Z Glogopedia - Internetowa Encyklopedia Ziemi Głogowskiej
Bieńków
Przysiółek w gminie Grębocice, położony w odległości 16 km na pd.-wsch. od Głogowa, na wysokości 109 m n.p.m., na styku Równiny Grębocickiej i Wzgórz Dalkowskich (wschodniej części Grzbietu Dalkowskiego).
Najstarsze historyczne informacje dotyczące tutejszej osady folwarcznej (związanej ze Świninem) odnotowano w dokumentach z 1311 r. W średniowiecznych źródłach osada Bieńków występowała pod nazwami: Pyngwart (1407), Pynqwart (1407), Pyntczquarth (1430), Pyntczquart (1432-1443), Pintquardt (1457-1468) oraz Pinckwart (1500). W czasach nowożytnych wymieniano ją jako: In villa Pinqart (1670) oraz Pinqart (1791, 1845, 1887) i ta nazwa utrwaliła się w pisowni (1941), obowiązując do 1945 r. Osadę w źródłach kościelnych odnotowano już w końcu XIV w. wraz z 16 miejscowościami należącymi do parafii św. Jana Chrzciciela w Grodowcu. W dokumencie z 1631 r. informowano, iż z tamtejszego dworu (Hoff) pobierano kwartę żyta i kwartę owsa od miejscowego owczarza. Wg źródeł z 2. połowy XVIII w. miejscowość obejmowała folwark, 6 zagrodników, 5 chałupników oraz jeden nieokreślony budynek. Łącznie były tam 84 chałupy. Właścicielami osady przyfolwarcznej (o blokowo-niwowym rozmieszczeniu pól) byli von Försterowie. Ponadto do Bieńkowa należał położony na pobliskich polach młyn zwany Kosinskimühle. Dokumenty z końca XVIII w. potwierdzały, że folwark Bieńków wraz z majątkami w Świninie i Wilczynie należał do tego samego właściciela. W 1. połowie XIX w. był nim Friedrich W. Kretschmer (dowodzi tego tablica fundacyjna z 1827 r. na budynku folwarcznym w Świninie). Po czym do końca II wojny światowej wymienione wioski znajdowały się w posiadaniu rodziny Mathisów. W tutejszym majątku uprawiano m.in. uszlachetnioną odmianę lnu.
Dobra świnińskie wraz z osadą przyfolwarczną Bieńków stanowiły Gutsbezirk (w 1910 r. mieszkało w nim 168 osób). Po likwidacji dóbr rycerskich, jako niezależnych jednostek administracyjnych (1928 r.), miejscowość znalazła się w granicach nowo utworzonej gminy Kleinschwein, obejmującej Świnino, Bieńków i Wilczyn (624,6 ha, w 1930 r. – 331 mieszkańców, a w 1944 r. – 305). Mieszkańcy byli w niewielkiej przewadze ewangelikami. Uczestniczyli oni w nabożeństwach w kaplicy w Świninie (należącej do parafii protestanckiej w Grębocicach). Katolicy udawali się do Grodowca. Tam też uczęszczały do szkoły ludowej dzieci katolików, natomiast protestanckie – do Obiszowa.
Po zakończeniu II wojny św., na przełomie czerwca i lipca 1945 r. przybyli tu pierwsi polscy osadnicy i w lipcu tego roku wybrano sołtysa Władysława Hryszana (później przysiółek włączono do sołectwa Duża Wólka). Pobliski młyn (Schwefler Mühle) znajdował się już w ruinie. Od 1945 r. miejscowość należy do gminy (w latach 1955-72 gromady) Grębocice. W 2018 r. w Bieńkowie mieszka 35 osób (2005 r. – 30). Przysiółek Bieńków podlega sołectwu w Dużej Wólce. Wierni wyznania katolickiego należą do parafii w Grodowcu. Dzieci uczęszczają do Szkoły Podstawowej i Gimnazjum w Grębocicach. Przy tutejszej leśniczówce „Bieńków” funkcjonuje Hotel dla Psów i Koni.
Zabytkowym obiektem w Bieńkowie jest dom mieszkalny z XIX w. Podczas prac wykopaliskowych przeprowadzonych pod kierownictwem powiatowego konserwatora zabytków w Głogowie w 1966 r. (kontynuowanych w 2000 r. przez Pawła Rzeźnika) ok. 300 m na zachód od drogi z Bieńkowa do Świnina, pomiędzy dwoma strumieniami (dolina cieku Moskorzynki), wśród podmokłych terenów zlokalizowano grodzisko wczesnośredniowieczne z przełomu IX-X w. Obiekt ten, o kształcie owalnym, wzniesiony ok. 2,5 – 3 m nad poziom otaczających go łąk. Grodzisko miało średnicę ok. 40 m. W trakcie wykopalisk odnaleziono ceramikę datowaną na XIII w. i kości zwierzęce oraz tzw. wytopy żelazne, grudki polepy i węgla drzewnego. Wyniki badań dowodzą, że była tu wczesnośredniowieczna osada przygrodowa.
Literatura: M.R. Górniak, Gmina Grębocice. Informator historyczno-geograficzny, Grębocice – Lublin 2005, s. 22; K. Fokt, Późnośredniowieczne osadnictwo wiejskie na Dolnym Śląsku w świetle badań archeologicznych, Kraków 2012, s. 288-289; Z. Kwaśny, J. Wosch, Tabele podatku gruntowego i ludności wsi śląskich z około 1765 roku, Wrocław 1975, s. 12; W. Nawrocki, Zmiany administracyjne powiatu głogowskiego w Polsce Ludowej (maszynopis), Głogów 1968, s. 9, 13, 19, 30 oraz zał. 22; S. Rodak, Podstawy datowania grodów z końca X – początku XIII wieku na Dolnym Śląsku, Wrocław 2017, s. 157, 220; Schlesisches Güter-Adressbuch, Breslau 1870-1937; Słownik etymologiczny nazw geograficznych Śląska – t. 17: Suplement A-Z, red. S. Sochacka, Opole 2016, s. 56; F.A. Zimmermann F.A., Beyträge zur Beschreibung von Schlesien, Bd.10, Brieg 1791, s. 282.
Marek Robert Górniak [EZG 78, 2018 – Bieńków]
