Z Glogopedia - Internetowa Encyklopedia Ziemi Głogowskiej

Aktualna wersja

Szymocin

Wieś w gminie Grębocice, położona na Równinie Grębocickiej, na wysokości 80 m n. p. m., około 15 km na południowy wschód od Głogowa.

Historia do 1945 roku

Teren wsi posiada bardzo stare tradycje osadnicze, czego dowodzą liczne znaleziska archeologiczne, m.in. z neolitu, epoki brązu oraz okresu wpływów rzymskich (w tym wiele przeprowadzonych już przed 1945 r. przez niemieckich archeologów). Ponadto po II wojnie światowej, podczas prac wykopaliskowych przeprowadzonych na cmentarzysku kultury łużyckiej w Szymocinie, z odnalezionych tu 50 grobów wydobyto gliniane naczynia oraz wiele rekwizytów z brązu. W początkach lat 50. XX stulecia w obrębie granic wsi odkryto pozostałości osad neolitycznych, których mieszkańcy zajmowali naziemne, prostokątne chaty. Zlokalizowano także szereg stanowisk datowanych na wczesne średniowieczne. Badania te stanowiły istotny dorobek archeologii polskiej.

Nazwa wsi nawiązuje do imienia Szymon (J. Blaschke, S. Kozierowski, J. Jankowski). Miejscowość po raz pierwszy wymieniona została w dokumencie z 1282 r. jako „Zamoczono”. W innych średniowiecznych źródłach występowała pod nazwami: „Zimocino” (1307) „Wymoczyn” (1334), „Symoczin” (1376), „Symsen” (1437), „Symczen” (1444) oraz „Simptzen” (1493). W czasach nowożytnych nazwa została utrwalona w formie Simbsen, obowiązującej do 1945 roku.

W dokumentach z 1376 r. po raz pierwszy wymieniono proboszcza z Szymocina, a w źródłach z 1399 r. tutejszą parafię należącą do archiprezbiteratu głogowskiego. W czasach nowożytnych włączono Szymocin do archiprezbiteratu Hochkirch (Grodowiec), potwierdzonego od 1724 r. - jako kościół filialny parafii w Grębocicach. W 1499 r. Piotr von Gohren utworzył w kościele funkcję osobnego altarzysty dla ludności niemieckiej. Miał on wygłaszać dla Niemców, osiedlających się tu wówczas wśród Polaków, oddzielne kazania. Ze sprawozdania wizytacji kościelnej z 1687 r. wynikało, iż funkcja altarzysty istniała nadal. Od około 1515 do 1810 r. w Szymocinie działała tzw. fundacja różańcowa, utworzona przez Melchiora von Stoscha. W okresie reformacji kościół przejęli protestanci. Świątynia została zwrócona katolikom 20 I 1654 r. Pod koniec XVII w. funkcjonowała w Szymocinie szkółka parafialna.

Właścicieli wsi poświadczają okazałe nagrobki zachowane w kościele: około połowy XVI w. był to ród von Thaur, a w późniejszych dziesięcioleciach – von Loss. XVII-wieczni właściciele – Zygmunt von Loss (zm. 1651, pełnił funkcje ławnika w sądzie manów i seniora stanów księstwa głogowskiego) i Adam Henryk von Zedlitz - byli zagorzałymi protestantami. Z Szymocina pochodził Adolf Senftleben (13 III 1813-4 VI 1889 w Żmigrodzie), działacz kościelny, założyciel Bractwa Trzeźwości, duszpasterz w Złotowie i Żmigrodzie. W 1910 r. we wsi (gmina wiejska + majątek, Gutsbezirk) mieszkało 339 osób, w 1925 r. – 363 (287 protestantów, 76 katolików). Przed II wojną światową miejscowość stanowiła odrębną gminę wiejską o powierzchni 700 ha, w której mieszkało 338 osób (1939). Wówczas działała tu ewangelicka szkoła podstawowa (jedna klasa dla 45 dzieci). Podczas II wojny światowej w Szymocinie funkcjonowało więzienie (Gerichtsgefängis), w którym przetrzymywano głównie osoby schwytane na ucieczce z pracy przymusowej. W dniach 9-11 II 1945 miejscowość została zdobyta przez radziecki oddział ze składu 3. Armii Gwardii I Frontu Ukraińskiego.

