Z Glogopedia - Internetowa Encyklopedia Ziemi Głogowskiej
Podkategoria: Administracja
Gmina Radwanice
Gmina wiejska Radwanice jest położona w środkowej części powiatu polkowickiego. Obejmuje obszar 8397 ha, co stanowi 10,77 % powierzchni ww. powiatu.
I. Administracja i samorząd
1. Historia obszaru administracyjnego gminy Gmina Radwanice została utworzona w 1945 r. (powołanie pierwszego wójta, Henryka Haby – 10 VI 1945). Powołanie GRN nastąpiło 05 X 1946. Siedzibą władz gminy w początkowym okresie był Jakubów (Dębina), którą w 1946 r. przeniesiono do Radwanic. Gmina zajmowała obszar 3749 ha. W jej skład wchodziło 14 wsi oraz 11 przysiółków i kolonii. W latach 1954-1972 część obszaru obecnej gminy Radwanice zajmowały gromady: Buczyna (wsie: Buczyna, Graniczna, Kłębanowice, Kuźnia Buczyńska, Nowy Dwór, Nowa Kuźnia, Sieroszowice, Strogoborzyce, Teodorów, Ułanów; ludność – 1414 osób), Radwanice (wsie: Borów, Dobromil, Drożów, Jakubów, Kastaniewo, Krajewo, Lipin, Łagoszów Wielki, Przesieczna, Radwanice, Pudło, Rzezibory; ludność – 1968 osób) oraz Kłobuczyn (wsie: Drożyna, Grabik, Kłobuczyn, Korytów, Śrem, Wierzchowice, Witanowice, ludność – 1404 osoby). 01 X 1959 obszar zlikwidowanych gromad – Buczyny oraz Drożyny – został włączony do gromady Radwanice. Z dniem 1.01.1973 r. ponownie utworzono gminę Radwanice, wchodzacą w skład powiatu głogowskiego. Obejmowała 12 sołectw, a jej obszar wynosił 83,8 km², z 4010 mieszkańców (31 XII 1976). Obecnie w skład gminy wchodzi 13 sołectw: Buczyna, Drożów, Drożyna, Jakubów, Kłębanowice, Lipin, Łagoszów Wielki, Nowy Dwór, Nowa Kuźnia, Przesieczna, Radwanice, Sieroszowice, Strogoborzyce oraz 4 przysiółki: Borów, Dobromil, Teodorów i Ułanów. Gmina w latach 1945-1950 należała do woj. wrocławskiego (pow. głogowski), w latach 1950-1975 do woj. zielonogórskiego (pow. głogowski), w latach 1975-1998 do woj. legnickiego (pow. głogowski), a od 1999 r. do woj. dolnośląskiego (pow. polkowicki).
2. Władze samorządowe od 1990 r. W pierwszych samorządowych wyborach w dniu 27 V 1990 wyłoniona została 18-osobowa Rada Gminy, która wybrała wójta, Ryszarda Wypchło. Przewodniczącym rady został Piotr Korobczak, a radnymi: Dąbrowski Mirosław, Deryło Czesław, Gania Wojciech, Gaworski Andrzej, Kalińska Zofia, Kędzia Henryk, Kobzda Marian, Kubiak Ryszard, Matoliniec Bożena, Ogórek Sylwester, Orator Ryszard, Pawella Bronisław, Stefan Mieczysław, Szukała Stanisław, Zabawa Emil, Zieliński Marek, Zubiel Jerzy. W kolejnych kadencjach w skład Rady Gminy weszli: Kadencja 1994-1998 (18 radnych): Korobczak Piotr – przewodniczący, Wypchło Ryszard, Kobzda Marian, Ostaszewski Krzysztof, Cierpisz Grażyna, Dąbrowski Mieczysław, Kalińska Zofia, Kałużka Aleksander, Kancerek Teresa, Kędzia Henryk, Kukła Franciszek, Nietopiel Tadeusz, Olejnik Józef, Pasternak Stanisław, Kasprzak Irena, Szumski Tadeusz, Zubiel Tadeusz, Żydziak Andrzej. Kadencja 1998-2002 (18 radnych): Flak Ewa – przewodnicząca, Zawis Sabina, Kalińska Zofia, Orator Ryszard, Wolska Irena, Barylik Michał, Bryś Ryszard, Chudaś Zdzisław, Duczmal Tadeusz, Kałużka Aleksander, Olejnik