Z Glogopedia - Internetowa Encyklopedia Ziemi Głogowskiej
(Nowa strona: Kategoria:Administracja Kategoria:Administracja =Gmina Kotla= Gmina wiejska Kotla położona jest w północnej część powiatu głogowskiego. Jest najdalej na północ wy...) |
(Nowa strona: Kategoria:Administracja Kategoria:Administracja =Gmina Kotla= Gmina wiejska Kotla położona jest w północnej część powiatu głogowskiego. Jest najdalej na północ wy...) |
Aktualna wersja
Gmina Kotla
Gmina wiejska Kotla położona jest w północnej część powiatu głogowskiego. Jest najdalej na północ wysuniętą gminą województwa dolnośląskiego. Obejmuje pow. 127,75 km2 (12 752 ha), co stanowi 28,83% terytorium powiatu.
Spis treści
I. Administracja i samorząd
1. Historia obszaru administracyjnego gminy od 1945 r. 2. Samorządowa gmina od 1990 r.
II. Charakterystyka gminy
1. Geografia 2. Ochrona przyrody i krajobrazu 3. Demografia 4. Gospodarka 5. Infrastruktura techniczna 6. Infrastruktura społeczna 7. Kultura 8. Sport 9. Turystyka 10. Dziedzictwo kulturowe 11. Kwestie wyznaniowe
III. Herb i flaga Gminy Kotla
I. Administracja i samorząd
1. Historia obszaru administracyjnego gminy od 1945 r.
Lata 1945-1954. Gmina Kotla utworzona została w 1945 r. (jej zarząd rozpoczął pracę 20 czerwca, a na pierwszego wójta powołano Władysława Kazimierskiego). Ukonstytuowanie się GRN nastąpiło 21 XII 1946. Powierzchnia gminy wynosiła 18 128 ha. W jej granicach znajdowało się 19 wsi sołeckich: Bogomice, Chociemyśl, Głogówko, Gola, Grochowice, Grodziec Mały, Klucze, Kotla, Kozie Doły, Krzekotów, Krzekotówek, Kulów, Moszowice, Serby, Skidniów, Sobczyce, Stare Serby, Wilków, Zabiele Stare oraz 19 przysiółków i kolonii. W latach 1955-1972 obszar wcześniejszej gminy obejmowały gromady: Chociemyśl (istniała do 1959 r.), Grodziec Mały (istniała do 1959 r.), Kotla, Lipinki oraz Stare Serby. Z dniem 1 I 1973 przywrócono strukturę gminy. Objęła ona pow. 127,9 km2 i z ludnością 4766 mieszk., składający się z 12 sołectw: Kotla, Ceber, Chociemyśl, Głogówko, Grochowice, Kozie Doły, Krzekotówek, Kulów, Moszowie, Skidniów, Sobczyce, Zabiele. Gmina należąc do powiatu głogowskiego znajdowała się w obrębie województw: wrocławskiego (1945-1950) i zielonogórskiego (1950-1975). W latach 1975-1998 znalazła się w woj. legnickim (w latach 1990–1998 podlegała pod Urząd Rejonowy w Głogowie), a od 1999 r. jest w granicach woj. dolnośląskiego.
2. Samorządowa gmina od 1990 r.
W pierwszych wolnych wyborach samorządowych w dniu 27 V 1990 wyłoniono 18-osobową Radę Gminy Kotla na kadencję 1990-1994, która 19 VI 1990 wybrała wójtem Czesławę Kozłowską.