Historia od 1945 roku

Szymocin kościół

Po wojnie wieś należała do gminy Grębocice i przez pewien czas nosiła nazwę Sęczyn. W wyniku podziału administracyjnego powiatu głogowskiego, dokonanego przez WRN w Zielonej Górze (na mocy ustawy sejmowej z 25 IX 1954) w październiku 1954 r., w Szymocinie powstała Gromadzka Rada Narodowa. Objęła ona miejscowości: Bucze, Czerńczyce, Rzeczyca, Szymocin, Trzęsów i Żabice. Na jej obszarze, wynoszącym w 1955 r. 3762 ha, znajdowało się łącznie 1095 mieszkańców. W 1972 r. Szymocin włączono ponownie do gminy Grębocice. W 2005 r. wieś liczyła 278 mieszkańców.

Zabytki

Najcenniejszym z zachowanych zabytków Szymocina jest kościół filialny pod wezwaniem Podwyższenia Krzyża, posiadający m.in. tryptyk gotycki. Inne obiekty pochodzą z XIX w.: murowane domy mieszkalne i zabudowania gospodarcze oraz skromny dwór.

Literatura:
J. Blaschke, Geschichte der Stadt Glogau und des Glogauer Landes, Glogau 1913 (passim); H. Hoffmann, Die katholischen Kirchen des Landkreises Glogau, Breslau 1937, s. 49-51; A. Królak, Głogów i Ziemia Głogowska, Warszawa 1954, s. 55;
W. Urban, Z dziejów duszpasterstwa katolickiego w Archidiakonacie Opolskim i Głogowskim w czasach nowożytnych – cz. 2: Archidiakonat Głogowski, Warszawa 1975 (passim);
S. Kowalski, Zabytki środkowego Nadodrza. Katalog architektury i urbanistyki, Zielona Góra 1976, s. 239;
K. R. Mazurski, Głogów i okolice, Wrocław 1980, s. 47;
W. Bochnak, Religijne stowarzyszenia i bractwa katolików świeckich w diecezji wrocławskiej od XVI wieku do 1810 roku, Wrocław 1983, s. 76, 79;
Das war Glogau. Stadt und Land an der Oder 1913-1945, Hannover 1991 (passim);
H. Mross, Słownik biograficzny kapłanów diecezji chełmińskiej wyświęconych w latach 1812-1920, Pelplin 1995, s. 306;
H. Ciesielski, H. Wrabec, Katalog zabytkowych ogrodów i parków województwa legnickiego, Legnica 1997, s. 231-232;
K. Demidziuk, Archiwalia do archeologii dawnego obszaru Kreis Glogau, Głogów 2000;
M. R. Górniak, I. Pakiet, Gmina Grębocice, Grębocice 2002, s. 12-13;
A. Walkowiak, Organy w kościołach regionu głogowskiego i dekanatu wschowskiego, Głogów 2002, s. 178-181;
M. R. Górniak, Gmina Grębocice. Informator historyczno-geograficzny, Grębocice-Lublin 2005, s. 47-48;
J. Pilch, Leksykon zabytków architektury Dolnego Śląska, Warszawa 2005, s. 340.

Marek R. Górniak [EZG z. 62/63, 2006 – Szymocin]

