agencji Nieruchomości Rolnych. Jest dzierżawiony przez prywatne osoby. Nie stanowi jednak istotnego źródła utrzymania mieszkańców. W 1991 r. z inicjatywy mieszkańców wzniesiono we wsi kaplicę filialną Podwyższenia Krzyża Świętego, należącą do parafii w Grodowcu (kaplica ewangelicka uległa zniszczeniu w latach powojennych). Dzieci ze Ś. uczęszczają do Szkoły Podstawowej i Gimnazjum w Grębocicach.
1945 r. wieś należy do gminy (w latach 1955-1972 - gromady) Grębocice. We wsi nie ustanowiono sołtysa, podlega ona sołectwu w Wilczynie. W Ś. mieszka niespełna 150 osób.
Literatura:
Das war Glogau. Stadt und Land an der Oder 1913-1945, Hannover 1991, s. 15, 125, 265;
Gmina Grębocice – miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego (maszynopis – opis planu), Lubin 1991, s. 24, 31-32;
M.R. Górniak, Pakiet I., Gmina Grębocice, Grębocice 2002, s. 24-25;
M.R. Górniak, Gmina Grębocice. Informator historyczno-geograficzny, Grębocice-Lublin 2005, s. 49;
M.R. Górniak, P. Górniak, Zarys dziejów Ochotniczej Straży Pożarnej w Grębocicach 1947-2007, Grębocice 2007, s. 25, 28;
J. Kuczer, Szlachta w życiu społeczno-gospodarczym księstwa głogowskiego w epoce habsburskiej 1526-1740, Zielona Góra 2007, s. 229, 256;
Z. Kwaśny, J. Wosch, Tabele podatku gruntowego i ludności wsi śląskich z około 1765 roku, Wrocław 1975, s. 12;
M. Ptak, Zgromadzenia i urzędy stanowe księstwa głogowskiego od początku XIV wieku do 1732 roku, Wrocław 1991 (passim);
Schematyzm diecezji zielonogórsko-gorzowskiej. 50 lat – wydanie jubileuszowe, Zielona Góra 1995, s. 150;
K. Wutke, Die Inventare der nichtstaatlichen Archive Schlesiens. II Kreis und Stadt Glogau. Codex Diplomaticus Silesiae XXVIII, Breslau 1915, s. 257;
F.A. Zimmermann F.A., Beyträge zur Beschreibung von Schlesien, t. 10, Brieg 1791, s. 291;
Schlesisches Güter-Adressbuch', Breslau 1870-1937.
Marek R. Górniak [EZG z. 66/67, 2007 - Świnino]