Skład Rady I Kadencji: Czesław Abramowicz – przewodniczący, Mieczysław Baczyński, Stanisław Baczyński (członek Zarządu Gminy), Mieczysław Bu ras, Krzysztof Dziuba, Mieczysław Górski, Józef Jasinowski, Barbara Kobiela Kazimierz Król, Janusz Łysik, Józef Marciniak (członek ZG), Jan Mazurek, Józef Okrzymowski, Roman Ren (członek ZG), Kazimierz Romański, Michał Solan, Henryk Szawełło i Dariusz Zieliński. Kadencja 1994-1998: Krystyna Gajewska – przewodnicząca, Wiesław Błaszczyk, Maria Boczkowska, Wiesław Garstecki, Stanisława Graczyk, Józef Grzesiński, Jadwiga Horniak, Stanisław Jagielski, Józef Jasinowski, Jan Kierzyk, Tadeusz Łotocki (zastępca wójta), Józef Marciniak, Bronisław Michalski, Zdzisław Purgał, Halina Przybylska, Marianna Stachurska, Henryk Szawełło, Zbigniew Szykulski. Kadencja 1998-2002: Tadeusz Potocki – przewodniczący, Sławomir Majewski (zastępca przewodniczącego), Maria Wołoszyn (zastępca przewodniczącego), Zygmunta Gela (zastępca wójta,) Stanisława Graczyk, Tadeusz Jańczak, Ryszard Kiczor, Barbara Kobiela, Bronisław Małaszewski, Józef Marciniak, Józef Okrzymowski (członek ZG), Halina Przybylska (członek zarządu), Aleksander Ratajek (członek ZG), Kazimierz Romański, Marianna Stachurska (członek ZG), Henryk Szawełło (członek ZG), Antoni Szuszkiewicz, Jan Tasior. Kadencja 2002-2006: Tadeusz Łotocki – przewodniczący, Wiesław Błaszczyk, Krystyna Danielewicz, Zbigniew Górski, Paweł Gulanowski, Anna Gniewosz, Mieczysława Jagielska, Tadeusz Jańczak, Grzegorz Kardaś, Tadeusz Radziejewski, Aleksander Ratajek, Marianna Stachurska, Henryk Szawełło, Iwona Wicik, Zenon Żelazowski. Po rezygnacji Z. Górskiego w skład rady wszedł 27.06.2004 r. Stanisław Parzątka, a G. Kardasia zastąpił Janusz Włodarczak. Kadencja 2006-2010: Dariusz Zieliński – przewodniczący, Krystyna Danielewicz, Anna Gniewosz, Paweł Gulanowski, Tadeusz Jańczak, Tadeusz Łotocki, Mirosław Ogórek, Adam Olizarowski, Tadeusz Pałka, Elżbieta Purgał, Piotr Sołonynka, Marianna Stachurska, Jarosław Szermer, Ryszard Widomski, Janusz Włodarczak. Mandatu zrzekli się A. Gniewosz oraz P. Gulanowski i 20 VII 2008 radnymi wybrano Iwonę Czerniawską i Sławomira Majewskiego. Kadencja 2010-2014: Halina Przybylska – przewodnicząca, Zdzisław Stachów, Aleksander Ratajek, Blanka Horbatowska, Lilla Sobolewska, Grzegorz Gniewosz, Marianna Stachurska, Krystyna Danielewicz, Jarosław Szermer, Łukasz Jagielski, Ryszard Szymkowiak, Agnieszka Krupa, Krystyna Leśniewska, Adam Gniewosz, Wiesław Chodorowski. Na miejsce A. Ratajka w skład rady wszedł 21 VII 2013 Mirosław Ciunajcius. Skład rady wybranej na kadencję 2014-2018: Halina Przybylska – przewodnicząca, Marianna Stachurska (wiceprzewodnicząca), Zbigniew Szykulski (wiceprzewodniczący), Halina Bobel, Mirosław Ciunajcius, Krystyna Filipowicz, Julita Gajdamowicz, Grzegorz Gniewosz, Zuzanna Grzesińska, Barbara Kobiela, Mateusz Król, Agnieszka Krupa, Lilla Sobolewska, Grzegorz Stroiński, Adam Wawro.
Wójtowie Gminy Kotla: Czesława Kozłowska (1990-2006), Halina Fendorf (2006-2010), Łukasz Horbatowski (od 2010).