Ambona

W 1724 r. w kościele umieszczono zabytkową kazalnicę pochodzącą z kościoła w Grodowcu. Jej fundatorem był Kasper Sellius, proboszcz z Grodowca. Z uwagi na bogate ornamenty snycerskie, unikalną polichromię i intarsje, stanowi ona cenny zabytek kościelnego rzemiosła artystycznego. Ambona została wykonana w 1603 r. W 1707 r. otrzymała barokową dekorację, która w 1743 r. została odnowiona. Ostatnia konserwacja kazalnicy przeprowadzona została w 1933 r. przez głogowskiego rzeźbiarza Ericha Jäkela i malarza wrocławskiego Platzka. Ze względu na brak źródeł pisanych i na liczne późniejsze przeróbki, trudno dokładnie określić pierwotną formę obiektu. Prawdopodobnie jej wygląd był zbliżony do dzisiejszego, choć dawne elementy snycerskie zastąpiono barokowymi, zaś intarsjowany medalion z nazwiskiem fundatora być może umieszczony był w naczółku bramki. Kazalnica jest podparta, posiada dekoracje na parapecie korpusu, schodach, baldachimie i bramce. Korpus kazalnicy jest ośmioboczny - pięć ścianek jest wolnych, jedna przylega do muru, przy dwóch pozostałych znajdują się schody. Ścianka ma układ trójstrefowy; w części centralnej przedstawieni są święci i wizja zmartwychwstania - kolejno św. Notburga (patronka służących i ubogich), św. Mateusz, św. Marek, Zmartwychwstanie, św. Łukasz i św. Jan Ewangelista. Cokół i gzyms są wysokie i wyraźnie wyodrębnione. Zmartwychwstanie jest skomponowane wieloplanowo, symetrycznie. Os główną stanowi postać Chrystusa po bokach którego, u stop grobu, znajdują się leżące postacie strażników. Całość umieszczona jest na tle wyżynnego krajobrazu, w oddali widać warowne miasto. Postacie świętych przedstawione są en face. Nad ich ramionami umieszczone są intarsjowane inskrypcje z imieniem każdego z nich. Na narożach korpusu znajdują się doryckie kolumienki i flankujące arkadki. Pasy akantu, muszle i festony owocowo - kwiatowe są późniejsze, pochodzą z 1707 r. Podpora ma kształt czworobocznego filara, otoczona jest czterema doryckimi kolumienkami. Całość ustawiona jest na kwadratowym cokole. Baldachim zwieńczony jest pękiem akantowych wolut, podtrzymujących rzeźbę „Salvator Mundi”. Podpora i baldachim zbudowane są w stylu barokowym. Parapet schodów ma wydłużoną romboidalną płycinę w obramowaniu akantowym. Bramka jest bez naczółka, z płycinowymi barokowymi drzwiami, na rewersie których, w górnej płycinie zawieszony jest owalny, intarsjowany medalion z herbem fundatora i napisem w otoku: „CASPARUS. SELLIVUS. ARCHI-DIACONUS ET PAROCHUS HOHENKIRCHUS“. Nad i pod płyciną, znajdują się inskrypcje: „Extructa 1603 - Exornata 1707 - Renovata 1743 - Renovata 1933”. Ambona jest w całości polichromowana w kolorze zielono - brązowym, marmoryzowana i złocona. Intarsje są w różnych odcieniach brązu i zieleni.

Literatura:
Dekret o odłączeniu wsi Szymocin od parafii Grębocice i przydzieleniu jej do parafii Rzeczyca, „Gorzowskie Wiadomości Kościelne”, R.22: 1979, nr 10-12 s. 338;
H. Hoffmann, Die katholischen Kirchen des Landkreises Glogau, Breslau 1937, s. 49-61;
S. Kowalski, Zabytki środkowego Nadodrza. Katalog architektury i urbanistyki, Zielona Góra 1976, s. 239;
K. R. Mazurski, Głogów i okolice, Wrocław 1980, s. 47;
J. Pokora, Sztuka w służbie reformacji. Śląskie ambony 1550-1650, Warszawa 1982, s. 253-255.

Marek R. Górniak [EZG z. 36, 1996 - Szymocin – ambona w kościele p.w. Podwyższenia Krzyża św.]

• Widok

  • Artykuł
  • Dyskusja
  • Tekst źródłowy
  • Historia

• Osobiste

  • Logowanie / rejestracja

• Narzędzia

  • Linkujące
  • Zmiany w dolinkowanych
  • Prześlij plik
  • Strony specjalne
  • Wersja do druku
  • Bezpośredni link