Aktualna wersja

Łagoszów Wielki – historia od 1945 roku

Wieś sołecka, położona w środkowej części gminy Radwanice. Sołectwo Łagoszów Wielki (dalej: Ł. W.) obejmuje przysiółek Dobromil (nie opisany w haśle). Obręb geodezyjny zajmuje obszar 437,8 ha. 31.12.2018 r. wieś zamieszkiwały 453 osoby. Jest siedzibą parafii rzymskokatolickiej pw. św. Michała Archanioła, obejmującej zasięgiem przeważającą część gminy. Siedziba parafii prawosławnej znajduje się w Buczynie.

Wieś w niewielkim stopniu ucierpiała w działaniach wojennych. W momencie wkroczenia Armii Czerwonej, 10.02.1945 r., znajdowało się w niej około 10% niemieckich mieszkańców, głównie katolików. Inni nieliczni powrócili po kapitulacji Niemiec. Wśród nich był również proboszcz parafii. Wznowił on na początku czerwca posługę duszpasterską, ale 26 września został aresztowany przez polską milicję, a następnie wysiedlony do Niemiec. Sukcesywnie spotkało to również pozostałych Niemców. Nowi osadnicy przybywali do Ł. W. głównie z województw centralnej Polski, najwięcej z Wielkopolski i Podkarpacia. W 1946 r. wybrano sołtysa – Franciszka Szymańskiego. We wsi osiedlono także ludność deportowaną w ramach akcji „Wisła” – w 1955 r. mieszkało w Ł.W. 81 takich osób – najwięcej wśród wsi z terenu obecnej gminy.

Na mapie powiatu głogowskiego z 1946 r. miejscowość występowała pod nazwą Wielka Logisza. Do sołectwa należał położony na wsch. od wsi folwark Rzezbiary (d. Schnitzergrund; rozebrany w latach 50.) oraz przysiółek Dobromil. Wieś znalazła się w gminie Jakubów (od 1946 r. z siedzibą w Radwanicach). W latach 1955-72 należała do gromady Radwanice.

W 1947 r. założono w Ł. W. jednostkę OSP. Pierwszym jej prezesem był Franciszek Szymański. W 1956 r. utworzona została tu szkoła podstawowa (na początku klasy I-VII, następnie I-III, okresowo I-IV). Zamknięto ją 31.08.1985 r. Na przełomie lat 40. i 50. w Ł.W. utworzono cmentarz parafialny (wcześniej zmarłych chowano na cmentarzu przykościelnym). Prawosławni mieszkańcy wsi byli chowani na d. cmentarzu ewangelickim. Wcześniej już, z inicjatywy ks. Wiktora Masika, w budynku późniejszej szkoły odprawiane były nabożeństwa. Miała tu też powstać samodzielna parafia, do czego ostatecznie nie doszło ze względu na trudności administracyjne.

Mieszkańcy Ł.W. utrzymywali się głównie z prowadzenia gospodarstw rolnych. W pierwszej połowie lat 50. we wsi istniała Rolnicza Spółdzielnia Produkcyjna (w 1955 r. miała 21 członków, gospodarowała na 204 ha), zlikwidowana po 1956 r. Następnie utworzone zostało kółko rolnicze. We wschodniej części wsi znajdowały się zabudowania gospodarcze i mieszkania należące do PGR w Potoczku, m.in. obory (współcześnie obiekty, po rewitalizacji, użytkuje Przedsiębiorstwo Robót i Usług Budowlanych „Budrem” sp. z o.o.). Mieszkańcy poza rolnictwem znajdowali głównie zatrudnienie w roszarni w Radwanicach, a z czasem także w zakładach KGHM.

