Z Glogopedia - Internetowa Encyklopedia Ziemi Głogowskiej
Henryk V Żelazny
Książę żagański (1342-1369), głogowski (1349-1369) i ścinawski (1363–1369).
Henryk V urodził się między 1312 a 1321 r. Był synem Henryka IV, księcia żagańskiego i Matyldy brandenburskiej. Miał twardy charakter i współcześni nadali mu przydomek „Żelazny”. W chwili śmierci ojca był już człowiekiem dorosłym i mógł samodzielnie przejąć władzę. Jednakże całe księstwo głogowskie zajęte było przez wojska czeskie i rządzili w nim namiestnicy Jana Luksemburskiego.
Henryk V rozpoczynając panowanie, nie złożył hołdu królowi czeskiemu, zebrał wojska i wyruszył na podbój Głogowa. Ze zmiennym szczęściem toczył walki z Janem Luksemburskim, a potem z jego synem Karolem. Tymczasem z drugiej strony został zaatakowany przez króla Kazimierza Wielkiego, który wykorzystał okazję aby odebrać okręg wschowski, przyłączony do księstwa głogowskiego przez Henryka III. Wojska polskie zdobyły Wschowę. Król Kazimierz nie chciał sobie jednak ostatecznie zrazić księcia głogowskiego i zaniechał dalszych podbojów. Takimi samymi motywami kierował się również król czeski, który w dniu 7 VI 1344 oddał Henrykowi połowę księstwa głogowskiego, w zamian za co ten złożył mu hołd lenny. Odtąd Henryk V zaprzyjaźnił się z królem Karolem. Przebywał często na dworze w Pradze, podróżował z nim i oddawał mu usługi dyplomatyczne. W zamian za to w 1359 r. Karol przekazał mu dalszą część księstwa głogowskiego i udzielił poparcia w jego staraniach o opanowanie po śmierci teścia księstwa płockiego. Dopiero kiedy w 1360 r. Karol IV dokonał nowego podziału księstwa głogowskiego Henryk V poczuł się pokrzywdzony. Zaczął przebywać na dworze Kazimierza Wielkiego, a nawet w 1365 r. wydał za niego swoją córkę Jadwigę.
Książę Henryk V sprężyście gospodarował księstwem żagańskim i połową księstwa głogowskiego. Miał jednak w stosunku do swoich poddanych twardą rękę i był dla nich tak uciążliwy, że nawet doszło do otwartego buntu jego wasali, porwania i uwięzienia księcia i tylko dzięki przypadkowi wyszedł cało z tych opresji. Niedługo potem, 13 IV 1369 zmarł i pochowany został obok swego ojca w kościele augustianów w Żaganiu. Henryk V miał ze swoją żoną Anną, córką Wańka płockiego, trzech synów (Henryków VI, VII i VIII) oraz dwie córki (Annę i Jadwigę).
Literatura:
J. Chutkowski, Dzieje Głogowa, t. I, s. 74-80, Legnica 1991;
K. Jasiński, Rodowód Piastów Śląskich, t. II, s. 111-112, Wrocław 1975;
M. Kapłon, Walka Henryka V o Głogów [w:] Głogów, „Zeszyty Lubuskie LTK”, nr 6, Zielona Góra 1969, s. 15-31.
Janusz Chutkowski [EZG z. 15, 1994 – Henryk V Żelazny]
