Z Glogopedia - Internetowa Encyklopedia Ziemi Głogowskiej
Podkategoria:Gospodarka i gospodarka komunalna
Most Tolerancji w Głogowie
Przeprawa przez Odrę w tym miejscu istniała wcześniej, ale pierwsza wzmianka o moście pochodzi z XIII w. Wielokrotnie niszczona – była budowana po raz kolejny. Do 1917 r. stał tu drewniany most zwodzony. W tamtym roku, 3 czerwca oddano do użytku stalowy most im. Hindenburga, postawiony z konstrukcji zakładów Beuchelt & Comp w Zielonej Górze, który nie przetrwał oblężenia z 1945 r.
Po wojnie zniszczone były wszystkie mosty na głównych rzekach Polski. Odra, rozdzielająca powiat na dwie części, była trudną przeszkodą. Pierwsze przeprawy odbywały się łodziami wiosłowymi. W sierpniu 1945 r. uruchomiono prom, który spełniał swoją rolę aż do końca 1947 r. Po oczyszczeniu nurtu ze złomu, na starych podporach zamontowano konstrukcję mostu wojskowego (tzw. system Baileya) i uruchomiono go z początkiem 1948 r.
Przygotowania do rozpoczęcia budowy stałego mostu drogowego przez Odrę rozpoczęły się na początku lat 50. Inwestorem był Wojewódzki Zarząd Dróg Publicznych (WZDP) w Zielonej Górze. Projekt wstępny mostu drogowego stalowego przez rzekę Odrę w Głogowie na drodze państwowej I klasy nr 122 przygotowało Centralne Biuro Studiów i Projektów Transportu Drogowego i Lotnictwa (MTDiL). Projekt zakładał: wykorzystanie podpór zniszczonego mostu, brukowaną jezdnię, spawaną konstrukcję stalową z nitowanymi stykami montażowymi. Projekt techniczny, uwzględniający wymóg oszczędności materiałowej, opracował „zespół początkujących konstruktorów”: inż. Janusz Michalik, inż. Jerzy Umański, inż. Magdalena Tauber, inż. Stefan Piwoński. Weryfikatorem był inż. Mikołaj Żyburtowicz. 21.01.1953 r. stwierdzono zgodność projektu technicznego z projektem wstępnym. Zjednoczenie Projektowo-Produkcyjne Konstrukcji Stalowych przekazało dokumentację konstrukcji dopiero na początku 1954 r., co spowodowało perturbacje przy jej produkcji i dostawie. Producentem pierwotnie miały być Zaodrzańskie Zakłady Przemysłu Metalowego im. M. Nowotki w Zielonej Górze (Zastal). Zakład jednak nie miał „zdolności do wyprodukowania zaplanowanej konstrukcji niecki mostu”. W lipcu 1953 r. zapadła decyzja, by zlecenie przejęła Chorzowska Wytwórnia Konstrukcji Stalowych w Chorzowie (obecnie Konstal-Alstom SA). Zlecenie na budowę otrzymało Płockie Przedsiębiorstwo Robót Mostowych (PPRM), odbudowujące infrastrukturę komunikacyjną na terenie całego kraju. Realizować miało Kierownictwo Robót w Tczewie, a kierownikiem budowy został Leon Jarząbek.
Od stycznia 1954 r. trwało organizowanie budowy, kompletowanie i szkolenie załogi. Gromadzono sprzęt i materiały. Przygotowywano podpory. Oczekiwano na dostawy konstrukcji. W czerwcu urządzono plac budowy, wykonano rusztowanie pod przęsło mniejsze. Wbito 70% pali rusztowaniowych pod duże przęsło. Wielokrotnie przesuwano termin dostawy konstrukcji. W sierpniu zakończono rusztowanie montażowe i rozpoczęto zwózkę i montaż konstrukcji stalowej pierwszego przęsła. Do Konstalu wysłano brygadę montażową do pomocy przy wyrobie konstrukcji mostowej. Montaż drugiego przęsła prowadzono w listopadzie – zmontowano pomost, pasy dolne, słupy i zastrzały oraz rozpoczęto montaż pasa górnego. Zabetonowano część murów oporowych oraz rozpoczęto prace ziemne na dojazdach. Prace przy montowaniu przęseł, z powodu opóźnień, trwały do końca stycznia 1955 r. W pierwszej połowie roku kończono nitowanie, rozebrano rusztowania ustroju nośnego, prowadzono rozbiórkę prowizorycznego filara oraz roboty ziemne i betonowanie płyty na wiadukcie kolejowym. Wystąpiły kłopoty z dostawami szarej farby, co z kolei opóźniło roboty malarskie. Prace utrudniały też złe warunki atmosferyczne.