II. Charakterystyka gminy
1. Geografia
Ukształtowanie powierzchni. Przeważającą część terenu gminy Kotla położona jest w mezoregionie Pradoliny Głogowskiej, w makroregionie Obniżenia Milicko-Głogowskiego. Północne kresy gminy położone są na Pojezierzu Sławskim, w makroregionie Pojezierza Leszczyńskiego, natomiast północno-wschodnie znajdują się na Wysoczyźnie Leszczyńskiej, w makroregionie Niziny Południowowielkopolskiej. Najniżej usytuowany jest obszar rozciągający się wzdłuż koryta Odry – 68,2 m n.p.m. obok osady Dorzecze, a najwyżej położone tereny znajdują się w północnej części gminy – sięgające na północny zachód od wsi Krążkówko 100 m n.p.m. Hydrografia: Głównym ciekiem wodnym jest rzeka Odra, stanowiąca na odcinku 10,5 km południową granicę gminy. Odrze towarzyszą liczne starorzecza (pozostałości po silnie meandrującej niegdyś rzece). Drugim znaczącym ciekiem jest Krzycki Rów, będący prawobrzeżnym dopływem Odry (dł. całkowita – 73,5 km, w granicach gminy – 12,8 km).
2. Ochrona przyrody i krajobrazu
Gmina Kotla bezpośrednio graniczy z terenami objętymi wielkopowierzchniowymi formami ochrony przyrody (obszary chronionego krajobrazu, obszary Natura 2000): Pojezierzem Sławskim i doliną Odry (Łęgi Odrzańskie, Nowosolska Dolina Odry). Dolinę Odry, zwłaszcza w bezpośrednim sąsiedztwie koryta rzeki, cechuje urozmaicona flora i fauna; w międzywale Odry zlokalizowana jest część użytku ekologicznego „Łęgi Głogowskie”, stanowiąca ostoję licznego ptactwa (Pradolina Odry jest ważnym szlakiem wędrówkowym dla wielu gatunków ptaków wodnych i błotnych). Ponadto rzadkie i chronione gatunki roślin występują na terenach leśnych, głównie w podmokłych obniżeniach wzdłuż Krzyckiego Rowu i jego dopływów. Na terenie gminy Kotla znajdują się 4 pomniki przyrody: dąb szypułkowy w Grochowicach oraz dwa buki zwyczajne i grupa ośmiu dębów szypułkowych w Leśnej Dolinie.
3. Demografia
Ludność gminy Kotla wynosi w 2014 r. 4378 mieszk. (w 1983 r. – 4367, 1995 – 4160, 2003 – 4119, 2011 – 4297), a gęstość zaludnienia 31,8 os./km2 i jest najniższa wśród gmin powiatu głogowskiego. W skład gminy wchodzi 19 miejscowości (w nawiasie liczba mieszk., dane Urzędu Gminy z września 2014 r.): Kotla (1528 osób), Ceber (129), Chociemyśl (376), Dorzecze (43), Głogówko (385), Grochowice (361), Kozie Doły (211), Krążkówko (33), Krzekotówek (145), Kulów (185), Moszowice (128), Pękoszów (57), Skidniów (263), Skidniówek (54), Skórzyn (2), Sobczyce (344), Zabiele (132), Zaszków (2), Leśna Dolina.
4. Gospodarka
W gospodarce gminy Kotla najważniejsze znaczenie posiada rolnictwo. Gmina posiada ogólnie korzystne warunki do produkcji rolniczej: areał gruntów dobrych i średnich należących do I – IV b klasy bonitacyjnej wynosi 73,35%. W gminie znajduje się 475 gospodarstw rolnych. Jednak głównym źródłem utrzymania są dochody z działalności pozarolniczej. Część mieszkańców zatrudniona jest w kilkunastu miejscowych zakładach pracy (gł. branże: handel, budownictwo, rzemiosło), wiele osób znajduje zatrudnienie poza granicami gminy, głównie w pobliskich zakładach należących do KGHM „Polska Miedź” SA. Na terenie gminy Kotla występują kopaliny użyteczne, typowe dla krajobrazu polodowcowego: piaski i żwiry wodnolodowcowe i eoliczne (złoża piasków „Grochowice” i „Kozie Doły”). Złoże „Kotla” tworzą iły i łupki ilaste ceramiki budowlanej. Teren gminy obejmuje strefa występowania gazu ziemnego. Znaczenie gospodarcze mają złoża „Wilków”, „Grochowice”, „Dębina”, „Kulów” (dwa ostatnie nie są eksploatowane). Złoża rud miedzi (złoże „Bytom Odrzański”) stwierdzone są na głębokościach nie rokujących obecnie opłacalności eksploatacji. Również złoże węgla brunatnego „Bytom Odrzański” nie ma znaczenia praktycznego.
