Z Glogopedia - Internetowa Encyklopedia Ziemi Głogowskiej
Konfederacja głogowska
Na przełomie XIII i XIV w., na skutek nasilającej się anarchii feudalnej, na Śląsku i w Wielkopolsce rozprzestrzeniła się plaga rycerzy - rabusiów zwanych raubritterami oraz innych rozbójników, którzy grasowali na drogach. Zdarzało się nawet, że napadali oni na wsie i miasteczka. Dochody z rozboju musiały być bardzo znaczne, skoro z rabusiami współdziałali często panujący książęta, jak na przykład legnicki Bolesław Rogatka. Napady stały się do tego stopnia powszechne, że książę głogowski Konrad I, odnawiając w 1261 r. układ z biskupem wrocławskim Tomaszem I i z kolegiatą głogowską, sądownictwo w sprawie rabunków na drogach zastrzegł wyłącznie dla siebie. Za rozboje karał obcinaniem rąk lub stosował karę śmierci. Poszczególne miasta wielkopolskie i śląskie, aby uchronić się przed napadami, zawierały specjalne konfederacje, zapewniające wzajemną pomoc przy zwalczaniu rozbójników. Pierwszy tego rodzaju związek powstał w 1280 r. z inicjatywy Władysława Łokietka w Wielkopolsce. Objął Poznań, Gniezno, Pyzdry i Kalisz. W ślad za Wielkopolanami poszły także miasta śląskie. W 1310 r., w Głogowie, spotkały się delegacje z ośmiu miast księstwa głogowskiego: Głogowa, Żagania, Kożuchowa, Ścinawy, Szprotawy, Wschowy, Lubina i Góry. Reprezentowali je wójtowie dziedziczni, burmistrzowie i po trzech rajców miejskich. Zawarli oni porozumienie, zwane konfederacją głogowską, na mocy którego miasta zobowiązały się zorganizować wspólną obronę przed mordercami, rabusiami, podpalaczami i proskrybowanymi złodziejami. W odróżnieniu od konfederacji wielkopolskiej, inicjatywa wyszła od mieszczan i dlatego też konfederacja głogowska była przede wszystkim związkiem miast. Miała ona charakter partykularny, ponieważ w okresie krótkotrwałego połączenia księstwa z Wielkopolską nie doszło do połączenia się miast głogowskich z miastami wielkopolskimi. W obrębie księstwa spełniła ona jednak swoje zadanie, a w 1334 r., przystąpiło także do niej miejscowe rycerstwo. Inicjatywa głogowska znalazła wkrótce swoich naśladowców na całym Śląsku. W 1339 r., za zezwoleniem Jana Luksemburskiego, powołano konfederację, zwaną wrocławską, w skład której weszły: Wrocław, Środa, Głogów, Strzelin, Oława, Kamieniec [Ząbkowicki], Zgorzelec i Budziszyn.
Literatura:
Breslauer Urkundenbuch, Breslau 1870;
Codex diplomaticus Silesiae, T. XXXIII, Breslau 1905;
R. Grodecki, Konfederacje w Polsce Piastowskiej [w:] „Sprawozdania PAU”, T. 41, 1936 nr 3;
Kodeks dyplomatyczny Wielkopolski, T. II, Poznań 1877 i T. III, Poznań 1879.
Jerzy Jankowski [EZG z. 38, 1996 – Konfederacja głogowska], Red. 2008
