Znaleziono tu ślady wczesnego osadnictwa

Kromolin (niem. Schönau) dawniej Mirosław. Wieś leżąca 15 km na zachód od Głogowa. Pierwsze wzmianki o miejscowości, wówczas znanej jako Schonow, pochodzą z 1305 r. Tradycje osiedleńcze są tu jednak znacznie starsze, o czym świadczą liczne znaleziska archeologiczne. Osadę wczesnosłowiańską w Kromolinie, zalicza się do najstarszych siedzib Słowian w Polsce.

Przed 1906 r. odnaleziono tu dwa kamienne topory, dwa miedziane dłuta, miedzianą siekierkę i fragment miedziowego sztyletu z ok. 1550 - 1500 r. p. n. e. Znalezisko obecnie znajduje się w Berlinie. W 1983 r. ekipa archeologów zlokalizowała w pobliżu wioski cmentarzysko ciałopalne ludności kultury łużyckiej. Wydobyto około dziesięć naczyń glinianych oraz wiele fragmentów ceramiki. Ponadto odkryto fragmenty przepalonych kości ludzkich. Ustalono, iż cmentarzysko było używane w latach 800 - 500 p.n.e.

Pod koniec XIV w. w Kromolinie wzniesiono średniowieczny zamek, na miejscu którego, w XVI w. został wybudowany pałac. Pod koniec XVII w. powstał folwark, rozbudowano fosę oraz założono ogród. W XVIII w. pałac był budowlą dwukondygnacyjną, a wieża nakryta była barokowym hełmem. Całość otaczała fosa, a folwark okalał rozległy sad. Budynek uległ zniszczeniu po II wojnie światowej i wraz z mostem został ostatecznie rozebrany w 1976 r. Pozostałości wału ziemnego i fosy okalającej pałac reprezentują obronne budownictwo renesansowe.

Ponadto w Kromolinie znajduje się kościół św. Michała, wzniesiony w XIV w. Restaurowany w kolejnych stuleciach, posiada cechy gotyku i renesansu. Z bogatego wyposażenia godna uwagi jest ambona z 1592 r. Jest ona jednym z najlepiej zachowanych elementów sztuki sakralnej Ziemi Głogowskiej z późnego renesansu. Na uwagę zasługuje również zespół renesansowych płyt nagrobnych. We wsi istniał też kościół ewangelicki, wybudowany w 1747 r. Pomimo, że przetrwał wojnę, był zaniedbywany i rozgrabiany. Ostatecznie rozebrano go w 1953 r.

Źródła: żukowice.pl, glogow.pl, polska-org.pl, W. Najgebauer