5. Infrastruktura techniczna
Gmina Kotla jest zaopatrywana w wodę przez sieć wodociągową (wraz z przyłączami o długości 70,9 km). Bez wodociągów pozostają osady Krążkówko i Pękoszów. Funkcjonują dwie stacje uzdatniania wody, zlokalizowane w Chociemyśli i Kotli. Gmina jest w większości zwodociągowania. Sieć kanalizacyjną posiada jedynie Kotla (dł. 12,251 km). Oczyszczalnia ścieków o wydajności 345 m³/dobę zlokalizowana jest w Kotli. Miejscowości gminy zaopatrywane są w energię elektryczną za pomocą Głównego Punktu Zasilania (GPZ) 110/20/15 kV zlokalizowanego w Głogowie: GPZ „Brzegowa – I” oraz rezerwowo poprzez GPZ „Brzostów”. Na terenie gminy nie ma sieci gazowej, umożliwiającej pobór odbiorcom indywidualnym. Infrastruktura komunikacyjna. Przez teren gminy Kotla przebiegają dwie drogi wojewódzkie (ich łączna długość na terenie gminy wynosi 18 657 km): nr 319 (Stare Strącze – Głogów) i nr 321 (Przyborów – Głogów). Łączna długość dróg powiatowych przebiegających przez gminę wynosi 32 849 km (nawierzchnię twardą posiada 95%). Długość dróg gminnych wynosi 58 km (23% posiada nawierzchnię asfaltową). Przez teren gminy przebiega na odcinku 9 km linia kolejowa nr 14, relacji Łódź Kaliska – (Zasieki) Forst, niezelektryfikowana. Obecnie na odcinku Leszno – Głogów – Żagań odbywa się tylko ruch towarowy.
6. Infrastruktura społeczna
Oświata. W gminie istnieją dwie szkoły: Szkoła Podstawowa im. Kornela Makuszyńskiego w Kotli (z filią i oddziałem przedszkolnym w Chociemyśli) oraz Gimnazjum Gminne im. Zagłębia Miedziowego w Kotli. Ponadto działa Przedszkole Publiczne w Kotli (istnieje od 1958 r.) i Niepubliczny Punkt Przedszkolny „Chatka Puchatka” w Głogówku. Opieka zdrowotna i społeczna. Opieką zdrowotną zajmuje się Gminny Ośrodek Zdrowia w Kotli. Funkcjonuje Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej z siedzibą w Kotli. Bezpieczeństwo. Policja: Rewir Dzielnicowych KPP w Głogowie, Punkt Przyjęć Interesantów w Kotli. W gminie funkcjonują 3 jednostki OSP: Chociemyśl, Grochowice, Kotla (należąca do Krajowego Systemu Ratowniczo-Gaśniczego) z remizami we wsiach: Chociemyśl, Grochowice, Kotla i Sobczyce. Organizacje społeczne. Wśród stowarzyszeń społeczno-kulturalnych wyróżniają się: Koło Gminne Związku Sybiraków w Kotli, Stowarzyszenie „Z głębi serca” w Kotli, Stowarzyszenie „Linek” w Głogówku, oraz Stowarzyszenie „Grochowice Zdrój” (współorganizujące gminne imprezy i warsztaty), koła gospodyń wiejskich (Chociemyśl, Głogówko, Grochowice, Kozie Doły, Kulów), ponadto Koło Wędkarskie „JAŹ” (w ramach Polskiego Związku Wędkarskiego), 8. Wodna Drużyna Harcerska „Komodor” i sekcja motocyklowa „Easy Rider” przy GOKiS.