W lipcu 1955 r. zakończono zasadnicze roboty przy budowie mostu i dojazdów, i w dniu 22 lipca (święto państwowe PRL) most był gotowy do otwarcia ruchu. Ze względu na brak ciężkiego sprzętu do próbnego obciążenia mostu, otwarcie przesunięto. W sierpniu nieoczekiwanie – w czasie rozbiórki – zawaliło się przęsło żeglowne mostu objazdowego. Nastąpiło czasowe wstrzymanie żeglugi. Rejon Dróg Wodnych we Wrocławiu dopiero we wrześniu dokonał podniesienia przęsła z koryta oraz demontażu pozostałych przęseł mostu objazdowego, oczyszczenia koryta rzeki z narzutu kamiennego i ścianki szczelnej przy wyburzonym filarze pod nowym mostem.
Zakończenie budowy nastąpiło jesienią 1955 r., natomiast instalacja oświetlenia i wyposażenia trwały jeszcze kilka miesięcy. Nieznany jest tzw. operat kolaudacyjny ani termin oddania. Nie było też oficjalnego i uroczystego otwarcia mostu dla ruchu (nie znaleziono śladów takiej uroczystości). Pod most zostały podwieszone instalacje: kable energetyczne, telekomunikacyjne, rurociąg wody, rurociąg ścieków. Po oddaniu mostu do użytku okazało się, że dotychczasowy kręty dojazd przez miasto z kierunku Wrocławia stanowił utrudnienie. Rosnąca ilość pojazdów wymusiła więc zmianę układu komunikacyjnego w ówczesnym śródmieściu. W latach 1961/1962 wybudowano „nowy odcinek ulicy [obecna ul. Brama Brzostowska], od CPN – przy ul. Buczka [obecna ul. Sikorskiego] do mostu na Odrze, długości 800 m, przez gruzy Starego Miasta – na nowej ulicy ułożono kostkę granitową odporną na przejazd pojazdów gąsienicowych – taki był wymóg dla tej kategorii dróg” (obecnie jest nawierzchnia bitumiczna).
W latach 1996-97 przeprowadzono remont mostu wg projektu B. Hejduka. Wykonano prace antykorozyjne, wzmocniono płytę żelbetową pomostu, poprawiono oświetlenie oraz dokonano wymiany zniszczonych elementów nośnych. W trakcie remontu pomalowano most na kolor wrzosowo-różowy, wybrany przez telewidzów (pomysł A. Szczypienia z TV Głogów). Most, popularnie zwany „Różowym”, w 2005 r. otrzymał oficjalną nazwę „Most Tolerancji”. W 2017 r. z inicjatywy Towarzystwa Ziemi Głogowskiej, przy wsparciu Prezydenta Głogowa Rafaela Rokaszewicza, na moście z obu stron umieszczono herby Głogowa. Autorem płaskorzeźb jest art. plastyk Dariusz Sagan.
Wymiary mostu wg Karty mostu wynoszą: długość 139,5 m, szerokość 12 m, nośność 30.00 ton.
Źródła: Archiwum Państwowe w Płocku, Zespół Płockie Przedsiębiorstwo Robót Mostowych; Archiwum Państwowe w Zielonej Górze, Zespoły: PWRN, KW PZPR, KP PZPR, PPRN, Zarząd Miejski w Głogowie; Archiwum Zakładowe GDDKiA, Oddz. Wrocław, rejon Głogów, Dokumentacja mostu; tamże, Karta mostu. Literatura: J. Kosmaczewski; M. Nowak, A. Panek, S. Pawelski, J. Piotrowski, Powstanie, rozwój i działalność Płockiego Przedsiębiorstwa Robót Mostowych w Płocku, PPRM, Płock 1980 r.; A. Królak, Miasto Głogów w latach 1945-1950, mpis, s. 8, zbiory TZG; M. Tymek, Monografia głogowskiego drogownictwa, 1990, s. 31, mpis w zbiorach TZG i GDDKiA, Rej. Głogów; S. Wrześniowski, Mostownictwo 1944-1954, „Drogownictwo”, 2,1955, s. 33-37; Artykuły i notatki – „Gazeta Zielonogórska”, 1954/55; „Tygodnik Głogowski i Polkowicki”, 1996/97. Netografia: A. Wilkosz, UŚ, Katowice, Procesy restrukturyzacji ALSTOM Konstal S.A. w Chorzowie, Prace Komisji Geografii Przemysłu PTG,2006.9, s. 143-153; http://cejsh.icm.edu.pl/cejsh/element/bwmeta1.element.desklight-4ca4ea51-1cd0-4f77-bcdb-5bcebc4042c1 (dostęp 15.03.2018);
Wiesław Maciuszczak [EZG 78, 2018 – Most Tolerancji w Głogowie]