Józef, Pastyrczyk Michał, Paździoch Piotr, Tryler Tadeusz, Urbańczyk Andrzej, Wardzała Stanisław, Wdowiak Wanda, Żydziak Andrzej. Kadencja 2002-2006 (15 radnych): Kobzda Marian – przewodniczący, Bryś Ryszard, Flak Ewa, Kalińska Zofia, Kałużka Aleksander, Krajewski Jan, Loreth Elżbieta, Młodzianowski Edward, Nonas Krzysztof, Olejnik Józef, Pastyrczyk Michał, Sadowska Maria, Wdowiak Wanda, Łaszewski Zbigniew, Żydziak Andrzej. Kadencja 2006-2010 (15 radnych): Sadowska Maria – przewodnicząca, Dąbrowski Mirosław, Flak Ewa, Jokiel Izabela, Kobzda Marian, Kostrzewa Lucyna, Kowalski Henryk, Łaszewski Zbigniew, Młodzianowski Edward, Nietopiel Tadeusz, Nonas Krzysztof, Olejnik Józef, Peregrym Irena, Rzepka Mirosław, Wdowiak Wanda. Kadencja 2010-2014 (15 radnych): Mniemasz Ryszard – przewodniczący, Nonas Krzysztof Aleksander, Rzepka Wioletta Barbara, Juni Mirosława Teresa, Olejnik Józef Marian, Wiśniewski Marcin Jan, Najwer Mirosław Mieczysław, Rzepka Mirosław Andrzej, Młodzianowski Edward Bolesław, Jokiel Izabela Ewa, Flak Ewa Izabela, Piwko Paweł Adam, Tylczyński Wojciech Jan, Karkowska Anna Edwarda, Dąbrowski Mieczysław. Kadencja 2014-2018 (15 radnych): Lebit Adriana – przewodnicząca, Tylczyńska Dorota – zastępca przew., Przywara Robert, Rzepka Wioletta, Jokiel Izabela, Peregrym Irena, Flak Ewa, Niemasz Ryszard, Nonas Krzysztof, Cirka Jerzy, Szkudło Dominika, Sawicka Sylwia, Saja Grzegorz, Olejnik Józef, Kosidło Karolina. Urząd wójta sprawowali: Ryszard Wypchło (1990-1998), Sabina Zawis (1998-2014) oraz Paweł Piwko (od 2014).
II. Charakterystyka gminy
1. Geografia Ukształtowanie powierzchni. Teren gminy znajduje się na pograniczu dwóch mezoregionów: Równiny Szprotawskiej w makroregionie Nizina Śląsko-Łużycka i Wzgórz Dalkowskich w makroregionie Wał Trzebnicki. Maksymalna różnica wysokości między tymi obszarami wynosi 86 m. W położonej na Równinie Szprotawskiej części południowej przeważają pola uprawne, łąki i pastwiska, poprzecinane siecią drobnych cieków i rowów wodnych, a wysokości wahają się od 130 do 150 m n.p.m. Północna część, stanowiąca fragment Wzgórz Dalkowskich (Grzbiet Dalkowski), charakteryzuje się urozmaiconą rzeźbą terenu i większą ilością lasów, a wysokość terenu sięga 215 m n.p.m. Hydrografia. Na terenie gminy główną rzeką jest Szprotawa (Szprotka, Szprotawka), prawy dopływ Bobru (dł. całkowita – 57,5 km), płynąca uregulowanym korytem przez Równinę Szprotawską w kierunku południowo-zachodnim. W dolinie Szprotawy na obszarach płytkiego występowania wód gruntowych wybudowano gęstą sieć kanałów i rowów melioracyjnych tworzących sieć hydrologiczną terenu gminy. Głębokość wód słodkich lokalnie waha się i sięga nawet do 400 m. Struktura powierzchni. Ponad 80% obszaru gminy przypada na użytki rolne, a jedynie 14% na lasy. W gminie Radwanice grunty orne zajmują 4470 ha, łąki 1680 ha, pastwiska 287 ha, sady 9 ha. Na obszarze terenów użytkowanych rolniczo w Gminie Radwanice dominują gleby brunatne 48,06 %, bielicowe 8,35 %, czarne ziemie 13,83 %, mady 1,49 %, murszowe 21,45%, torfowe 5,59 %, a gleby mułowo-torfowe 1,24 %.