7. Kultura
Upowszechnianiem kultury na terenie gminy Kotla zajmuje się Gminny Ośrodek Kultury i Sportu (GOKiS) z siedzibą w Kotli. Z GOKiS organizacyjnie powiązana jest Gminna Biblioteka Publiczna w Kotli (z filiami w Chociemyśli i Grochowicach). Integralną częścią GOKiS są placówki: Wiejskie Centrum Kultury i Sportu w Sobczycach oraz Wiejskie Dom Kultury w Grochowicach i Chociemyśli. Infrastrukturę kulturalną uzupełniają świetlice wiejskie w miejscowościach: Ceber, Chociemyśl, Głogówko, Grochowice, Kotla, Kozie Doły, Krzekotówek, Moszowice, Skidniów i Zabiele. W gminie istnieją zespoły folklorystyczne: „Wrzos” z Chociemyśli, „Skidniowianie” ze Skidniowa, „Grochowiczanki” z Grochowic. Ponadto sekcje artystyczne (plastyczna „Akcent” i wokalne: „Frajda”, „Integro”, „Wiolinki”) oraz zespoły teatralne „Koma” i „Gong”, działające przy Szkole Podstawowej w Kotli. Ważnymi imprezami kulturalnymi są: „Stachuriada” odbywająca się w Grochowicach (w 2014 r. po raz 20.), plenery malarsko-rzeźbiarskie w Chociemyśli i Folwark Filmowy PGRiA (międzynarodowe kursy z zakresu reżyserii, scenopisarstwa i produkcji filmowej).
8. Sport
Organizacją aktywności sportowej mieszkańców zajmuje się GOKiS. Do gminnych obiektów sportowych należą: stadion sportowy w Kotli, sala sportowa w Kotli oraz place sportowe w miejscowościach: Chociemyśl, Grochowice, Krzekotówek, Moszowice, Skidniów, Sobczyce i Zabiele. Na terenie gminy działają: klub piłki nożnej Gminny Ludowy Klub Sportowy „Zryw Kotla” (rok zał. 1947), Amatorska Drużyna Halowej Piłki Nożnej przy Gimnazjum Gminnym oraz Amatorska Drużyna Piłki Siatkowej przy Szkole Podstawowej w Kotli.
9. Turystyka
Gmina posiada dobre warunki do uprawiania turystyki rowerowej i pieszej. Infrastrukturę tworzą ścieżki edukacyjne „Leśna Dolina” o długości 29,7 km tras oraz nie oznakowane szlaki rowerowe: „Szlakiem legend i zabytków kotlańskich” i „Szlakiem Edwarda Stachury”. Teren leśny w otoczeniu Leśnej Doliny i Głogówko stanowiły od końca XIX w. kompleks wypoczynku niedzielnego dla mieszkańców Głogowa oraz organizacji tzw. „zielonych szkół”. Obecnie na tym terenie powstały ścieżki edukacyjne z licznymi punktami postojowymi (główne: Oberża „Leśna Dolina”, stawy Głogówko, Kulów, parking leśny Gola z urządzeniami rekreacyjnymi). Ponadto ważną funkcję rekreacyjną, głównie dla mieszkańców Głogowa, spełniają ogrody działkowe, zlokalizowane w Kulowie na areale ok. 90 ha. Atrakcjami turystycznymi gminy są zabytki Kotli (pałac, krzyż pokutny i in.), galeria rzeźby w Chociemyśli i wieś Grochowice, związana z pobytem E. Stachury i „Stachuriadami”.
