Z Glogopedia - Internetowa Encyklopedia Ziemi Głogowskiej
Sieroszowice
Wieś sołecka w gminie Radwanice, położona na Równinie Szprotawskiej. Do sołectwa należy przysiółek Ułanów. Przed rokiem 1945 wieś nosiła nazwę Kunzendorf.
Historia do roku 1945
Sieroszowice (dalej: S.) wymienione zostały w 1305 r. pod nazwą „Cuncindorf” i w łacińskiej formie „Conradi Villa”. Nazwa typu dzierżawczego pochodzi od Konrada (Cunze) - prawdopodobnie założyciela wsi. W czasach nowożytnych utrwaliły się kolejno formy: Kuntzendorff, Kunzendorf. Nazwa wskazuje wyraźnie na założenie kolonizacyjne na prawie niemieckim. Wieś rozwinęła się w formie ulicówki wzdłuż drogi do Polkowic. Wytworzył się podział wsi na górną i dolną (Oberdorf, Niederdorf) z siedzibą feudała pośrodku. Dawna struktura wsi jest dotąd dobrze widoczna.
W 1350 r. po raz pierwszy wzmiankowany został kościół, w 1366 r. parafia (w 1399 r. wymieniona wśród należących do archiprezbiteratu polkowickiego). Jako dziedzic w Contczendorf wymieniony jest w 1493 r. Christian Lessoth. W 1542 r. wieś została podniesiona przez cesarza Ferdynanda I do rangi targu (Marktflecken).
Podczas reformacji mieszkańcy, z małymi wyjątkami, przeszli na protestantyzm. Jeszcze przed r. 1550 przebudowali lub wybudowali od nowa kościół. 7 II 1654 został im on odebrany i oddany katolikom. Odtąd należał do parafii w Łagoszowie Wielkim. Luteranie udawali się do kościoła w Pogorzeliskach. W 1741 r. S. otrzymały pastora. Nabożeństwa odprawiano w przystosowanym budynku gospodarczym. Właściwy kościół (szachulcowy Bethaus) wybudowano w 1786 roku.
Dobra rycerskie były w połowie XVII w. w posiadaniu Maximiliana A. von Montani, członka komisji odbierającej protestantom kościoły w księstwie głogowskim. Właściciele często się zmieniali. Według spisów dóbr księstwa z lat 1671 i 1681 był to Johann E. von Skopp, a w latach 1718 i 1727 Wolf R. von Knobelsdorff († 1735), następnie jego potomek. Tabele podatku gruntowego (około 1765) wykazują barona von Zedlitz. Wymienione są w nich kategorie ludności, z ilością rodzin: kmiecie – 6, zagrodnicy – 27, ludzie wolni – 6, chałupnicy i komornicy – 17. Wśród nich 12 osób trudniło się rzemiosłem. W 1791 r. właścicielem był von Eckartsberg. Wybudował on okazały pałac w stylu klasycystycznym. Oprócz siedziby dóbr, do których należały 3 folwarki, we wsi znajdowały się kościoły katolicki i ewangelicki z plebaniami i szkołami oraz m.in. karczma i 4 wiatraki. Posiadała 516 mieszkańców. W 2. dekadzie XIX w. właścicielem dóbr był Karl H. von Eckartsberg.
Po zniesieniu poddaństwa chłopów (1807), a następnie, wraz z postępem gospodarczym, we wsi zwiększała się ilość osób zatrudnionych poza rolnictwem. Rosła ilość mieszkańców; w 1858 r. było ich 808 (najwyższa liczba w historii). Z czasem powstawały sklepy i zakłady usługowe. W XX w. funkcjonowały m. in.: sklep, dwie gospody, piekarnia, rzeźnik, dwóch stolarzy, i kowali, siodlarz, zakład krawiecki, handel bydłem i węglem S. były samowystarczalną gminą z rada wiejską, strażą pożarną, położną, dwoma szkołami wyznaniowymi, kasą zapomogowo-pożyczkową. Były tu m.in. także dwa towarzystwa cyklistów (1910). Liczba mieszkańców wynosiła: 1910 – 515, 1925 – 596 (541 ewangelików, 51 katolików, 1939 – 526.