2. Ochrona przyrody i krajobrazu Na Wzgórzach Dalkowskich rozciąga się rezerwat leśno-florystyczny „Buczyna Jakubowska”, o pow. 19,54 ha, który chroni unikalne fragmenty starych lasów bukowych oraz lasy liściaste z grupy gradów i łęgów. Tereny na Równinie Szprotawskiej znajdują się w otulinie i granicach Przemkowskiego Parku Krajobrazowego. Ponadto obejmuje je obszar sieci Natura 2000: PLB 020005 „Bory Dolnośląskie” (339,6 ha). W parku podworskim w Buczynie znajdziemy ponad 200-letni pomnikiem przyrody - dąb „Buczek”
3. Demografia Ludności gminy wynosiła w 2014 r. 4682 mieszk. (2004 r. – 4342, 1991 – 3998). Gęstość zaludnienia: 55 mieszk./km2 (2012 r.). W skład gminy wchodzi 13 wsi sołeckich (w nawiasie ilość mieszk., dane dla 2014 r.): Buczyna (371), Drożów (66), Drożyna (94), Jakubów (196), Kłębanowice (229), Lipin (149), Łagoszów Wielki (402), Nowa Kuźnia (160), Nowy Dwór (74), Przesieczna (210), Radwanice (1947), Sieroszowice (430), Strogoborzyce (136) oraz 4 przysiółki: Borów (63) w sołectwie Przesieczna, Dobromil (84) w sołectwie Łagoszów Wielki, Teodorów (26) w sołectwie Nowa Kuźnia, Ułanów (45) w sołectwie Sieroszowice.
4. Czynniki rozwojowe i gospodarka Najważniejsze znaczenie w gospodarce gminy ma rolnictwo – w 2014 r. na terenie gminy znajdowało się 460 gospodarstw rolnych. W produkcji roślinnej przeważa uprawa zbóż, w mniejszym zakresie występuje uprawa roślin przemysłowych i okopowych. W ostatnich latach na użytkach zielonych zaczęła wzrastać produkcja biomasy. Ilość podmiotów gospodarki narodowej w gminnie: w sektorze rolniczym – 460, w sektorze przemysłowym – 22, w sektorze budowlanym – 45. Większość ludności zawodowo czynnej zatrudniona jest w lokalnych przedsiębiorstwach (m.in. Gminna Spółdzielnia „Samopomoc Chłopska”, Usługi Transportowe Krajowe i Międzynarodowe Krzysztof Ostaszewski, Szkółka Drzew i Krzewów Kaliszewski, Studio Projektów Ślubnych), w górnictwie i hutnictwie miedzi oraz w podstrefach LSSE w Polkowicach i w Głogowie.
5. Infrastruktura techniczna Sieć wodociągowa obejmuje wszystkie miejscowości gminy Radwanice, oprócz Ułanowa. W końcu 2013 r. długość sieci wynosiła 49,7 km. Kanalizacja obejmuje 415 gospodarstw domowych, a długość sieci wynosiła w końcu 2013 r. 28,8 km. W gminie działa oczyszczalnia ścieków. 6. Komunikacja Długość dróg bitych w gminie wynosi 21,5 km. Przez teren gminy przebiegają drogi krajowe, które krzyżują się na północ od Radwanic: nr 3 – relacji Świnoujście – Jakuszyce (od 2014 r. w przebudowie na drogę ekspresową S3) oraz nr 12 – relacji Łęknica (zachodnia granica państwa) – Dorohusk (wschodnia granica państwa).
