Gawrony Duże - powiat lubiński

vor 1945 Gross Gaffron - Kreis Lüben

               

Widok na miejscowość oraz figura w jej centrum.

Ostatnie zabudowanie przedwojennego majątku (mały budynek mieszkalny) oraz okoliczny teren. Ostatnim właścicielem sprzed 1945 roku od 1.4.1937 był był Josef Veltjens, as lotnictwa myśliwskiego z czasów I wojny światowej.

Gawrony

1.1. Dawne nazwy wsi.

Gaffarum – 1499 r., Gaffarn – 1511 r., Gafern – 1550 r., Gaffron – 1555 r., Groß Gabern – 1670 r., Groß Gafren – 1679 r., Groß Gaffron- 1687/88 r., Gafffron i Groß Gaffron – 1787 r., 1818 r., 1830 r. i 1845 r., oraz później – do 1945 r. Odtad – Gawrony oraz oboczności: Duży Gawronów, Gawron.

1.2. Etymologia nazwy wsi.

U Rosponda mamy do czynienia z interpretacją dwojaką: 1). Nazwa topograficzna od wyrazu gawron, 2). Nazwa rodzajowa od nazwiska Gawron. U Damrotha wywiedziona jest od nazwy ptaka; potem nastąpiło fonetyczne zniemczenie pierwotne słowiańskiej nazwy.

1.3. Historia wsi i dóbr.

Wieś zapewne o średniowiecznej proweniencji (istniały tu dobra rycerskie). Właściciele dóbr znani począwszy od początku XVII w. Pierwszym z nich był von Niebelschütz, który jako wyznawca protestantyzmu uzyskał od cesarza Rudolfa II, gorliwego zwolennika nowej wiary, pozwolenie na budowę w Gawronach reformowanej kaplicy (chodzi zapewne o Gawronki, nazwa ta sama). Po jego śmierci dobra przeszły w ręce przedstawiciela rodu von Canitz z Krzydłowic, następnie majora von Spiegel Gersdorfa, który sprzedał je von Rothenburgowi. Po śmierci tegoż przejęła majątek jego córka, po mężu von Roth, a następnie odziedziczyła córka tejże, zamężna z von Wiese. Członkowie rodziny von Wiese byli właścicielami Gawronów z pewnością do 1878 r.( wymienia ich Zimmermann), a być może dłużej. Do dóbr należał wówczas folwark Radaków (Jüderei). W 1830 r. właścicielem majątku był von Schönaich, zaś w 1876 r. baron von den Reck, który sprzedał do w 1833 r. Emilowi von Kramsta. W rękach tej rodziny pozostał do 1906 r., z tym że w 1891 r. przejęła go w międzyczasie po mężu wdowa Paulina von Kramsta. W 1906 r. nabył dobra Max von Bethusy – Huc, zaś około 1917 r. przeszły w ręce Siegfrieda Brauchitscha, który władał nimi do swej śmierci. W 1921 r. właścicielka była Helena von Frankenberg - Lüttwitz; za jej czasów włączono do dóbr folwark Bytków, zaś część ziemi (40 ha) przekazano w dzierżawę M. Halle z Brodowi. Majątki w Gawronach Wielskich, Małych i Bytkowie znalazły się w tych samych rękach i były ściśle powiązane gospodarczo. W 1937 r. wszystkie figurują w spisach jako połączone i znajdują się w gestii Śląskiego Towarzystwa Ziemskiego.

1.4. Układ przestrzenny wsi.

Gawrony są dość dużą wsią o układzie ulicówki z zabudowa wiejską pogrupowana w czworoboki poszczególnych gospodarstw. W rozwidleniu dróg w kierunku Gwizdanowa znajdował się niegdyś folwark obecnie nieistniejący. Od strony północnej wzdłuż granicy działek wykształciła się z czasem alternatywna dla głównej drogi wiejska z rzędową zabudową od południa.

Przewiduje się strefę ochrony „K” dla całej wsi, której granice pokrywałyby się z granicami zewnętrznymi działek.

1.5. tabelaryczne zestawienie danych statystycznych.

*-  dane dla Gawronów Wielkich
**- dane dla Gawronów Małych
2. Strefy ochrony konserwatorskiej oraz wykaz elementów objętych ochrona konserwatorską.
2.1. Strefy ochrony konserwatorskiej
Wyznaczono strefę „K” ochrony krajobrazu dla siedliska wsi
2.2. Wykaz zabytków architektury i budownictwa
Zabudowa wsi
1. Dom mieszkalny nr 2
2. Dom mieszkalny nr 16
3. Dom mieszkalny nr 24
4. Dom mieszkalny nr 28
2.3 Stanowiska archeologiczne
Obszar AZP numer 70 – 22