Dobra z folwarkami głównym (Schlossvorwerk), Obervorwerk, Niedervorwerk i Teichvorwerk obejmowały w 1880 r. 1001 ha (pocz. XX w. - 810 ha, po I wojnie św. – 590 ha). Do majątku należały gorzelnia (1912) i leśniczówka. Właścicielem był od 1862 r. rotmistrz Reinhold von Winterfeld, po nim hrabina Margarethe zur Lippe Biesterfeld-Weissenfeld z d. Winterfeld. Jednak znajdująca się w kościele w tablica upamiętnia „dziedzica Kunzendorfu” Zygmunta z Urbanowa Urbanowskiego herbu Prus (zm. 1905). Majątek był wydzierżawiany. Po ustawowym rozwiązaniu dóbr jako jednostki administracyjnej (Gutsbezirk) zostały one w 1928 r. włączone do gminy wiejskiej. Dotyczyło to również sąsiednich dóbr – kolonii Greif (Ułanów).
Również w XX w. właściciele majątku często się zmieniali. W r. 1926 nabył go Gerhard Silomon-Pflug z Hamburga. Dał się poznać z działalności społecznej na rzecz mieszkańców, zmarł jednak przedwcześnie w 1934 r. – po nim gospodarzyła w S. wdowa. W 1936 r. nowym właścicielem został książę Johann-Georg zu Schleswig-Holstein. Zginął on w 1941 r. na froncie wschodnim, tak samo jego spadkobierca, brat Friedrich-Wilhelm (we Francji). Trzeci brat i ostatni dziedzic majątku, Ferdynand, musiał w lutym 1945 r. uchodzić przed frontem. Książęta tylko czasowo przebywali w S. W majątku znajdowali się m.in. robotnicy przymusowi i jeńcy: Polacy, Ukraińcy i Rosjanie (ci ostatni w liczbie około 25).
W styczniu 1945 r. we wsi kwaterowały oddziały Dywizji Grenadierów Pancernych „Brandenburg”, następnie rozproszone grupy piechoty i oddziałów zmotoryzowanych. 8 lutego od wschodu pojawiły się nagle rosyjskie czołgi, w liczbie 40-50, które ostrzelały wieś. Resztki niemieckich oddziałów wycofały się ze stratami. Następnego dnia S. zajęte zostały przez rosyjską piechotę i oddziały zaopatrzeniowe. Ludność nie zdążyła się ewakuować. Wieś była plądrowana, rozstrzelany został burmistrz, zadenuncjowany przez z jedną z mieszkanek jako nazista. Po przesunięciu się frontu na zachód, część rosyjskiego zaopatrzenia pozostała we wsi. Robotnicy przymusowi i jeńcy rosyjscy zostali odtransportowani. W następnym okresie niemieccy mieszkańcy pracowali przymusowo dla Rosjan. Stopniowo zostali wysiedleni - ostatnia i największa grupa jesienią 1947 r., transportem kolejowym z Kłobuczyna do Turyngii.
Literatura:
J. Blaschke, Geschichte der Stadt Glogau und des Glogauer Landes, Glogau 1913;
Das war Glogau Stadt und Land an der Oder 1913-1945, Hannover 1991;
H. Hoffmann, Die katholischen Kirchen des Landkreises Glogau, Breslau 1937;
Tabele podatku gruntowego i ludności wsi śląskich z około 1765 r., oprac. Z. Kwaśny i J. Wosch, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk 1975;
F.A. Zimmermann, Beyträge zur Beschreibung von Schlesien, t. 10, Brieg 1791.
Internet: I. Spiegel, opracowanie historii Sieroszowic, www.glogow.pl/okolice.
Antoni Bok [EZG z. 68, 2008 – Sieroszowice]