7. Oświata. Placówki użyteczności publicznej Oświata. W gminie istnieją 2 szkoły podstawowe i gimnazjum (w nawiasie ilość uczniów w roku szkolnym 2014): Szkoła Podstawowa im. Marii Konopnickiej w Buczynie (94), Zespół Szkolno-Przedszkolny w Radwanicach: Szkoła Podstawowa im. Mariana Falskiego i przedszkole (138), Gimnazjum w Radwanicach (217). W latach 2002-2010 funkcjonowało Samorządowe Centrum Edukacji im Antoine’a de Saint-Exupery’ego, obejmujące Gimnazjum, Liceum Ogólnokształcące i Liceum Ogólnokształcące dla dorosłych (od 2004 r.). Placówki użyteczności publicznej. Na terenie gminy w Radwanicach znajdują się: Ośrodek Zdrowia oraz Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej, Zakład Usług Komunalnych, Urząd Pocztowy. Funkcjonuje Zarząd Gminny Związku OSP z 6 jednostkami zastępów OSP, w miejscowościach: Radwanice, Buczyna, Sieroszowice, Jakubów, Nowa Kuźnia, Łagoszów Wielki.
8. Organizacje społeczne W gminie działa kilka organizacji pozarządowych. W Radwanicach znajdują się: Towarzystwo Przyjaciół Dzieci (od 2007 r.), Koło Gospodyń Wiejskich, Klub Seniora (od 2012 r.), Grupa Odnowy Wsi Gminy Radwanice. W Jakubowie ma siedzibę Bractwo św. Jakuba Apostoła, działa tu również Stowarzyszenie Hodowców i Miłośników Koni „Koń i Człowiek”.
9. Kultura W gminie funkcjonuje Gminny Ośrodek Kultury, przy którym swoją działają: Klub Seniora, Koło Łowieckie „Jaźwiec”, koło wędkarskie, koło fotograficzne, koło muzyczne i tańca. W gminie działa też Gminna Biblioteka Publiczna w Radwanicach, z filiami w Buczynie i Sieroszowicach. W Zespole Szkolno-Przedszkolnym w Radwanicach znajduje się Izba Regionalna, w której prezentowana jest stale lokalna kultura materialna i duchowa. Izba Pamięci im. dr. Jana Wyżykowskiego istnieje w Sieroszowicach. Wśród stowarzyszeń kulturalnych wyróżnia się: Zespół Folklorystyczny „Swojacy” z Radwanic (zał. w 1999 r.), Stowarzyszenie Twórców Rękodzieła Ludowego z Radwanic, Towarzystwo Przyjaciół im. Jana Wyżykowskiego z Sieroszowic. Wyróżniającą się imprezą kulturalną jest coroczny festyn o nazwie „Jarmark Świętego Jakuba Apostoła”, organizowany latem w Jakubowie. Do stałych już gminnych atrakcji należą od lat: dożynki, obchody święta „Polska Wieś XXI wieku”, Bieg Papieski, Hubertus w Jakubowie, Noc Świętojańska czy obchody rocznicowe, związane z odkryciem złóż rud miedzi.
10. Sport Gmina posiada bardzo dobre warunki do uprawiania sportów: w Radwanicach – kompleks boisk sportowych „Orlik” i boisko sportowe dla LZS, w Buczynie – boisko wielofunkcyjne przy szkole podstawowej, a w Sieroszowicach, Kłębanowicach i Radwanicach nowoczesne place zabaw. W Dobromilu Stowarzyszenie „Klub Motocross Polska” stworzyło tor motocrossowy. W gminie działają także dwa kluby LZS (piłka nożna, klasa A): Płomień Radwanice (rok zał. 1956), Zadzior Buczyna (rok zał. 1998) i wielosekcyjny Uczniowski Klub Sportowy.
11. Turystyka Głównym celem ruchu turystycznego w gminie jest Jakubów i okolica. Odwiedzających przyciąga tutejsze Sanktuarium św. Jakuba Starszego Apostoła, główny punkt na Dolnośląskiej Drodze Św. Jakuba (która została tu utworzona w 2005 r.) oraz Źródło Św. Jakuba, znajdujące się na terenie rezerwatu przyrody „Buczyna Jakubowska”. Ze względu na wysokie walory przyrodnicze i krajobrazowe Nadleśnictwo Głogów utworzyło w rezerwacie ścieżkę edukacyjną. W malowniczo położnym Jakubowie od 2002 r. zlokalizowana jest także winnica (możliwość zwiedzania i degustacji win). Stowarzyszenie „Koń i człowiek” organizuje corocznie święto myśliwych i miłośników koni „Hubertus”, połączone z wieloma atrakcjami. Godnym odwiedzenia miejscem, jako kolebki odkrycia złóż rud miedzi (Izba Pamięci im. dr. Jana Wyżykowskiego, pamiątkowy obelisk) są Sieroszowice. Gmina posiada dobre warunki do uprawiania turystyki rowerowej: jej teren przemierzają szlaki rowerowe utworzone na Wzgórzach Dalkowskich i w Przemkowskim Parku Krajobrazowym. Gmina nie posiada miejsc noclegowych.