216. ślad osadnictwa chronologia: wczesna epoka brązu
osada kultury Przeworskiem chronologia: okres wpływów rzymskich
osada chronologia: wczesne średniowiecze
ślad osadnictwa chronologia: późne średniowiecze
217. osada kultury Przeworskiem
osada chronologia: wczesne średniowiecze
ślad osadnictwa chronologia: późne średniowiecze
218. ślad osadnictwa kultury łużyckiej
osada chronologia: wczesne średniowiecze
ślad osadnictwa chronologia: późne średniowiecze
219. ślad osadnictwa chronologia: wczesne średniowiecze
ślad osadnictwa chronologia: późne średniowiecze
220. ślad osadnictwa chronologia: epoka kamienia
śl;ad osadnictwa chronologia: późne średniowiecze
221. ślad osadnictwa chronologia: późne średniowiecze
222. ślad osadnictwa chronologia: wczesne średniowiecze
ślad osadnictwa chronologia: pradzieje
223. ślad osadnictwa chronologia: późne średniowiecze
Obszar AZP numer 70 – 21
224. ślad osadnictwa chronologia: późne średniowiecze
225. cmentarzysko kultury łużyckiej chronologia epoka brązu – okres halsztacki
226. osada chronologia: późne średniowiecze
227. ślad osadnictwa chronologia: wczesne średniowiecze
228. osada kultury łużyckiej chronologia: II-V okres epoki brązu/ okres halsztacki
229. osada chronologia: wczesne średniowiecze faza D
osada chronologia: późne średniowiecze
ślad osadnictwa chronologia: nowożytna
230. ślad osadnictwa chronologia: wczesne średniowiecze
231. ślad osadnictwa chronologia: wczesne średniowiecze
ślad osadnictwa chronologia: późne średniowiecze
232. ślad osadnictwa kultury łużyckiej
osada kultury Przeworskiem
ślad osadnictwa chronologia: wczesne średniowiecze
ślad osadnictwa chronologia : późne średniowiecze
233. osada chronologia: wczesne średniowiecze
ślad osadnictwa chronologia: późne średniowiecze
234. ślad osadnictwa chronologia: wczesne średniowiecze
235. punkt osadniczy chronologia: nieokreślona
236. ślad osadnictwa chronologia: pradzieje
osada chronologia: wczesne średniowiecze
ślad osadnictwa chronologia: późne średniowiecze
237. ślad osadnictwa kultury łużyckiej
238. ślad osadnictwa kultury Przeworskiem
ślad osadnictwa chronologia: wczesne średniowiecze
punkt osadniczy chronologia: późne średniowiecze
239. ślad osadnictwa kultury łużyckiej
ślad osadnictwa kultury Przeworskiem
ślad osadnictwa chronologia: późne średniowiecze
240. ślad osadnictwa chronologia: pradzieje
241. ślad osadnictwa kultury Przeworskiem
242. ślad osadnictwa kultury łużyckiej
osada kultury Przeworskiem
ślad osadnictwa chronologia: późne średniowiecze
243. ślad osadnictwa chronologia: pradzieje
244. punkt osadniczy kultury łużyckiej
ślad osadnictwa chronologia: wczesne średniowiecze
245. ślad osadnictwa chronologia: późne średniowiecze
246. ślad osadnictwa kultury łużyckiej
247. ślad osadnictwa kultury łużyckiej
248. ślad osadnictwa chronologia: wczesne średniowiecze
ślad osadnictwa chronologia: późne średniowiecze
249. punkt osadniczy kultury Przeworskiem
ślad osadnictwa chronologia: wczesne średniowiecze
ślad osadnictwa: późne średniowiecze
250. ślad osadnictwa chronologia: pradzieje
251. ślad osadnictwa kultury łużyckiej
ślad osadnictwa chronologia: późne średniowiecze
252. osada kultury Przeworskiem
ślad osadnictwa chronologia: wczesne średniowiecze
ślad osadnictwa chronologia: nieokreślona
253. ślad osadnictwa chronologia: pradzieje
254. osada kultury łużyckiej
osada kultury Przeworskiem
osada chronologia: późne średniowiecze
255. ślad osadnictwa kultury Przeworskiem
ślad osadnictwa chronologia: późne średniowiecze
ślad osadnictwa chronologia: pradzieje
256. ślad osadnictwa kultury łużyckiej
osada kultury Przeworskiem
ślad osadnictwa chronologia: wczesne średniowiecze
ślad osadnictwa chronologia: późne średniowiecze
257. ślad osadnictwa chronologia:
258. ślad osadnictwa chronologia: pradzieje
ślad osadnictwa chronologia: późne średniowiecze
259. osada kultury łużyckiej
ślad osadnictwa chronologia: późne średniowiecze
260. osada chronologia: wczesne średniowiecze
261. osada chronologia: wczesne średniowiecze
ślad osadnictwa chronologia: późne średniowiecze
262. ślad osadnictwa kultury Przeworskiem

Źródło - http://www.rudna.pl

Patrz także - Gawronki (Gawrony Małe) - powiat lubiński vor 1945 Klein Gaffron - Kreis Lüben

Link - http://www.glogow.pl/okolice/podstrony/lubinski/gawronymale.htm