10. Dziedzictwo kulturowe
Na terenie gminy znajduje się 226 obiektów objętych ewidencją konserwatorską, z czego 10 zabytków nieruchomych wpisanych jest do rejestru WKZ. Należą do nich kościoły w Kotli i Grochowicach, zespół pałacowo-folwarczny wraz z parkiem w Kotli, budynki mieszkalne w Chociemyśli i Sobczycach oraz kapliczka w Moszowicach. Większość wsi zachowuje elementy dawnych układów urbanistycznych, jednakże żadna z nich nie posiada chronionego układu przestrzennego. Ochronie podlega 340 stanowisk archeologicznych, w tym 9 znajduje się w rejestrze WKZ.
11. Kwestie wyznaniowe
W granicach gminy Kotla funkcjonują trzy parafie rzymskokatolickie w ramach diecezji zielonogórsko-gorzowskiej, pod wezwaniami: św. Marcina z Tours w Kotli (obejmująca kościoły filialne: Matki Bożej Królowej Polski w Głogówku i św. Józefa Rzemieślnika w Skidniowie), Trójcy Świętej w Krzepielowie (obejmująca kościół filialny Matki Boskiej Częstochowskiej w Grochowicach), św. Wawrzyńca w Rapocinie (obejmująca kościół filialny Matki Bożej Różańcowej w Sobczycach).
III. Herb i flaga Gminy Kotla
Zgodnie ze Statutem Gminy Kotla (Uchwała nr XXVII/155/13 Rady Gminy Kotla z dnia 21.03.2013 r. w sprawie uchwalenia Statutu Gminy Kotla) dla herbu gminy zastosowany został ozdobny kształt tarczy (podobnej do XVIII-wiecznej formy kartuszowej znajdującej się nad wejściem do pałacu w Kotli). Herb mały stanowi tarcza dzielona w słup prosty, gdzie prawe pole jest barwy błękitu, a lewe pole barwy czerwieni (odcień kraplak). Na błękitnym polu widnieje pół żółtej lilii, na czerwonym polu znajduje się postać kobieca obrazująca sprawiedliwość, trzymająca w lewej ręce wagę z szalkami, prawą rękę opierająca na mieczu. Odziana jest w złotą szatę na błękitnym podkładzie, o włosach barwy złota, a twarzy i rękach barwy spiżu. Waga i miecz są barwy srebra. Herb wielki Gminy Kotla tworzą trzy elementy: mały herb gminy, złote lwy – tzw. trzymacze oraz błękitna wstęga ze złotymi literami tworzącymi nazwę gminy. Flagę gminy Kotla stanowi prostokątny płat tkaniny, poziomy o proporcji szerokości do długości jak 5:8. Tkanina jest podzielona na trzy pionowe pasy jednakowej szerokości, o barwach gminy: błękitu (przy maszcie), złota (w druku odzwierciedla je barwa żółta) i czerwieni (kraplak).
Źródła:
W opracowaniu hasła korzystano z materiałów przekazanych i informacji udzielonych przez urząd Gminy Kotla. Wśród wykorzystanych materiałów elektronicznych najważniejsze były serwis informacyjny www.kotla.pl oraz dane GUS.
Podstawową literaturę do poruszanej w haśle tematyki dla okresu lat 1945-1973 stanowią prace W. Nawrockiego: Zmiany administracyjne powiatu głogowskiego w Polsce Ludowej, 1968 i Podział administracyjny powiatu głogowskiego 1944-1973 (obydwie w maszynopisach). Istotne znaczenia posiadają opracowania J. Chutkowskiego Głogów i Ziemia Głogowska w latach 1945-1950 (maszynopis) i Głogów w XX wieku Zarys monograficzny, Towarzystwo Ziemi Głogowskiej, Głogów 2004. Ponadto ważne okazały się opracowania: Województwo legnickie, przemiany i rozwój w 40-leciu PRL. Szkice monograficzne i materiały (redaktor T. Rollauer), Legnica 1988; Informator o gminach województwa legnickiego, Wojewódzki Urząd Statystyczny w Legnicy 1992.
Marek Robert Górniak [EZG z. 74, 2015 – Gmina Kotla, I. Administracja i samorząd, II. Charakterystyka gminy, III. Herb i flaga Gminy Kotla]