12. Krajobraz kulturowy Na terenie gminy znajduje się 27 zabytków nieruchomych, wpisanych do rejestru WKZ i znajdujących się w 7 miejscowościach: Buczyna (6), Jakubów (6), Kłębanowice (1), Łagoszów Wielki (5), Przesieczna (2), Radwanice (3), Sieroszowice (4). Najważniejszą grupę obiektów stanowią zabytki sakralne o średniowiecznym rodowodzie: zespół kościoła św. Jakuba Starszego Apostoła w Jakubowie z XIV w. (z cennym zespołem zabytków sepulkralnych) oraz kościoły w Buczynie, Łagoszowie Wielkim i Sieroszowicach. Wśród zabytków świeckich wyróżniają się: wartościowy pałac klasycystyczny w Sieroszowicach z 1798 r. i zrewitalizowany park podworski w Radwanicach. Na obszarze gminy Radwanice odnotowano 64 stanowiska archeologiczne, uwzględnione w Wojewódzkiej Ewidencji Nieruchomych Zabytków Archeologicznych oraz Wojewódzkim Rejestrze Nieruchomych Zabytków Archeologicznych.
13. Kwestie wyznaniowe Teren gminy Radwanice obejmują parafie rzymskokatolickie: parafia pw. św. Michała Archanioła w Łagoszowie Wielkim (do której należą kościoły filialne: św. Bartłomieja w Buczynie, św. Piotra i Pawła w Sieroszowicach, Niepokalanego Serca NMP w Radwanicach i kaplica Matki Boskiej Częstochowskiej w Nowej Kuźni) i parafia św. Jakuba Starszego Apostoła w Jakubowie. Parafia prawosławna znajduje się w Buczynie (Cerkiew Prawosławna pw. św. Dymitra Sołuńskiego).
14. Przynależność do organizacji Gmina Radwanice należy do Związku Gmin Zagłębia Miedziowego.
III. Herb Gminy Radwanice W dniu 30 III 1998, uchwałą Rady Gminy, ustanowiono herb gminy Radwanice. Na tarczy typu późnogotyckiego w kolorze niebieskim umieszczony jest pelikan z uniesionymi i lekko rozsuniętymi skrzydłami, z mocno wężowo wygiętą szyją. Srebrno-szary pelikan zwrócony jest w lewo. Swoją głowę z wielkim czerwonym dziobem kieruje ku piersi. Ptak stoi mocno na łapach, które – podobnie jak dziób – są barwy czerwonej. Szpony pelikana zakończone są złotymi pazurami w obrysie czarnym, a jego ogon jest mocno wysunięty ku tyłowi w lewo. Poniżej piersi pelikana znajduje się troje małych piskląt koloru srebrno-szarego, z dziobami i szponami koloru czerwonego, które głowy kierują ku górze. Ptaki umieszczone są w dole pola tarczy w środku sierpowo wygiętego żółtego półksiężyca. Z rozrywanej dziobem piersi pelikana kapią na pisklęta czerwone krople krwi. Herb symbolizuje ofiarność i najwyższe poświęcenie. Z powodu symboliki herb tego typu bywa również określany jako pieta.
Źródła:
Materiały otrzymane z komórek organizacyjnych Urzędu Gminy i instytucji gminnych.
Literatura:
A. Bok, M. Chwistek, Związek Gmin „Zagłębia Miedziowego” Przewodnik przyrodniczo – turystyczny, Polkowice 2006 r.;
W. Nawrocki: Zmiany administracyjne powiatu głogowskiego w Polsce Ludowej, 1968 (mps);
W. Nawrocki, Podział administracyjny powiatu głogowskiego 1944-1973 (mps).
Netografia:
Serwis informacyjny gminy Radwanice – http://www.radwanice.pl/
Dariusz Jarosz [EZG z. 77, 2017 – Gmina Radwanice]