W latach 60. w ramach czynów społecznych m.in. wybudowano remizę strażacką (oddana do użytku 21.07.1968 r.). We wsi funkcjonowały, oprócz sklepu, zakład szewski, dwie kuźnie i świetlica, działało Koło Gospodyń Wiejskich. W połowie lat 70. wieś otrzymała wodociąg, a po 2000 r. kanalizację. W 2015 r. we wsi powstał plac zabaw „Podwórko Nivea”. W 2019 r. zawiązane zostało Koło Gospodyń Wiejskich „Zgoda”. W 2017 r. w rejestrze Regon zarejestrowane były 24 podmioty gospodarcze: 23 mikro przedsiębiorstwa (do 9 zatrudnionych) i jedno małe przedsiębiorstwo (10-49 zatrudnionych). We wsi istnieją 4 gospodarstwa rolne.

W 1960 r. sołectwo Ł. W. liczyło 387, a w 1987 r. – 512 mieszkańców. W przekroju ostatnich 30 lat stan ludności wykazywał tendencję spadkową, a od przełomu wieków stabilną: w 1995 r. – 481, w 2004 – 457, w 2008 r. – 463, w 2018 r. – 453 osób.

Dziedzictwo kulturowe

W Ł.W. znajduje się 5 zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru WKZ, tj.: kościół parafialny pw. św. Michała Archanioła z XIV-XVII w., kaplica pw. św. Jana z 1764 r., park podworski z końca XIX w., cmentarz przykościelny oraz budynek kuźni z pocz. XIX w. W 2017 r. GEZ obejmowała 25 obiektów: dwór, budynki mieszkalne i mieszkalno-gospodarcze, obiekty podworskie oraz d. cmentarz ewangelicki, obecnie prawosławny – wszystkie pochodzą z XIX i początku XX w. Do ewidencji zabytków wpisany jest układ ruralistyczny wsi. W obrębie sołectwa zlokalizowano 5 stanowisk archeologicznych.

Źródła:
Kronika OSP Łagoszów Wielki;

informacje mieszkańców wsi oraz p. Mariana Kobzdy; 

wspomnienia Józefa Górawskiego i Włodzimierza Kijaszki, [w:] Wspomnienia osadników Ziemi Głogowskiej, t. 2, oprac. W. Nawrocki, Głogów 1967, s. 421-61 i 95-101, mps. w zbiorach Muzeum Archeologiczno-Historycznego w Głogowie.

Literatura:

S. Dudra, Akcja „Wisła” w powiecie głogowskim, Encyklopedia Ziemi Głogowskiej z. 58/59, Głogów 2005,

s. 1-2;

H. Dominiczak, Osadnictwo i procesy demograficzne w powiecie głogowskim w latach 1945 – 1950, [w:] Głogów, Zeszyty Lubuskie 6, Zielona Góra 1969, s. 47-72; 

K. Ferenc, Historia naszych miejscowości – Łagoszów Wielki, [w:] „Biuletyn Informacyjny Urzędu Gminy Radwanice” 11 (2017), s. 22; 

D. Jarosz., Gmina Radwanice, Encyklopedia Ziemi Głogowskiej z. 77, Głogów 2017, s. 18-24; J. Kaps J. (red.), Die Tragödie Schlesiens 1945/46 in Dokumenten, München 1952. s. 393-395;

W. Nawrocki, Podział administracyjny powiatu głogowskiego 1944-1973, 1973, mps w zbiorach Muzeum Archeologiczno-Historycznego w Głogowie.

Netografia:

Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania gminy Radwanice, 1998, https://docplayer.pl/7843954-Wojt-gminy-radwanice-studium-uwarunkowan-i-kierunkow-zagospodarowania-przestrzennego-gminy-radwanice.html [odczyt: 22.04.2019]; 

http://buczyna.cerkiew.pl/parafia/historia [odczyt 12.04.2019];

http://przegladprawoslawny.pl/articles. php?id_n=4361&id=8 [odczyt: 19.04.2019].

Antoni Bok [EZG 79, 2019 – Łagoszów Wielki]

Źródło: "http://192.168.10.245/ezg/index.php/%C5%81agosz%C3%B3w_Wielki_%E2%80%93_historia_od_1945_roku"

Kategoria: Ziemia Głogowska

Glogopedia - Internetowa Encyklopedia Ziemi Głogowskiej